Hoofdstuk 8: Luchtwegaandoeningen Flashcards
(96 cards)
1
Q
terminologie
Verklaar de term clubbing
A
Trommelstokvingers door chronische hypoxie
2
Q
Verklaar de term cyanose
A
Blauwe verkleuring van huid of slijmvliezen
Bij hypoxie
3
Q
Verklaar de term dyspnoe
A
Kortademigheid ‘benauwdheid’
4
Q
Verklaar de term hemoptoë
A
Bloed ophoesten
ALARMSYMPTOOM
5
Q
Soorten hoest
A
Droog of productief (met sputa)
6
Q
Verklaar de term rinorree
A
Neusloop al of niet purulent
7
Q
Verklaar de term tachypnoe
A
Versnelde ademhaling
8
Q
Verklaar de term wheezing
A
Hoorbaar, piepende, fluitende ademhaling
9
Q
Hoe klinisch onderzoek van de thorax?
A
- inspecteren
- ausculteren
- percussie
10
Q
Term voor verlengde uitademing
A
Verlengd experium
11
Q
Term voor brommend, laagfrequent geluid bij auscultatie. Waarop wijst dit?
A
Ronchi ⭢ vernauwing
12
Q
Term voor krakend, knetterend geluid bij auscultatie. Waarop wijst dit?
A
Crepitaties ⭢ vocht
13
Q
Auscultatie van de thorax?
A
Observatie van de luchtstroom
Normaal = VAG = vesiculair ademgeruis
Vaak abnormale bijgeluiden:
* wheezing (vernauwing)
* ronchi (vernauwing)
* crepinaties (vocht)
bij heel wat longziekten verminderd VAG of verlengd expirum
14
Q
Welke info krijg je met een thoraxpercussie?
A
Info over der luchthoudendheid v/d borstholte
* dof (longonsteking)
* hol (hyperinflatie bij vb.COPD)
15
Q
Welke verdere onderzoeken kunnen nog gedaan worden bij luchtweg aandoeningen?
A
- labo (bloed, sputa)
- beeldvorming (RX, CT, MRI)
- bronchoscopie of pleurapunctie
16
Q
VERKOUDHEID
Medische term? Definitie?
A
= Rhinitis
frequente, erg besmettelijk virale onsteking v/h slijmvlies van de bovenste luchtwegen
17
Q
__VERKOUDHEID__
Epidemiologie?
A
Zeer frequent
18
Q
__VERKOUDHEID__
Waarom kan je keer op keer een verkoudheid krijgen?
A
Groot aantal (+200) virusstammen ⭢ geen immuniteit
19
Q
VERKOUDHEID
Symptomen
A
- verstopte neus
- niezen
- lichte nt productieve hoest
- hoofdpijn (aangezichtshoofdpijn ⭢ sinustitis)
- zelden koorts (wel bij jonge kinderen)
20
Q
VERKOUDHEID
Behandeling
A
- geneest vanzelf
-
symptoomverlichting:
⭢ Neus spoelen met fysiologisch water
⭢ Decongestieve neusdr (max 1 week) - Niet evidence-based medicatie:
⭢ Hoestremmers
⭢ AB
⭢ NSAIDs
21
Q
BRONCHITIS
Definitie?
A
Inflammatie van de bronchi (luchtgeleiding verstoord)
⭢ Meestal viraal
⭢ Bij bestaande luchtwegproblematiek vaker bacterieel
22
Q
__BRONCHITIS__
Pathofysiologie?
A
Frequente verwekkers zijn:
* influenza virus (griep)
* RSV (inspiratoir syncytiaal virus)
* para influenza virus
* corona virus
* rhinovirus
23
Q
BRONCHITIS
Epidemiologie?
A
Zeer frequente aandoening,
24
Q
BRONCHITIS
Symptomen?
A
- hoest > 5 dagen
- sputumproductie
- wheezing
- bij volw meestal gn koorts (bij T° denk aan pneumonie!)
25
# **BRONCHITIS**
Behandeling?
