Hoorcollege 6: Kliniek problematisch alcoholgebruik

Question 1

Wat zijn verschillende benaderingen/oorzaken betreft problematisch alcoholgebruik?:

Answer 1

Sociologisch, somatisch en psychisch

Question 2

Een biopsychosociaal model is een drinkpatroon dat leidt tot…

Answer 2

lichamelijke klachten, psycische/sociale problemen en een inadequate aanpak van bestaande problemen

Question 3

Hoe vaak komt problematisch alcoholgebruik voor in de HA praktijk?

Answer 3

100-150

Question 4

Wat is het criterium voor het aantal glazen per dag?

Answer 4

Er is geen criterium!

Question 5

Vul in: hoe jonger je begint met drinken, hoe kleiner/groter de kans is dat er later problematisch alcoholgebruik ontstaat

Answer 5

Groter

Question 6

Welke type alcohol-gedrag heeft specifiek een nadelige invloed op de hersenontwikkeling?

Answer 6

Binge drinken (veel in een korte tijd)

Question 7

Wat zijn de symptomen van alcoholintoxicatie?

Answer 7

Desoriëntatie, oordeel- en kritiekstoornis, seksuele en agressieve ontremming

Question 8

Wat zijn ernstige complicaties?

Answer 8

bewustzijndaling, shock, ademdepressie, hypothermie en hypoglykemie

Question 9

Bij welke groep komt alcoholintoxicatie het vaakst voor?

Answer 9

Jongens tussen de 12-17 jaar

Question 10

Hoe zien onthoudingsverschijnselen eruit?

Answer 10

• Licht: slapeloosheid en prikkelbaarheid
• Matig: misselijkheid, braken, overactiviteit, tachycardie, koorts, zweten, lichtschuwheid, hoofdpijn, angst, tremoren
• Ernstig: bovenstaande + hallucinaties, delier, insulten

Question 11

Wat heeft een verhoogd risico op problematisch alcoholgebruik?

Answer 11

•	Kwetsbaarheid door:
o	Life events
o	Alcoholgebruik familie/vrienden
o	Intoxicatie op jonge leeftijd
•	Beschikbaarheid van alcohol
•	Mannen met psychosociale problemen na life events
•	Positieve familieanamnese
•	Ernstiger gevolgen bij:
o	Ouderen, chronisch zieken
o	Zwangeren, borstvoeding

Question 12

Wat zijn schadelijke gevolgen, sociaal en psychisch, van problematisch alcoholgebruik?

Answer 12

• Scheiding
• Geweld
• Kindermishandeling
• Disfunctioneren op werk of school/studie
• Verkeersongevallen
• Misdrijven
• Angststoornis
• Depressie

Question 13

Wat zijn somatische schadelijke gevolgen van problematisch alcoholgebruik?

Answer 13

• Overgewicht door hoge calorsiche intake
• Ondergewicht en vitaminegebrek door insufficiënt dieet
• Maligniteiten – vooral in de mond-keel holte
• Gastro-intestinale ziekte – gastritis, cirrose, pancreatitis
• Hart- en vaatziekten – hypertensie, CVA, hartritmestoornissen, coronairziekten
• Neurologische problemen door thiaminedeficiente (vitamine B1) – polyneuropathie, Wernicke, Korsakov
• Urogenitale problemen – verminderd libido, verminderde fertiliteit van de man
• Huidafwijkingen – rood gezicht, spider naevi, erythema palmare

Question 14

Wat zijn de signalen van problematisch alcoholgebruik?

Answer 14

• Psychische en sociale problemen
• Slaapstoornissen
• Veel gebruik van beznodiazepinen
• Moeheid, hartkloppingen, duizeligheid, maagdarmklachten
• (verkeers)ongevallen
• Termoren, foetor

Question 15

Wat zijn de vier stadia van gedragsverandering?

Answer 15

1. Voor-bewustwording: niet bewust van problematisch alcohol en niet gemotiveerd: geef voorlichting op inzicht in en bewustwording van het probleem.
2. Bewustwording: kent voor- en nadelen van alcoholgebruik, maar is ambivalent of niet gemotiveerd voor gedragsverandering: exploreer voors en tegens om gedrag te veranderen.
3. Voorbereiding: heeft besluit tot gedragsverandering genomen, maar moet zich nog voorbereiden en uitvoering plannen en vormgeven: huisarts en patiënt stellen samen een behandelplan op.
4. Actie: verandert zijn alcoholgebruik: ondersteun bij het uitvoeren van behandelplan.

Question 16

Wat zijn belangrijke stappen voor de anamnese?

Answer 16

• Exploratie alcoholgebruik
• Nagaan functie alcoholgebruik en ernst
• Nagaan motivatie voor verandering
• Symptomen van angst of depressie
• Inventariseren steunsysteem van de patient

Question 17

Welke medicatie kan worden toegediend?

