Hoorcollege 7: Kliniek acute buikpijn en anamnese

Question 1

Wat is acute buikpijn?

Answer 1

Acute buikpijn is pijn dat zich bevindt in de regio abdominalis dat minder dan een week bestaat

Question 2

Is er altijd sprake van hevige pijn bij acute buikpijn?

Answer 2

Niet per definitie

Question 3

Waarom is er snel een medische beslissing nodig bij acute buikpijn?

Answer 3

Er kan een operatie nodig zijn

Question 4

Hoe vaak komt acute buikpijn voor in een HA-praktijk, en EH? (dit is ter illustratie)

Answer 4

2-3x/w in de praktijk, en bij 1/3 tot 1/10 patiënten in de EH

Question 5

Welke disciplines krijgen te maken met acute buikpijn? (dit is ter illustratie)

Answer 5

de huisarts, poortarts, chirurg, kinderarts, gynaecoloog, internist en uroloog.

Question 6

Wat zijn alarmsymptomen van acute buikpijn?

Answer 6

hypotensie/shock, pulserende tumor bovenbuik, blankharde buik en hoge koorts

Question 7

Wat kan een ontsteking i.c.m. acute buikpijn betekenen? (LET OP DIT ZIJN SLECHTS VOORBEELDEN)

Answer 7

Acute appendicitis

Question 8

Wat kan een obstructie i.c.m. acute buikpijn betekenen?

Answer 8

Ileus

Question 9

Wat kan een perforatie i.c.m. acute buikpijn betekenen?

Answer 9

Maagperforatie

Question 10

Wat kan een vaatafwijking i.c.m. acute buikpijn betekenen?

Answer 10

Mesenteriaaltrombose

Question 11

Wat kan een trauma i.c.m. acute buikpijn betekenen?

Answer 11

Miltruptuur

Question 12

Wat kan bloed i.c.m. acute buikpijn betekenen?

Answer 12

Gebarten aneurysma

Question 13

Wat kan een zenuwaandoening i.c.m. acute buikpijn betekenen?

Answer 13

Gordelroos

Question 14

Wat kan een gerefereerde pijn i.c.m. acute buikpijn betekenen?

Answer 14

Myocardinfarct

Question 15

Wat zijn ernstige oorzaken van acute buikpijn?

Answer 15

acute appendicitis, galsteenlijden, diverticulitis, maagperforatie, acute pancreatitis, ileus, extra-uteriene graviditeit.

Question 16

Wat zijn minder ernstige oorzaken bij acute buikpijn? (en bedenk ook hoe je dit kan vaststellen)

Answer 16

acute gastroenteritis (anamnese), acute cycstitis (urine), maagklachten (anamnese), PDS (anamnese en LO), diverticulose (anamnese), dysmenorroe (anamnese) en buikwandpijn (testje).

Question 17

Wat zijn de symptomen en vervolgstappen bij acute appendicitis?

Answer 17

Felle pijn eerst buurt van de navel, daarna rechtsonder, misselijkheid, braken, lichte koorts en diarree. Na enkele uren ook pijn bij aanraking, geen défense musculaire. Het beleid is als volgt: spoedpresentatie verdenking appendicitis; bij twijfel over perit prikkeling vaak herbeoordelen pat na 4-6 uur; ev. CRP en leuko’s in het bloed, ev. echo; dan operatie.

Question 18

Wat is peritoneale prikkeling?

Answer 18

Dan wordt het buikvlies geprikkeld. Dit kan t.g.v. ontsteking van een orgaan, vrij vocht na een ruptuur, bloed of faeces

Question 19

In welke volgorde wordt het peritoneum geprikkeld en wat zijn de klachten/symptomen?

Answer 19

Eerst is er een doffe pijn rond de navel t.g.v. viscerale peritoneum dat geprikkeld wordt. Daarna wordt het parietale peritoneum geprikkeld wat een scherpe, gelokaliseerde pijn met zich meebrengt

Question 20

Welke aandoeningen gaan gepaard met peritoneale prikkeling?