* Geneest meestal **vanzelf**
* Opnieuw medicatie **niet evidence-based:**
⭢ Hoestremmers ⭢ stase secreties ⭢ kans op bacteriële surinfectie ⭡
⭢ AB *(enkel bij onverwacht erntig ziekteverloop of verzwakte (oudere) pt)*
⭢ Mucolytica *(bronchodilatoren)*
⭢ NSAIDs
26
# **PNEUMONIE**
Definitie?
## Footnote
Verwekkers?
Ernstige longaandoening, veroorzaakt door **inflammatie van het longparenchym** *(gasuitwisseling verstoord)*
⭢ ontwikkeling van een infectieus onstekingsinfiltraat i/d longblaasjes
Combinatie met bronchitis is ook mogelijk = **bronchopneumonie**
## Footnote
Virus, bacteriën, of zeldzaam door parasieten of schimmels
27
# __PNEUMONIE__
Epidemiologie?
Frequent
28
# **PNEUMONIE**
Bacterie is meestal verantwoordelijk?
Streptococcus pneumoniae ⭢ **pneumokokken**
29
# **PNEUMONIE**
Welke virussen?
* **influenza**
* RSV
* adeno
* Para-influenza
30
# **PNEUMONIE**
Waarom wordt elke pneumonie behandeld met een bacterieel aanzien?
* bacterieel en viraal **moeilijke klinisch van elkaar te scheiden**
* bacteriële pneumonie **mortaliteit van >10%**
⭢ bacterieel tot tegendeel bewezen is.
31
# **PNEUMONIE**
Pathogenese: **transmissie**
* directe **inhalatie** geinfecteerde droplets *(druppelinf)*
* **aspiratie** van orofaryngeale secreties
* **migratie** vanuit mucosa BLW
* **hematogene** verspreiding *(IV katheters, IV druggebruikers)*
32
# **PNEUMONIE**
Pathogenese: **Werking verdedigingsmechanisme?**
* respiratoir epitheel beschikt over cilia die mucuslaas voortstuwen richting larynx = **slijmtapijt**
⭢ bevat eveneens Ig-A antistoffen die meteen afweer op gang brengen.
* indien bacterien toch de alveolen bereiken ⭢ inactivatie door **neutrofielen** of macrofagen plaatselijk
33
# __PNEUMONIE__
Risicofactoren?
- Ouderen
- Rokers
34
# **PNEUMONIE**
Waarom hebben zwangere vrouwen kans op een ernstiger verloop van zowel virale als bacteriële pneumonie?
## Footnote
vb: door influenza(viraal) of pneumokokken (bacteriële)
Door complexe;
* immunologische
* cardiovasculaire
* hormonale veranderingen tijdens zwangerschap.
## Footnote
⭢ belang van vaccin influenza tijdens ZWS
35
# **PNEUMONIE**
Inflammatoir proces, leg uit?
indien inflammatoir proces in de alveolen toch op gang komt: **onstekingsinfiltraat** ontstaat in de (normaal met lucht gevulde) longblaasjes.
Inhoud:
* Fibrine
* WBC
* RBC
* Bacteriën ( ziekteverwekkers)
36
# **PNEUMONIE**
Wat is het gevolg van een onstekingsfiltraat in de alveolen?
Hoe evolueert een pneumonie?
**Gasuitwisseling ⭢ moelijk!**
Mogelijke **evolutie**:
1. lokale consolidatie
2. lobaire pneumonie
3. uitbr ⭢ volledige long of beide long
4. pleura-effusie (vochtuitstorting in pleuraholte)
5. longabces (afgekapseld)
6. bacteriëmie en septische shock
37
# **PNEUMONIE**
Symptomen?
* **Koorts**
* hoest met etterig of bloederig sputum
* thoracale pijn (pleurale pijn)
* respiratoire distress
* symp van septische shock
38
# **PNEUMONIE**
Hoe snel ontwikkelen de symptomen zich?
**Klassieke pneumonie**
* zeer snel (enkele uren).
* bij ouderen minder vaak uitgesproken symptomen.
**Pneumonie met mycoplasma of chlamydia**:
* presentatie eerder als bronchitis met wekenlange aansleping.