Answer 17

• Bij ernstige onthoudingsverschijnselen
o Lorazepam
o Dagelijks controleren, in 1 week afbouwen
• Vitaminesuppletie (bij insufficiënt dieet en tijdens afbouwen)
o Thiaminetabletten
o Bij neuropathie, geheugenklachten: thiamine intramusculair
• Medicatie voor terugvalpreventie
- disulfiram, naltrexon, acamprosaat

Question 18

Wat zijn de verschillende stadia van de lever i.c.m. alcohol?

Answer 18

1. Begint met steatose (leververvetting)
   a. Leverbeschadiging gebruikelijk bij >80gr alcohol/dag (8 glazen)
   b. Triglycerideninsluitsels in hepatocyten
   c. Omkeerbaar
   d. Weinig/geen klinische verschijnselen
   e. Soms hepatomegalie
   f. Gamma GT verhoogd
   g. Echo of CT-scan: kenmerkend beeld
   h. Leverbiopsie: idem (Meestal niet nodig)
2. Cirrose
3. Episoden met acute alcoholhepatitis kunnen bovenop steatose/cirrose optreden (na forse hoeveelheid overmatig alcoholgebruik meestal i.c.m. langere tijd slechter eten, of een infectie, braken of diarree)

Question 19

Wat zijn de kenmerken van acute alcoholhepatitis?

Answer 19

• Pathologische Anatomie: levercel necrose, granulocyten en vaak Mallory-bodies
• Na 15-20jr overmatig alcoholgebruik, opzich of gesuperponeerd op cirrose
• Klinisch beeld varieert van weinig klachten en symptomen tot: buikpijn, koorts, malaise, anorexie, gewichtsverlies, braken, diarree, icterus, hepatomegalie, ev. splenomegalie, ascites
• diagnose: leverbiopsie
• Leukocytose, gammaGT extreem hoog, ASAT meer dan ALAT verhoogd, bilirubine verhoogd, prothrombinetijd verlengd, albumine verlaagd

Question 20

Wat is cirrose?

Answer 20

Cirrose: beschadiging van leverweefsel t.g.v. een chronische leverziekte met afsterven van leverparenchymcellen en vervanging door bindweefsel. Aanvankelijk grotere lever, later kleiner. In het begin nog reversibel, later niet meer. Grote reservecapactiteit lever; pas later verschijnselen. De meest voorkomende chronsiche leverziekten die kunnen leiden tot levercirrose zijn:
• Chronische leverbeschadiging door langdurig alcoholgebruik (meest voorkomende oorzaak, maar treft niet alle sterk overmatige gebruikers)
• Hepatitis B en C

Question 21

Wat zijn de klachten bij levercirrose?

Answer 21

• Misselijkheid en braken
• Verminderde eetlust en gewichtsverlies
• Algehele zwakte en vermoeidheid
• Buikpijn
• Geelzucht: het geel zien van de huid en het oogwit
• Jeuk
• Kleine ‘spinvormige’ bloedvaatjes op de borst en bovenarmen (spider naevi)
• Donkere plekken in het gezicht en rode handpalmen
• Stoppen van de menstruatie bij vrouwen
• Borstvorming en impotentie bij mannen

Question 22

Wat houdt portalen hypertensie in en welke gevolgen heeft het?

Answer 22

Portale hypertensie: Er ontstaat een verhoogde druk in het veneuze systeem van de vena portae (vervoert voedingsstoffen van darm naar lever) Gevolgen:

• Spataderen in slokarm/maag. Deze kunnen levensgevaarlijke bloedingen veroorzaken
• Vochtophoping in de buikholte (ascites). Door te hoge druk kan vocht vanuit de bloedvaten in de buikholte terechtkomen.
• Een vergrote milt. Door de hoge bloeddruk in de lever stroomt er meer bloed naar de milt. Hierdoor kan op den duur een vergrotemilt onstaan.

Question 23

Waar kan levercirrose in een vergevorderd stadium tot leiden?

Answer 23

Leverkanker

Question 24

Wat zijn de kenmerken van heptische encephalopathie?

Answer 24

verwardheid en sufheid t.g.v. toxische stoffen in het bloed; soms gepaard met kenmerkende ‘flapping tremor’. Ammoniak verhoogd; normaal in lever in ureum omgezet ( uitscheiding via de nier). Bij levercirrose verhoging ammoniak en verm. andere gifstoffen

Question 25

Wat is de behandeling van hepptische encephalopathie?

Answer 25

• Behalve in vroegste stadium niet omkeerbaar, dus: hoogstens proces tot stilstand brengen; bij hepatitis B of C en auto-immuun hepatitis: medicatie
• Eventueel levertransplantatie bij ernstige beschadiging (bij alcoholabusus eerst flinke periode van totale onthouding!)
• Behandeling klachten (jeuk, verwardheid) en complicatie (slokdarmbloedingen)