Hoofdstuk 12: Neurologie Flashcards
(91 cards)
1
Q
Hoe ontstaan neurologische symptomen?
A
- Het wegvallen van de elektrische activiteit van neuronen (‘uitval’).
- Het optreden van abnormale, elektrische activiteit in de neuronen (‘prikkeling’).
2
Q
Wat is afasie?
A
Stoornis in spreken en begrijpen van taal.
3
Q
Wat is amnesie?
A
Geheugenverlies
4
Q
Wat is ataxie?
A
Dronkemansgang (oorsprong: kleine hersenen).
5
Q
Wat is convulsie?
A
Stuipen, motorische verschijnselen bij epilepsie.
6
Q
Wat is fasciculaties?
A
Kleine, onderhuidse trillingen van spiervezels.
7
Q
Wat is hemiparese?
A
Halfzijdige parese.
8
Q
Wat is een insult?
A
Een epilepsie-aanval.
9
Q
Wat is myoclonie?
A
Korte schokken van de spieren / ledematen.
10
Q
Wat is paraplegie?
A
Verlamming van beide armen of beide benen.
11
Q
Wat is paralyse?
A
Volledige verlamming.
12
Q
Wat is parese?
A
Gedeeltelijke verlamming.
13
Q
Wat zijn paresthesieën?
A
Abnormale gevoelsgewaarwordingen zoals tintelingen, warmte/koude niet voelen
14
Q
Wat is spasticiteit?
A
Een verhoogde tonus.
15
Q
Wat is tetraparese?
A
Verlamming van beide armen en benen.
16
Q
Waaruit bestaat klinisch neurologisch onderzoek?
A
De evaluatie van:
- Bewustzijn
- Sensibiliteit
- Motoriek
- Coördinatie
- Evenwicht
- Evt. gerichte tests van zenuw- en hersenfuncties
17
Q
Wat zijn aan aanvullende technische onderzoeken wat betreft neurologisch onderzoek?
A
- Elektro-encefalogram (EEG)
- Elektromyografie (EMG)
- Beeldvormend onderzoek (CT, MRI)
- Lumbaalpunctie
18
Q
Leg uit: EEG
A
Elektro-encefalogram (EEG), waarbij de hersenactiviteit wordt geregistreerd (‘hersenfilmpje’).
19
Q
Leg uit: EMG
A
Elektromyografie (EMG), waarbij de elektrische activiteit van spieren wordt gemeten.
20
Q
Leg uit: lumbaalpunctie
A
De durazak rond het ruggenmerg wordt aangeprikt om cerebrospinaalvocht (liquor) te kunnen onderzoeken.
21
Q
EPILEPSIE
Definitie?
A
Verzamelnaam voor een groep neurologische aandoeningen waarbij
plotse episodes van gewijzigde hersenactiviteit optreden.
Deze aanvallen = insulten
22
Q
EPILEPSIE
Hoeveel % van de bevolking maakt in zijn leven een insult mee?
Is dit dan epilepsie?
A
5%
minstens 2 nodig om diagnose van epilepsie te kunnen geven.
23
Q
EPILEPSIE
Uitlokkende factoren?
A
- Vermoeidheid
- Stress
- Alcoholgebruik
- Koorts (bv. ‘koortsstuipen’ bij kinderen)
- Hypoglycemie
- Intoxicaties (bv. drugs)
- Hyperventilatie
- Fotostimulatie (lichtflitsen)
24
Q
EPILEPSIE
Primaire oorzaken?
A
-
Genetische syndromen
bv. benigne familiale convulsies, Dravet-syndroom - Eclampsie, waarbij convulsies optreden tgv zwangerschapsvergiftiging
-
Infecties
meningitis, encefalitis -
Hersenschade
tumor, CVA - 20% idiopathisch
geen duidelijke oorzaak
⭢ Oorsprong nog niet volledig begrepen
25
# **EPILEPSIE**
Pathofysiologie?
Er ontstaan **hevige, elektrische ontladingen in de hersenen**
1. **Focaal** of partieel insult: indien ze ontspringen vanuit **een deel** van de
hersenen.
2. **Gegeneraliseerd** insult: indien ze uit **beide hersenhelften** ontspringen ⭢ bewustzijnsverlies
Een insult kan ook focaal beginnen en nadien pas generaliseren.
26
# **EPILEPSIE**
Diagnose?
Ritmische piekgolven kan je zien op een **EEG**
27
# **EPILEPSIE**
Symptomen?