* weinig productieve hoest
* episoden van matige koorts (veel snachts)
⭢ we noemen dit **atypische pneumonie**
39
# **PNEUMONIE**
Diagnose?
* **PARAMETERS!**
* **longauscultatie**: verminderd VAG, ronchi, crepitaties
* **RX** thorax: consodilatie te zien
* **Labo** :
1. leukocytose + formule, CRP
2. hemoculturen (verwekker + antibiogram)
3. sputumcultuur (verwekker + antibiogram)
4. virale serologie of keelwisser bij vermoeden influenza
40
# **PNEUMONIE**
Behandeling?
* vocht, O2
* koorts en pijnbestrijding
* AB *(empirisch)*
| Risicopatiënten ⭢ hospitalisatie
41
# **PNEUMONIE**
Behandeling indien pneumonie werd verworven in **thuismilieu?**
## Footnote
Community acquired pneumonia (**CAP**)
* meestal pneumokok
* mortaliteit ong 10%
⭢ normale **AB**
42
# **PNEUMONIE**
Behandeling als de pneumonie werd verworden i/e verpleegomgeving?
## Footnote
**Nosocomiale** pneumonie
* vaker gramnegatieven, zoals (klebsiella, E. coli), S. aureus (MRSA)
* mortaliteit tot 50%
⭢ **sterker AB opstarten met breder werkingsspectrum**
Eenmaal antibiogram gekend ⭢ behandeling aanpassen .
43
# **TUBERCULOSE**
Definitie?
* ernstige besmettelijke infectieziekte
* vooral aanstasting v/d **longen maar ook andere organen**
44
# __TUBERCULOSE__
Epidemiologie?
* wereldwijd meeste gevallen in Afrika en Azië
* vlaanderen **jaarlijks 400 gevallen** *(meestal door contact met mensen uit risicolanden)*
45
# **TUBERCULOSE**
Pathofysiologie?
90% = **latente tuberculose**
* immuunsysteem krijgt het onder controle
* geen symptomen
10% = **actieve tuberculose**
* i/d longen ontwikkelen afgekapselde **onstekingshaarden** *(tuberkels)* met centrale **necrose**
* onstekingsproces kan jaren of maanden verder woekeren ⭢ longparenchym wordt vernietigd
46
# __TUBERCULOSE__
Risicopatienten?
- Ouderen
- Verzwakte immuniteit
47
# **TUBERCULOSE**
Symptomen?
* hoest, al enkele weken *(al dan niet met bloed of slijm)*
* koorts, nachtelijk zweten, vermoeidheid, vermagering (= "B-symptomen")
48
# **TUBERCULOSE**
Diagnose?
* Labo
* tuberculinetest (Mantoux-test, intradermaal)
* RX thorax: tuberkel beeld, vlekkerig verspreid
49
# **TUBERCULOSE**
Behandeling?
* AB (Tuberculostatica) voor 6mnd
50
# **TUBERCULOSE**
Preventie van de ziekte?
* **screening** bij nieuwkomers *(Fedasil doet systematische RX thorax)*
* **Vaccinatie**: in westerse landen met minder dan 0.1% besmetting per jaar is systematische vaccinatie niet aangewezen*(zoals België).*
51
Wat is obstructief longlijden?
Chronische, inflammatoire **vernauwing van het luchtgeleidende deel v/d longen**
⭢ bemoeilijkte en dus **vertraagde expirum**, bij auscultatie hoorbaar als wheezing
52
# __ASTMA VS COPD__
Vul de tabel aan
53
# **ASTMA**
Definitie?
* frequent voorkomende longziekte
* Inflammatoire **reversibele bronchusobstructie** onder invloed v/e **atopie** (hoofdzakelijk)
54
# **ASTMA**
Welke factoren kunnen ook een rol spelen bij het ontwikkelen van astma?
