IX. KLIMAATAANSPRAKELIJKHEID

Question 1

klimaat aansprakelijkheid

Answer 1

= gebruik van AH R om klimaatbeleid van overheden en bedrijven bij te sturen
- geen bijzondere regels –> Boek 6

• inhoudelijk: meer dan zaken tegen OH en grote spelers
  > civil disobedience
  > climate-washing
  > turning off the taps
  > environmental permitting

Question 2

Urgenda zaak (NL)

Answer 2

• klimaatbeleid NL = schending maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm (art 6:126, lid 2 NBW)
• emissiereductiebevel
• succes: er was al wel vertaalslag van koolstofbudget geweest
• prijs van uitstel: bij elk uitstel worden latere maatregelen ingrijpender + kostbaarder + riskanter

Question 3

Belgische klimaatzaak: algemeen

Answer 3

• ontvankelijkheid: persoonlijk en dadelijk belang van individuele burgers vereist (17 en 18 GERW)
  > RBEA: elk van fysische personen heeft rechtens vereiste belang
  > HVB: elke nat pers betrokken bij zaak heeft eigen belang (gezien omvang reeds aanwezige gevolgen + risico’s)
• partijen: VZW Klimaatzaak + burgers + beschermde bomen >< Federale Staat + Gewesten
  > ongelijkheid in middelen en financiële capaciteit
• heel lang en traag proces (+10 jaar) >< urgentie in klimaat
• fundament rechtszaak: kloof tssn weten en doen
• middelen: schending recht op leven en gezinsleven (2 en 8 EVRM) + schending maatschappelijke zorgvuldigheidsplicht
• eis: preventie ergere schade/erkenning dat klimaatbeleid schending is van EVRM en BW + emissiereductiebevel
  > geen schadevergoeding
• niet succesvol: geen vertaalslag van koolstofbudget (wel: Neubauer-arrest)
• open eindes:
  > cassatieberoep Vlaams Gewest
  > verdere procesvoering over dwangsommen

Question 4

Belgische klimaatzaak: kloof tussen weten en doen

Answer 4

• weten en onderschrijven van probleem + oplossing
• 2007 = kanteljaar (IPCC)
• niet gevolgd/gedaan –> kloof

Question 5

Belgische klimaatzaak: oordeel RBEA

Answer 5

• klimaatbeleid = schending maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm (fout)
• klimaatbeleid = schending recht op leven en gezinsleven
• GEEN emissiereductiebevel (schending SDM)
• probleem met kwantificeren maatstaf voor doen
  > incoherentie tssn dispositief en motivering ervan
  > dispositief = schending maatschappelijke zorgplicht
  > motivering = toetsing beperkt tot bindende verplichtingen vanuit (inter)nationaal recht
  > motieven van ene fout voor vaststellen van andere fout kan niet
• middelen van rangorde wisselen: mensenrechten eerst (EVRM eenvoudiger)
  > kennis van reële bedreiging leven > rechtsplicht tot positieve actie
  > preventieve dimensie
  > concrete adequate maatregelen door OH om rechten te beschermen

Question 6

Belgische klimaatzaak: oordeel HVB

Answer 6

• schending recht op leven en gezinsleven
• schending maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm (fout)
  > fout: rechtstreeks bindend karakter EVRM
• WEL emissiereductiebevel (dubbele rechtsgrond: EVRM en BW)
• dwangsommen niet toegekend
• verschuiving narratief: van klimaat AH naar mensenrechten
• prijs van uitstel = er is schade door uit te stellen wat men moet doen (op vlak van individuele vrijheden + op sociaaleconomisch vlak) = treuzeltaks
  > verwijzing naar Neubaurer-arrest

Question 7

Neubauer zaak (DUI)

Answer 7

• wel emissiereductiebevel
• OH heeft snel gehandeld
• vertaalslag koolstofbudget stap per stap gevalideerd en toegepast (belangrijk voor Belgische zaak)
• prijs van uitstel uitgelegd op vlak van mensenrechten
  > vrijheden in toekomst gaan geschonden worden, schendig is nu reeds daar (uitstel)
  > mensenrechten: actueel, persoonlijk en zeker

Question 8

KlimaSeniorinnen (EHRM)

Answer 8

• globaal budget vertaald naar nationale budgetten
  > kwestie van verdeelsleutels en wetenschap
• OH heeft zeer beperkte beleidsruimte gezien aard en ernst gevaar + globale consensus over doeltreffende klimaatbescherming door emissiereductie

Question 9

Shell-zaak

Answer 9

• schending maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm (art 6:162, lid 2 NBW)
• invulling maatstaf normaal en zorgvuldig persoon adhv:
  > relevante feiten en omstandigheden
  > best beschikbare wetenschap over (aanpak van) gevaarlijke klimaatverandering
  > breed gedragen internationale consensus dat mensenrechten bescherming bieden tegen gevolgen klimaatopwarming + bedrijven moeten mensenrechten respecteren
  - gebruik van soft law = mondiale gedragsnormen voor bedrijven
  - inkleuring maatstaf sterk beïnvloed door mensenrechten