Hangen af van de betrokken hersengebieden:
* **Bewustzijn** ↓
* **Motorisch**: tongbeet (niet steeds), verkramping, spierschokken (myclonieën), automatismen zoals smakken met de mond, strekken van een arm, …
* **Sensorisch**: afwijkingen in reuk of smaak, paresthesieën, hallucinaties
* **Autonoom**: urineverlies, toegenomen speekselproductie
28
# **EPILEPSIE**
Soorten?
**PARTIEEL**
- **Eenvoudig** (geen bewustzijnsverlies)
- **Complex** (bewustzijnsverlies)
**VERALGEMEEND**
- **Absence** (diep "dagdromen"; kort bewzverlies)
- **Tonisch** (verstijving/verkramping spieren)
- **Clonisch** (spierschokken)
- **Myoclonisch** (kortdurende spierschokken)
- **Tonisch-clonisch** ("grand mal", eerst tonisch dan clonisch)
29
# **EPILEPSIE**
Wat is een aura?
**Voorgevoel** dat een complex partiële aanval kan voorafgaan.
| Bv. vreemde gewaarwording in buik, vreemde smaak in mond of déjà vu
30
# **EPILEPSIE**
Kan een P verschillende soorten epilepsie-aanvallen krijgen?
Ze hebben hun **eigen typisch, terugkerend soort**
31
# **EPILEPSIE**
Differentiële diagnose?
* Vagale syncope
* Hypoglycemie
* CVA
* Pseudo-epilepsie (= geveinsde epilepsie)
32
# **EPILEPSIE**
Complicaties?
**Status epilepticus** = gegeneraliseerde **epilepsieaanvallen** die elkaar **opvolgen** zonder dat het bewustzijn van de patiënt herstelt.
Onbehandeld kan dit lijden tot hersenoedeem, zuurstoftekort en **overlijden**. Kan tijdens de zs voorkomen t.g.v. zwangerschapsvergiftiging.
33
# **EPILEPSIE**
Behandeling?
- Indien mogelijk **causaal** bv. chirurgie voor hersentumor
- **Anti-epileptica**, om aanval te onderbreken en nieuwe aanvallen te voorkomen
34
# **EPILEPSIE**
Je patiënt krijgt een insult, wat doe je?
- Ervoor zorgen dat patiënt zich niet verwondt!
- In **stabiele zijligging** leggen
- Zorgen voor een vrije luchtweg (bv. hemd losmaken).
- Steek **niets in de mond** of tussen de tanden!
35
# **MIGRAINE**
Differentiële diagnose?
**Spanningshoofdpijn** = bandvormige pijn die zich uitstrekt van het voor- tot het achterhoofd
36
# **MIGRAINE**
Definitie?
**Unilaterale, pulserende, heftige** hoofdpijn die optreedt in aanvallen die variëren van **enkele uren tot 3 dagen**.
37
# **MIGRAINE**
Pathofysiologie?
Oorsprong is **nog niet volledig begrepen**.
Tijdens een aanval wijzigt de hersenactiviteit en treedt **abnormale vasodilatatie** op van **intracraniële bloedvaten**.
38
# **MIGRAINE**
Risicofactoren?
- Erfelijkheid
- Vermoeidheid
- Stress
39
# **MIGRAINE**
Symptomen?
Pijn:
* Steeds **unilateraal**
* **Bonzend** (kloppend, pulserend)
* Matig tot **ernstig**
* Erger bij fysieke inspanning
* Gaat gepaard met nausea, braken en fotofobie
* Verhindert het dagelijks functioneren
* Bij 30% van de patiënten gaat een aura (bv. lichtflitsen) de hoofdpijn vooraf.
40
# **MIGRAINE**
Behandeling?
**Medicatie** om de **pijn** te behandelen en nadien om **nieuwe aanvallen** te **voorkomen**.
41
# **MIGRAINE**
Aandachtspunt migraine met aura?
Het is een **absolute contra-indicatie** voor het gebruik van hormonale anticonceptie (**combinatiepreparaten**).
42
# **CVA**
Definitie?
**Cerebrovasculair accident** (beroerte).
2 soorten:
1. **Ischemisch**: O2-tekort in de hersenen door trombus en occlusie in hersenarterie.
2. **Hemorragisch**: bloeding in het hersenweefsel (15%).
43
# **CVA**
Pathofysiologie?
* **Ischemisch** CVA: atherosclerosische **plaqueruptuur** in een van de cerebrale arterie (meestal) of **embool** (bv. bij VKF), treedt op op oudere leeftijd.
* **Hemorragisch** CVA: barsten van een
**hersenaneurysma** (kan op jongere leeftijd).
44
# **CVA**
Symptomen?