* erfelijkheid
* lage sociaal economische status
* frequent virale infecties op jonge leeftijd
55
# **ASTMA**
Pathofysiologie
ziekteproces bestaat uit 2delen
* **Inflammatoire bronchusvernauwing**
1. onstekingsfiltraat met voornamelijk eosinofielen, en lymfocyten
2. mucus ophoping en verstopping v/d kleine bronchiolen
3. contractie v/d gladde spiercellen (bronchoconstrictie)
* **bronchiale hyperactiviteit**
1. Bijkomende bronchoconstrictie oiv (niet)-allergische prikkels
56
# **ASTMA**
Symptomen?
* begint op **jonge** leeftijd
* klassieke symptomen zijn:
1. dyspnoe d'effort
2. nachtelijke hoest
3. wheezing
* ziekteverloop wordt gekenmerkt **remissie en exacerbatie**
57
# **ASTMA**
leg een astma exacerbatie uit:
* respiratoire distress
1. hevige dyspnoe
2. wheezing
3. tachypnoe
4. tachycardie
5. hypoxie
--> wanneer aanval +30 min duurt en nt reageert op gebruikelijke medicatie dan spreken we van **STATUS ASMATICUS**
= levensbedreigende situatie
58
# **ASTMA**
Klinisch onderzoek?
* **longauscultatie** (wheezing, verlengd expirum)
* symptomen van **allergie** (eczeem, rhinitis, heel ernstig: silent chest)
59
# **ASTMA**
Diagnose?
**spirometrie**
60
# **ASTMA**
Hoe verloopt een spirometrie?
P wordt gevraagd om **zo snel mogelijk uit te ademen** in een apparaat, voorafgaand door een **krachtige inspiratie**.
61
# **ASTMA**
Welke waardes kan je aflezen vanuit een spirometrie en leg ze uit.
* VC: **vitale capaciteit** (hoeveel lucht de pt maximaal uitstoot, nrml 4,5 v/d 6L)
* ESW: **één seconde waarde** (hoev. lucht die de pt in 1 sec uitstoot)
* Tiff: **tiffenaux index**: ESW delen door VC (groter of gelijk aan 0,8 bij normaal waarden)
62
# **ASTMA**
Op wat wijst een verlaagde Tiffenaux index?
* wijst op obstructief longlijden
* door bronchusobstructie kan de pt niet snel genoeg zijn VC uitstoten (klinisch zichtbaar als een verlengd expirum)
63
# **ASTMA**
Welk effect zie je bij toediening bronchusverwijders (via inhalatie)?
## Footnote
en omgekeerd?
* Stijging van de ESW
* een stijging van 12% bevestigt de typische reversibele bronchusobstructie
## Footnote
omgekeerd: provocatietest: toedienen Histamine oplossing: obstructie neemt toe met een daling van de ESW
64
# **ASTMA**
Behandeling?
Niet medicamenteus: vermijden van prikkels, allergisch of niet allergisch
Medicamenteus: "**step up, step down**":
* bronchodilatoren
* inhalatiecorticosteroïden
* gecombineerde preparaten
* leukotrienereceptorantagonisten (PO)
* systemische corticoïden
65
# **ASTMA**
Prognose?
* 50% van de asmatische kinderen aanval vrij tot 15 jr.
* bij volwassenen, met ups en downs, met soms zeer lange remissie
66
# **COPD**
pathofysiologie?
**2 componenten**
**1. Chronische bronchiti**
⭢ chronische inflammatie
⭢ overtollige slijmsecretie
⭢ fibrose
⇨ **lucht** raakt **moeilijker uit de longen** bij uitademen
**2. Emfyseem (verandering i/h longparenchym)**
⭢ verlies elasticiteit
⭢ verdwijnen tussenschotten, destructie van alveolen
⭢ onstaan v grotere met lucht gevulde ruimten
⇨ **minder gasuitwisseling** mogelijk
Beide componenten zorgt ervoor dat de lucht gevangen raakt in de nieuwe constante ruimtes in het longparenchym **(air trapping)** ⭢ °hyperinflatie van de longen
67
# **COPD**
definitie?
**Chronic obstructive pulmonary disease**
* frequente vermijdbare longziekte
* progressief en niet volledig reversibele **bronchusobstructie**
* hoofdzakelijk **door roken veroorzaakt onstekingsproces**
* Dosiseffect
## Footnote
Andere risicofactoren: luchtvervuiling en frequente bronchiale infecties
68
# **COPD**
symptomen?