Answer 20

maagperforatie, acute cholecystitis, acute pancreatitis, acute appendicitis, acute diverticulitis, Pelvic Inflammatory Disease of Extra Uteriene Graviditeit

Question 21

Wat kan bij de anamnese gevonden worden bij peritoneale prikkeling (dus symptomen, LO etc)

Answer 21

Bij de ananmese is er sprake van vervoerspijn, hoestpijn, gelokaliseerde pijn (niet doorslaggevend), scherpe/stekende pijn (idem), en een progressie van pijn. Bij het LO ziet men pijn bij bewegen of stilliggen, verhoogde temperatuur, adembewegingen in de buikwand verminderd/opgeheven, schudpijn, hoestpijn, percussiepij, drukpijn (niet doorslaggevend), loslaatpijn, dëfense musculaire, opdrukpijn RT en slingerpijn VT.

Wat je van dit rijtje moet meenemen dat alleen drukpijn/scherpe gelokaliseerde pijn niet voldoende zijn voor een diagnonse, maar dat loslaatpijn, percussiepijn, opdrukpijn/slingerpijn, dëfense musculaire wel elk op zich bewijzend zijn.

Question 22

Wat zijn de symptomen, LO en vervolgstappen bij cholelithiasis?

Answer 22

Bij cholelithiasis kunnen er aanvallen van pijn zijn in de rechter bovenbuik, bewegingsdrang (onrustig) en braken. Hierbij is vaak ook het faeces ontkleurd. Als er bij LO geen icterus, geen koorts en geen drukpijn wordt ervaren dan is het waarschijnlijk een galaanval, maar geen cholecystitis (onderwandinfarct uitsluiten) en kan de patiënt met pijnstillers naar huis.

Question 23

Wat is koliekpijn?

Answer 23

krampend, aanvalsgewijs met pijnvrije intervallen, bewegingsdrang en braken.

Question 24

Welke aandoeningen geven aanleiding tot/zijn een beginstadium van koliekpijn?

Answer 24

Galstenen, nierstenen en darmobstructie.

Question 25

Wat zijn de symptomen, LO en vervolgstappen van acute diverticulitis?

Answer 25

Bij acute diverticulitis (uitstulping, goedaardig, in de darm) is er geleidelijk toenemende pijn in de linker onderbuik, misselijk, geen braken, obstipatie, koorts. Bij het lichamelijk onderzoek zal een pijnlijke zwelling in de linker onderbuik en geen tekenen van peritoneale prikkeling te vinden zijn. Eventueel kan acute diverticulitis bevestigd worden met bloed (CRP, leuko’s) en wordt een vloeibaar dieet, dagelijkse controle aangeraden. Bij braken/onvoldoende verbetering na enkele dagen is een opname in het ziekenhuis nodig.

Question 26

Wat zijn de symptomen/kenmerken, LO en vervolgstappen bij een maagperforatie?

Answer 26

Een maagperforatie komt vaak voor i.c.m. maagzweer. De klachten zijn pijn midden bovenbuik, zeer ernstig, sinds een halve dag, na innemen pijnstiller peracuut begonnen, ligt stil en geeft veel pijn bij ademen/bewegen. Bij LO ziet men een zieke indruk, doodsbleek, scherpe neus (facies Hippocratica) een plakharde buik. Een spoedpresentatie voor operatie is nodig.

Question 27

Wat zijn de symptomen/kenmerken, LO en vervolgstappen bij acute pancreatitis?

Answer 27

Acute pancreatitis ontstaat vaak i.c.m. alcoholmisbruik. Iemand kan zich dan presenteren met pijn in de bovenbuik en braken dat erger wordt bij voedselinname. Bij LO ziet men een zieke indruk, lage bloeddruk, diffusie drukpijn bovenbuik. In geval van acute pancreatitis is een opname en infuus nodig (en ook preventie onthoudingsinsult/delier nodig)

Question 28

Wat is Ileus?

Answer 28

Ileus is een belemmering van de normale doorgankelijkheid van de tractus digestivus en kan veroorzaakt worden door obstructie (obstructieve ileus) of gestoorde peristaltiek (paralytische ileus)

Question 29

Wat zijn de klachten, LO en vervolgstappen bij ileus?

Answer 29

De klachten zijn: buikpijn sinds enkele dagen sterk toegenomen, geen ontlasting (voor een dag+), braken, ruikt naar faeces. Bij het LO ziet men een zeer opgezette buik, verstreken navel, zonder stethoscoop gootsteengeruis te horen. Er is dan een presentatie aan het zh met ev. Stoma nodig.

