Hoofdstuk 23 - Antipsychotica

Question 1

Neuroleptica

Answer 1

• Synoniem voor antipsychotica
• Term heeft betrekking op het gedrag –> neurolepsie veroorzaakt door deze farmaca
• Belangrijkste typen psychosen:
  1) Schizofrenie
  2) Manisch-depressieve psychose
  3) Organische psychosen

Question 2

Schizofrenie

Answer 2

• Farmacologische evidentie over het algemeen consistent met de hypothese van dopamine-overactiviteit
• Ook evidentie voor betrokkenheid van 5-HT

Question 3

Werkingsmechanisme van de antipsychotica

Answer 3

• Allen zijn antagonisten van dopamine D2-receptoren
• Therapeutisch effect bij bezetting 80% van de receptoren
• Werken na dagen tot weken –> secundaire effecten (toename aantal D2-receptoren in limbisch systeem) kunnen belangrijker zijn dan direct effect van blokkade D2-receptoren
• Potentie antipsychotica loopt parallel met activiteit t.h.v. D2-receptoren, maar de andere activiteiten kunnen het profiel van de neveneffecten bepalen
• Anti-emetische werking antipsychotica door dopaminereceptorblokkering in “chemoreceptor trigger zone” –> gevoelig voor chemische prikkels of farmaca
• Neuroleptica geen effect op braken t.g.v. stimulatie van de N. vagus of wagenziekte

Question 4

Neveneffecten van de antipsychotica

Answer 4

• Neveneffecten doordat ze weinig selectief zijn voor de verschillende dopaminebanen
• Belangrijke nevenwerkingen eigen aan meeste farmaca (secundair aan de blokkade van dopaminereceptoren):
  1) Extrapyramidale motorische stoornissen
  2) Endocriene verstoringen –> toegenomen vrijstelling prolactine met galactorroe, amenorroe, gynecomastie en impotentie tot gevolg
• Andere neveneffecten te wijten aan blokkeren van andere receptoren, vnl:
  1) Alfa-receptoren –> orthostatische hypotensie
  2) Muscarinereceptoren –> droge mond, troebel zicht, obstipatie, urineretentie
  3) H1-receptoren –> sedatie
  4) 5-HT-receptoren –> gewichtstoename bij de atypische antipsychotica

Question 5

Classificatie antipsychotica

Answer 5

2 hoofdcategorieën:

1) De typische antipsychotica:
* Fenothiazinen –> zowel potentie als farmacologische specificiteit zijn afhankelijk van zijketen (chloorpromazine)
* Thioxanthenen –> Verschillen van fenothiazinen doordat N van de middelste ring vervangen is door een C met een dubbele binding
* Butyrofenonen –> Chemisch niet verwant met de fenothiazines (haloperidol)
2) De atypische antipsychotica

Question 6

De atypische antipsychotica

Answer 6

• Onderscheid tussen typisch en atypisch is niet volledig duidelijk, berust vnl op feit dat bij de atypische minder extrapyramidale neveneffecten zouden voorkomen en/of dat de atypische een therapeutische meerwaarde zouden hebben (effectief bij therapieresistentie en/of werkzaam tegen negatieve symptomen)
• Verklaring minder extrapyramidale neveneffecten:
  1) D4-receptor affiniteit –> receptor vnl in limbische en corticale structuren, weinig in striatum. Bij relatieve D4-receptor selectiviteit worden er minder D2-receptoren in striatum bezet
  2) D2 partieel agonisme
  3) Antagonisme van 5-HT2-receptoren –> toename afgifte dopamine in corpus striatum
• Voorbeelden: Risperidon, clozapine, olanzapine, aripiprazol
• Nevenwerkingen 5-HT2-antagonisme:
  1) Toename eetlust en gewicht
  2) Slaperigheid