* vele jaren vooraller symptomen zichtbaar worden
* COPD vooral rond de leeftijd van 40
* klassieke symptomen:
1. Chronische **productieve** hoest
2. chronische sputumproductie
2. dyspnoe d'effort (vroege klacht)
3. wheezing
69
# __COPD__
Ziekteverloop?
**Progressief** met episodes van sterk toegenomen symptomen = COPD exacerbatie
70
# __COPD__
Wat zie je bij een COPD-exacerbatie?
**Respiratoire distress:**
- hevige dyspnoe,
- wheezing,
- tachypnoe,
- tachycardie,
- hypoxie
71
# **COPD**
Klinisch onderzoek?
**Longauscultatie**:
1. wheezing
2. brommende ronchi
3. verlengd expirum
**Observatie**:
* bruin verkleurde nagels
* trommelstokvingers
* tekenen perifere cyanose
* barrel-chest
* pink puffer/blue boater?
72
# __COPD__
Wat is een barrel chest?
thorax wordt **vatvormig door hyperinflatie**
73
# **COPD**
Welke 2 fenotypes zien we bij ernstige COPD en waarom is dat belangrijk?
**PINK PUFFER** (enfyseem)
**BLUE BLOATER** (bronchitis)
* belangrijk ikv O² toediening
* blue boaters hebben zwakke ademprikkel ⭢ wordt gestuurd door chronische hypoxemie i/h bloed en NIET door de hoge CO² waardes
* ademcentrum bij blue boaters ongevoelig voor CO², daardoor bij het minste O² toedienen (> 2L/min) **valt de ademprikkel weg en ademhaling stopt!**
* O² toediening dus voorzichtig!
74
# **COPD**
diagnose?
* Tiff <0.8 en niet reversibel na toediening medicatie
* de graad van daling Tiff-index is maat voor de ernst van de COPD
75
# **COPD**
Niet medicamenteuze behandeling?
1. rookstop
2. vaccinatie influenza en pneumokokken (om de 5j)
76
# **COPD**
Medicatie bij obstructief longlijden, welke soorten van toediening?
* voorkeur: **inhalatietherapie** (lokale werking, lage dosis)
* 3 toedieningswijzen:
1. doseeraerosol
2. poederinhalator
3. vernevelaar
## Footnote
vaak gebruik van combinatiepreparaten
77
# **COPD**
belangrijkste groepen medicatie?
* **bronchodilatoren** (onderhoud)
* **inhalatiecorticosteroïden** (onderhoud)
* **gecombineerde** preparaten (onderhoud)
* **leukotrienereceptorantagonisten** (PO, aanvullend)
* **systemische** corticoïden (exacerbatie, ⭡⭡ effect, ⭡⭡ nevenwerkingen)
78
# **HYPERVENTILATIE**
pathofysiologie
* **overmatig gasuitwisseling** ter hoogte van de alveolen
* pt ademt **sneller en/of dieper dan nodig** waardoor CO2 ⭣
* CO2-tekort = **hypocapnie**
* minder zuur = pH ⭡ = **respiratoire alkalose**
79
# __HYPERVENTILATIE__
Welke soorten?
1. Psychogene
2. Secundaire
80
# **HYPERVENTILATIE**
Wat is psychogene hyperventilatie? Symptomen?
- **lichamelijke uiting van onderliggende psychische toestand**
- herhaaldelijk = hyperventilatie-syndroom
Symptomen:
* tintelingen rond mond of vingers
* hoofdpijn, duizelig
* flauwvallen (door cerebrale vasoconstrictie)
81
# **HYPERVENTILATIE**
Wat is secundaire hyperventilatie?
* **Compensatie** **hypoxie**: O2 ⭡
* **Compensatie metabole acidose**: CO2 ⭣
## Footnote
onderzoek naar onderliggende oorzaak kan dus nuttig zijn bij vb ouderen, hart, nier of longpatienten.
82
# __HYPERVENTILATIE__
Behandeling?