Ischemie en necrose van neuronen leidt tot **plotse uitvalsverschijnselen**:
* Halfzijdige verlamming
* Afhangende mondhoek
* Tintelingen, doof gevoel
* Spraakstoornissen (afasie)
* Zeer hevige, acute hoofdpijn: **thunderclap headache** = ruptuur aneurysma
45
# **CVA**
Symptomen herkennen?
**FAST-test:**
* FACE: vraag het slachtoffer om te glimlachen en controleer of een mondhoek naar beneden hangt (te onderscheiden van Bellse parese).
* ARM: laat het slachtoffer beide armen naar voren uitsteken en check of ze tegelijk omhoog gaan.
* SPEECH: stel vragen en ga na of het slachtoffer moeite heeft om je te begrijpen of moeilijk kan spreken.
* TIME: bepaal hoe lang de klachten al duren. Schakel meteen medische hulp in en beperk de schade.
46
# **CVA**
Voorloper?
**TIA (transient ischemic attack)**: tijdelijke afsluiting van een hersenarterie, symptomen duren < 24 uur.
Acuut : onderscheid met een CVA niet te maken ⭢ bijkomend onderzoek nodig
47
# **CVA**
Diagnose?
* **CT** hersenen: bloeding is direct zichtbaar, ischemie pas na 24 à 48u.
* **Duplexonderzoek** van de hersenvaten.
48
# **CVA**
Behandeling?
**Time is brain!**
* Ischemisch CVA: **trombolyse** (net als longembolie) indien binnen de 4,5u trombolytica.
* Hemorragisch CVA: zo mogelijk **neurochirurgie** (bloeding verwijderen).
49
# **CVS**
Definitie?
**Chronisch vermoeidheidssyndroom**
**Ernstige** en **langdurige vermoeidheid** (> 6m).
Lichamelijke verklaring voor klachten ontbreekt maar patiënt heeft aanzienlijke beperkingen in het dagelijks functioneren.
50
# **CVS**
DD?
Fibromyalgie en myalgische encefalomyelitis
51
# **CVS**
Epidemiologie?
0,03% à 3% van de bevolking.
52
#**CVS**
Risicopatiënt?
- Drie vierde van de patiënten zijn **vrouwen**.
- Meestal **tussen 40 en 60 jaar** oud.
53
# **CVS**
Symptomen?
* Ernstige vermoeidheid en uitputting die **niet verbetert met rust**
* Slaapstoornissen
* Hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn
* Problemen met concentratie, geheugen
54
# **CVS**
Ziekteverloop?
* **Begin**: nasleep van een infectie, operatie of periode van stress.
* Ziekteverloop met **ups en downs**
* Ontbreken van een lichamelijk aantoonbare oorzaak ⭢ patiënt **voelt zich vaak onbegrepen**.
55
# **CVS**
Pathofysiologie?
Precieze pathofysiologie **niet opgehelderd**.
Recente studies: abnormale afweerreactie ⭢ chronische, laaggradige inflammatie in hersenen en ruggenmerg (**=encefalomyelitis**).
56
# **CVS**
Behandeling?
| Hoe beïnvloedt dat de prognose?
* **Cognitieve gedragstherapie** (CGT) --> prognose gunstig.
* Oefentherapie
Kans op spontaan herstel: 5%, vooral in de eerste 2 jaar na ontstaan.
57
# **MS**
Definitie?
**Multiple sclerose**
= degeneratieve **auto-immuunziekte** waarbij het afweersysteem zich richt tegen de **myeline** in de witte stof van de hersenen en ruggenmerg.
| MS is een ziekte van de neuronen en dus **geen spierziekte**
58
# **MS**
Risicofactoren?
- vrouw
- 20-40 jaar
- vitamine D-tekort
- erfelijkheid.
59
# **MS**
Pathofysiologie?
Specifieke afweer richt zich tegen het myeline ⭢ inflammatoire reactie ⭢ **demyelinisatie** (afbraak van myeline) ⭢ schade aan de axonen wat zorgt voor een **gestoorde prikkelgeleiding**.
Beperkte mate van herstel is mogelijk.
60
# **MS**
Ziekteverloop?
* Vrij **onvoorspelbaar**.
* Meestal **relapsing-remitting MS**: acute opstoten afgewisseld met periodes van remissie.
* Na jaren kan dit overgaan in een **progressieve vorm**: meer continu functieverlies optreedt.
61
# **MS**
Symptomen?
* **Neuritis optica**: 1e opstoot vindt vaak plaats aan de oogzenuw ⭢ gezichtsvermindering aan één oog, gaat gepaard met dubbel zicht of pijn en lichtflitsen bij oogbewegingen.
* **Sensorisch**: gevoelsstoornissen, doof gevoel.