Question 30

Wat is extra-uteriene graviditeit?

Answer 30

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Question 31

Wat zijn de symptomen, LO en vervolgstappen van extra-uteriene graviditeit?

Answer 31

pijn in de onderbuik dat erger wordt bij bewegen/hoesten, schouderpijn en tussentijds vaginaal bloedverlies. Bij het LO is er een niet-zieke indruk, snelle pols, loslaatpijn rechter/linker onderbuik, slingerpijn baarmoeder, pijnlijke zwelling naast de baarmoeder. Een zwangerschapstest en doorverwijzing gynaecoloog voor een echo, bepaling HCG en operatie EUG is dan nodig.

Question 32

Welke aandoeningen kunnen zich wel presenteren als acute buikpijn, maar zijn niet buik-gerelateerd?

Answer 32

angina pectoris/myocardinfarct, pneumonie of longembolie

Question 33

Hoe kan je aandoeningen die zich wel i.c.m. de buik, maar niet buik-gerelateerd zijn eruit pikken?

Answer 33

dankzij voorgeschiedenis hart/longen, relatie met inspanning, dyspnoe, hoesten

Question 34

Welke ‘lijn/draad’ moet je volgen bij de anamnese?

Answer 34

ALTIS (aard, lokalisatie, tijdsbeloop, invloeden en bijkomende klachten)

Question 35

Wat zijn voorbeelden van vragen i.c.m. ALTIS? (TER ILLUSTRATIE)

Answer 35

• Aard pijn: continu? kolieken?
• Lokalisatie: kwadranten, verschuiving, uitstraling
• Tijdsbeloop: peracuut: maagperforatie, ruptuur aneurysma
• Intensiteit: hevig: aneurysma, perforatie, koliek
• Invloeden: bewegen, voeding, mictie, defaec, menstruatie
• Bijkomende klachten (spontaan gemeld): koorts, anorexie
• (gebrek aan eetlust), braken, diarree, bloed bij faeces

Question 36

Wat is contextinformatie dat belangrijk is bij de anamnese van acute buikpijn?

Answer 36

• Eerdere episoden met buikpijn -> galstenen, PDS, diverticulitis, …
• Buikoperaties-> kans op adhaesies en ileus
• Familie: erfelijke darmkanker
• Ziektegevallen in omgeving-> gastroenteritis
• Kans zw schap, SOA
• Intoxicaties: roken, alc, NSAID, antistolling

Question 37

Hoe kan je, a.d.v. karakteristieken, onderscheid maken tussen de orgaansystemen?

Answer 37

• Maag: zuurbranden
• Darm: verandering in defaecatie
• Lever/galwegen: ontkleurde faeces, icterus
• Urinewegen: plasklachten
• Gynaecologie: vaginale afscheiding of bloedverlies, samenhang met menstruatie
• Zenuwen: branderig gevoel
• Niet-specifieke klachten: gebrek aan eetlust / braken

Question 38

Wat zijn belangrijke dingen om te doen/voelen/etc bij LO van acute buikpijn?

Answer 38

algemene indruk, vitale functies (bewustzijn, temperatuur, pols, tensie, perifere circulatie). Overige stappen zijn:
• Inspectie: littekens, breuken, adembewegingen, hoest/schudpijn
• Auscultatie: peristaltiek sterk verhoogd of verlaagd
• Percussie: pijnlijk, dempingen, leverdemping opgeheven
• Palpatie: défense, druk/loslaatpijn, abn weerstanden
• NB liezen, scrotum
• Ev. RT, ev. VT

Question 39

Hoe veel % van de diagnose wordt gesteld op basis van de anamnese/LO alleen?

Answer 39

85-90%

Question 40

Wat zijn (eenvoudige) aanvullende onderzoeken die kunnen worden gedaan?

Answer 40

urine, bloed, genitale kweek, faeceskweek

Question 41

Welke aandoeningen kunnen a.d.v. een echo worden vastgesteld?

Answer 41

galstenen, cholecystitis, urolithiasis, aneurysma aortae, aandoeningen ovaria, eileiders en uterus, appendicitis (bij twijfel)

Question 42

Wat zijn ‘speciale onderzoeken’ dit kunnen worden gedaan, naast de eenvoudige?

Answer 42

CT, MRI, ERCP, laparoscopie, laparotomie