- **Ademhalingsoefeningen**
- "Rebreathing" = weinig zinvol
83
# **LONGKANKER**
wat is een bronchuscarcinoom?
* **Kwaadaardige** kanker *(meestal zo bij longkanker)*
* Ontspringt vanuit het **bedekkend epitheel v/d luchtwegen**
* Ook frequente locatie van **metastasen**
84
# **LONGKANKER**
Epidemiologie?
**1 van de belangrijkste doodsoorzaken** in Vlaanderen.
85
# **LONGKANKER**
Risicofactoren?
* actief **roken** (90% v/d longkankers)
* passief roken
* beroepsfactoren vb asbest
* radiotherapie op de thorax vb: voor borstkanker
86
# __LONGKANKER__
Hoe sterk verhoogt je kans op longkanker door te roken?
Kan een rookstop dan zoveel verschil maken?
Niet-roker: **1%**
Stevige roker (40 'pakjaren'): **20-30%**
**10 jaar rookstop** normaliseert het risico opnieuw.
87
# **LONGKANKER**
Wat kan je zeggen over de symptomen? Fasen?
Meestal **pas in vergevorderd stadium** (metastasen).
Door grote functionele reserve en geen pijnzenuwen in longparenchym.
1. **vroege** symptomen
2. tekens van **lokale uitbreiding**
3. **laattijdige** symptomen
4. symptomen van **metastasen**
88
# **LONGKANKER**
welke zijn de vroege symptomen?
* hoest (gevoel dat er iets vast zit)
* dyspnoe
* hemoptoë
| Gelijkaardig als COPD muv hemoptoë!
89
# **LONGKANKER**
Welke zijn de symptomen van lokale uitbreiding?
* **vage**, chronische, zeurende **pijn op de borst** (pleurale invasie)
* aanslepende **heesheid** (invasie van de n.laryngeus recurrens)
* **slikproblemen** (invasie v/d slokdarm)
* **hartritmestoornissen** vb: VKF (invasie v/h pericard)
90
# **LONGKANKER**
laattijdige symptomen?
* vermagering
* vermoeidheid
91
# **LONGKANKER**
symptomen van metastasen?
* **bot**; botinvasie veroorzaakt rugpijn, thoraxwand
* **hersenen**: overdruk (hoofdpijn, nausea, braken)
* **lever**: vaak weinig symptomen, wel afwijkende leverenzymen
92
# **LONGKANKER**
welke complicaties treden op bij longkanker?
* **Post-obstructieve pneumonie**
⭢ door de tumor raakt een deel v/d longen afgesloten, gebrek aan ventilatie leidt tot (herhaaldelijke) pneumonie
* **Paraneoplastische fenomenen**
⭢ tumorale effecten, die niet te wijten zijn aan invasie of metastasen. Longkankers gekend om bepaalde hormonen af te scheiden die op hun beurt effecten veroorzaken (vb ADH)
* **Anemie**
⭢ bloedverlies uit de tumor of toxisch door inflammatie
93
# **LONGKANKER**
Welke types longkanker heb je?
* **Small cell lung carcinoma** (SCLC)
⭢ 25% v/d longkankers
⭢ meest kwaadaardige types, metastasen in vroeg stadium
* **non smal cell lung cercinoma** (NSCLC)
⭢ verzamelnaam voor grootcellig *carcinoom 15%, adenocarcinoom 20%, plaveiselcelcarcinoom 40%*
94
# **LONGKANKER**
diagnose?
1. CT thorax+ abdomen met contrast
2. PET scan (opsporen van metastasen)
3. MR hersenen
4. cytologisch sputumonderzoek
5. weefselbiopsie
95
# **LONGKANKER**
op welke manieren is tumorweefsel te verkrijgen?
* **bronchoscopie**
* **transthoracale** punctie of chirurgie
* aangetaste **klieren** kunnen onderzocht worden
96
# __LONGKANKER__
Behandeling?
Op basis van **TNM classificatie**
- chirurgisch (indien nog mogelijk)
- chemotherapie en radiotherapie
| Curatief vaak niet meer mogelijk
