Hoorcollege 18: Kliniek Nieraandoeningen

Question 1

Wat zijn synoniemen van urinesteenlijden?

Answer 1

Urolithiasis, ‘nierstenen’

Question 2

Hoe vaak komt urolithiasis voor?

Answer 2

3/1000

Question 3

Op welke plek kan de niersteen zitten en welke pijn geeft dit?

Answer 3

– nier -> zeurende rugpijn
– nierbekken of ureter -> koliekpijn flanken/liezen
– blaas -> vaak geen klachten, soms heel groot
– urethra -> niet vaak, bij mannen m.n.

Question 4

Hoe ontstaan urinestenen?

Answer 4

Kristalvorming en aangroei in de urine door supersaturatie? Meestal door calciumoxalaat, of anders calciumfosfaat, urinezuur of struviet

Question 5

Welke factoren hebben een invloed op de nierstenen?

Answer 5

• Klimaat: warm, droog of werken bij hoge temperaturen
• Weinig lichaams beweging
• Bepaalde voeding (oxalaat-rijk bijv.)
• Onvoldoende kristallisatie remmers (bijv. citraat en carbonaat) in urine
• Urineweginfectie met steenvormende bacterie (ureumsplitser
zoals Proteus)
• Afwijkingen in vorm nier of afvloedbelemmering ureter

Question 6

Wat is het klinische beeld van urinestenen?

Answer 6

• Koliekpijn: hevige krampende pijn, meestal van flank naar lies uitstralend, met
bewegingsdrang, ev, misselijkheid en braken, pijnvrije intervallen
• (Microscopisch) bloed bij urine

Question 7

Wat zijn complicaties van urinestenen?

Answer 7

• Urineweginfectie (UWI): vaak plassen en pijn bij plassen; bijzonder vorm:
nierbekkenontsteking: pijn in de zij, hoge koorts, braken, ziek
• NB kan ook gevolg van opstijgende UWI zijn zonder steen
• Bij afsluiten ureter: pijn in de flank door zwelling nierbekken (hydronefrose) en
afnemende functie van de betr. nier (-> kreatinine in bloed stijgt)

Question 8

Hoe wordt de diagnose van urinestenen a.d.v. aanvullend diagnosticeren gedaan?

Answer 8

Klinisch beeld van kenmerkende pijnaanvallen + bloed in urine

• Urine (microscopisch): bloed (beschadiging urotheel en leukocyten (infectie)
• Echo: nieren/urinewegen plus gewone Röntgenfoto (kalkhoudende stenen) indien steen binnen 5-7 dg niet spontaan wordt geloosd; echo toont ook eventuele verwijding van nierbekken aan
• ev. CT-scan (sensitiever en specifieker, echter stralenbelasting!)
• Bloed: na ca. een week: checken nierfunktie mbv kreatinine/GFR
  (glomerular filtration rate)

Question 9

Wat zijn conservatieve behandelingen voor urinestenen?

Answer 9

• Diclofenac injectie intramusculair daarna zetpillen zo nodig morfine-injectie
• Veel drinken? neen, geeft meer pijn door stuwing in urinewegen
• Beloop 5-7 dg afwachten en controleren urine
• Ev. verwijzen voor
– Extra-corporeal-shock-wave-lithotripsy =steen vergruizen

Question 10

Wat zijn operatieve behandelingen voor nierstenen?

Answer 10

1. Ureterorenoscopie:
   de steen pakken via endoscopie via de plasbuis
2. Percutane renolitotripsie: via de huid scoop in nierbekken/verzamelsysteem en met trillingen de steen vergruizen
3. Zelden nodig: operatieve verwijdering via snede in de huid (grote stenen, stenen in de nier)

Question 11

Wat is de secundaire preventie van urinestenen?

Answer 11

Voorkomen recidieven = ‘metafylaxe’:
– Normaal blijven drinken, NHG-standaard: voor veel drinken is onvoldoende bewijs, anderzijds kan het geen kwaad de aanbeveling van urologen op te volgen: Minstens 2 liter per dag drinken
– Voeding: NHG-standaard: geen bewijzen; Urologen: theoretisch voordelig:
* Beperken dierlijk eiwit (dierlijk eiwit: ->zure urine->meer Ca en minder citraat in urine)
* Minder NaCl (NaCl -> meer supersaturatie, hogere Ca uitscheiding, remt beschermende factoren)
– Voldoende maar niet teveel Ca (Ca bindt oxalaat in darm -> lage calciuminname geeft hoge oxalaatresorptie en –uitscheiding-> meer urinestenen)
– Steenanalyse: bij bepaalde stenen: theoretisch implicaties; in de praktijk zelden nodig

Question 12

Wat is een niercelcarcinoom?

Answer 12

• Kwaadaardig gezwel uitgaande van cellen van de proximale niertubulus
• Synoniemen: nierkanker, heldercellig niercarcinoom, ziekte van Grawitz, grawitz-tumor, hypernefroom
• Zaait uit naar vooral longen en lymfeklieren
• Bij diagnose: 25-30% al uitgezaaid
• Prognose bij beperking tot nier: 5-jrs overleving 60-85%,
bij metastasen op afstand: 5% (tot voor kort)

Question 13

Wat zijn de klachten van een niercelcarcinoom?

Answer 13

• Flankpijn
• Bloed bij de urine
• Zwelling in de flank
• Hoge bloeddruk
• Gewichtsverlies
• Moeheid
• Koorts, nachtzweten

Question 14

Hoe wordt een niercelcarcinoom vaak gevonden?

Answer 14

Toevalsbevinding

Question 15

Bij een niercelcarcinoom worden diverse hormonen, waaronder parathormoon aangemaakt. Waar kan dit toe leiden?

Answer 15

Hypercalciemie

Question 16

Wat is de oorzaak van niercelcarcinoom?

Answer 16

Oorzaak onbekend, (enigszins) bijdragende factoren:
• Roken
• Overgewicht
• Gebruik van antihypertensiva (misschien)
• Eiwitrijke voeding
• Zeldzame erfelijke ziekte: Von Hippel Lindau: 28-42%
niertumoren -> jaarlijkse echo of MRI
• Diagnose: vooral bij 50-60 jaar, 2000/jr in Nederland

Question 17

Hoe wordt de diagnose gesteld van niercelcarcinoom?

Answer 17

• (Microscopische) hematurie
• Bloed: verhoogde bezinking, verlaagd Hb (onvold EPO)
• CT-scan buik

Question 18

Wat is de behandeling van niercelcarcinoom?

Answer 18

• Radicale nefrectomie:
als er geen metastasen zijn: laparoscopisch
(mits tumor niet te groot)
• Immunotherapie
• Chemotherapie: moderne middelen
• Immunotherapie o.a. met monoclonale antistoffen is in ontwikkeling

Question 19

Hoe is het verschil te zien tussen een niercelcarcinoom en een coloncarcinoom?

Answer 19

Nier produceert te weinig EpO, bij coloncarcinoom is er te veel bloedverlies.