* **Motorisch**: spierzwakte, verlamming, spasticiteit.
* Overige klachten: vermoeidheid, blaas- en darmproblemen, cognitieve stoornissen, coördinatie en evenwichtsproblemen (bv. ataxie),…
62
# **MS**
Diagnose?
* **MRI** hersenen of ruggenmerg toont zones van demyelinisatie.
* **Lumbaalpunctie** met eiwitonderzoek: aantonen van autoantistoffen.
63
# **MS**
Behandeling?
Kan niet genezen worden. Specialistisch en wordt opgesteld op maat van de patiënt.
64
# **ALS**
Definitie?
**Amyotrofe laterale sclerose**
= zeldzame, degeneratieve ziekte van de **motorische zenuwcellen** in de hersenen, ruggenmerg en hersenstam.
| Is een motorneuronziekte en dus **geen spierziekte.**
65
# **ALS**
Risicofactoren?
- Mannen
- 30+
- Oudere leeftijd
- Erfelijkheid
66
# **ALS**
Pathofysiologie?
Oorzaak is **ongekend**.
Verlies aan motorneuronen is **progressief en irreversibel** (sclerose betekent ‘verlittekend’).
Spieren geraken ‘ontzenuwd’
⭢ krachtsverlies,
⭢ fasciculaties
⭢ spieratrofie.
67
# **ALS**
Fasciculaties?
**Kleine, onderhuidse spiertrillingen**
Komen ook vaak voor bij gezonde mensen, bv. in de kuiten na een fietstocht.
**Verspreide** fasciculaties + duidelijk **krachtsverlies** ⇨ ALS
68
# **ALS**
Symptomen?
- Kan **discreet** beginnen
- Vervolgens **progressief**: verspreide spierzwakte *(in hoofdhalsgebied, ledematen en ademhalingsspieren)*
- Geen sensorische stoornissen en weinig/geen cognitieve problemen!
69
# **ALS**
Diagnose?
**EMG**: vertraagde prikkelgeleiding, tekenen van denervatie (= ontzenuwing).
70
# **ALS**
Complicaties?
Ademhalingsproblemen, infectie luchtwegen
71
# **ALS**
Prognose?
Prognose is **niet goed**: meeste patiënten **overlijden binnen de 5 jaar** door complicaties.
72
# **ALS**
Behandeling?
Kan **niet genezen** worden.
Geneesmiddel kan het verloop van de ziekte iets **vertragen**.
73
# **BELLSE PARESE**
Definitie?
**Eenzijdige verlamming** van de **aangezichtsspieren** tgv uitval van de **nervus facialis**(aangezichtszenuw).
74
# **BELLSE PARESE**
Risicofactoren?
- Luchtweginfectie
- Recente doorgemaakte (of laatste trimester) zwangerschap.
- Komt vaker voor bij pre-eclampsie.
75
# **BELLSE PARESE**
Pathofysiologie?
Oorzaak is **ongekend**.
Mogelijke verklaring: **zwelling van de zenuw** ⭢ klemt in in het bot⭢ functie-uitval.
76
# **BELLSE PARESE**
Symptomen?
Vrij plots:
* Afhangende mondhoek
* Ooglid hangt wat af (**ptose**), maar kan niet volledig gesloten worden
* Verminderde traanproductie
| Geen andere symptomen, in tegenstelling tot bij CVA.
77
# **BELLSE PARESE**
Behandeling?
* 70% geneest **spontaan** en volledig binnen de 4 maanden,
* Bij zwangere vrouwen slechts 55%
* Behandeling met **corticosteroïden** en **kunsttranen**
78
Stoornis in spreken en begrijpen van taal?
| Begrip
Afasie
79
Geheugenverlies?
| Begrip
Amnesie
80
Dronkemansgang (oorsprong: kleine hersenen)?
| Begrip
Ataxie
81
Stuipen (motorische verschijnselen bij epilepsie)?
| Begrip
Convulsie
82
Kleine, onderhuidse trillingen van spiervezels?
| Begrip
Fasciculaties
83
Halfzijdige parese?
| Begrip
Hemiparese
84
Epilepsie-aanval?
| Begrip
Insult
85
Korte schokken van de spieren / ledematen?
| Begrip
Myoclonie
86
Verlamming van beide armen of beide benen?
| Begrip
Paraplegie
87
Volledige verlamming?
| Begrip
Paralyse
88
Gedeeltelijke verlamming?
| Begrip
Parese
89
Tintelingen?
| Begrip
Paresthesieën
90
Verhoogde tonus?
| Begrip
Spasticiteit
91
Verlamming van beide armen en benen?
| Begrip
Tetraparese
