VIII. OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID

Question 1

complexiteit term overheid

Answer 1

• traditioneel: UM + RM + WM
• opdeling is niet zaligmakend
  > organiek: orgaan van een macht?
  > functioneel: organen van UM hebben ook regelgevende of rechtsprekende taken >< organen RM hebben ook administratieve taken >< …
  –> wat met specifieke regels voor machten?
• meergelaagdheid: overheid op verschillende niveaus
• vage grens tssn publiek en privaatrecht
  > veel taken van overheid uitgevoerd door private venn
  > PPS

Question 2

aansprakelijkheidsgronden overheidsaansprakelijkheid

Answer 2

• Boek 6: toepasselijk op OH (HVC)
• Boek 1: algemene toepassing tenzij regels uitoefening openbaar gezag
• vroeger: immuniteit OH = taken van algemeen belang/openbare dienst
• ommekeer in HVC
• mijlpaalarresten
• debat over bereiken juiste evenwicht
• vooral fout AH, maar alle andere gronden van AH ook toepasselijk
• gemeen BC AH R + alternatieve vergoedingssystemen (fondsen)
  > voordeel: vergoeding zonder bewijs fout of OV
  > vermijdt dat OH te laat is opgetreden (= potentiële AH vorderingen)

Question 3

aansprakelijkheidsgronden OH AH: immuniteit OH >< huidige HVC

Answer 3

• vroeger: immuniteit OH = taken van algemeen belang/openbare dienst –> beleidsvrijheid zonder inmenging –> kon geen fouten maken/geen AH oplopen
• ommekeer in HVC:
  > moderne invulling DSM = checks and balances (>< controle verboden bij immuniteit)
  > goed begrip art 144 GW: gewone hoven en RB bevoegd voor geschillen over burgerlijke rechten = AH –> geen afzonderlijke RB voor OH AH

Question 4

aansprakelijkheidsgronden OH AH: mijlpaalarresten

Answer 4

• Flandria-arrest: UM
• Anca-arresten: RM
• Sekten-arrest: WM

Question 5

aansprakelijkheidsgronden OH AH: debat juiste evenwicht

Answer 5

• gaat niet over OH AH zelf
• floodgate argument: overstroming aan casussen OH AH
  > rol rechter?
  > bv: klimaatzaken en activistische rechters
• financiële argument: OH aansprakelijk stellen en doen betalen voor fouten = zelfde budget waaruit genomen maatregelen moeten komen

Question 6

OH AH: fout

Answer 6

• GWH: zelfde foutbegrip voor burger en OH (voor 3 machten)
• tweeluik: schending specifieke rechtsnorm + schending AZN
• paar verschillen/nuances/knelpunten

Question 7

OH AH: schending specifieke rechtsnorm

Answer 7

• schending internationaal verdrag
• beleidsruimte
• objectieve wettigheidscontroles >< foutbegrip
• fouten magistraten
  > soorten normen
  > uitwissingsvoorwaarde

Question 8

OH AH: schending internationaal verdrag

Answer 8

• enkel indien rechtstreekse werking (HVC)
  > voldoende precies en duidelijk
  > bedoeling dat burger er rechten en plichten uit kan putten
• kritiek: bij BC AH vordering put je subjectief recht uit BW (niet internationale norm)
  > uit internationale norm put je bewijs van fout = daarvoor volstaat het dat internationale norm ontvangen is in nationale rechtsorde (goedgekeurd door parlement)
  > dit is bijna introductie relativiteitsvereiste: burger behoort niet tot beschermde groep personen van internationale norm (bestaat niet in Belgisch R)
  > volstaat dus dat norm is die is opgelegd in Belgisch R dat geschonden is
  > regel geldt nog (niet in definitie fout), wachten tot HVC kans krijgt om op terug te komen

Question 9

OH AH: beleidsruimte

Answer 9

• OH heeft beleidsruimte –> minder snel sprake van specifieke rechtsnorm?
• discussie: kan je dan enkel marginaal toetsen = OH enkel aansprakelijk bij gekwalificeerde fout/kennelijke fout?
  > gekwalificeerde fout = afgewezen in Belgisch recht
• beleidsruimte niet enkel voor overheid (bv: arts, advocaat)
• doel gespecifieerd maar manier waarop bereiken niet = schending AZN

Question 10

OH AH: objectieve wettigheidscontroles >< foutbegrip

Answer 10

• administratief contentieux: naast AH R ook andere manieren om OH handelen te controleren
  > als OH handelingen via administratief contentieux onwettig w verklaard –> is fout in AH vordering meteen bewezen?
  > geen eenduidig antwoord, afhankelijk van denkoefening rechter
  - schending specifieke rechtsnorm >< schending AZN
  - bv: casus zonnepanelen: rechter heeft beide schendingen uitgelegd
• AH rechter (Boek 6) >< RVS (11bis RVS wet)

Question 11

OH AH: Boek 6 >< 11bis RVS wet

Answer 11

Boek 6
- fout (schending specifieke rechtsnorm/AZN + gronden van uitsluiting AH)
> hier wel discussie of dat onwettigheid vastgesteld door RVS ook fout uitmaakt
- integrale schadeloosstelling
- langere verjaringstermijn
- mogelijkheid tot HB/HVC

11bis RVS wet
- onwettigheid (ook zonder fout en ongeacht gronden van uitsluiting AH)
- schadeloosstelling niet noodzakelijk integraal
> mogelijkheid om te matigen rekening houdend met alle omstandigheden van openbaar en particulier belang
- kortere verjaringstermijn
- geen beroep mogelijk

Question 12

OH AH: fouten magistraten: soorten normen

Answer 12

• 2 soorten normen
• specifieke rechtsnormen die op magistraat een verplichting opleggen = specifieke rechtsnorm (bv: uitspraak doen 1 maand na inberaadneming, pleitdatum, beschikkingsbeginsel)
• geen specifieke rechtsnormen = normen die rechter moet toepassen op feiten (bv: OV niet nagegaan = schending AZN aantonen)

Question 13

OH AH: fouten magistraten: uitwissingsvoorwaarde

Answer 13

• uitwissingsvoorwaarde (HVC) = wanneer betwiste handeling rechtstreeks vrwrp is van rechtsprekende functie = OH alleen aansprakelijk indien handeling door in kracht van gewijsde gegane beslissing aangetast wegens schending gevestigde rechtsnorm
  > eerst via normale middelen (HB, HVC, …) fout proberen rechtzetten
  > ontvankelijkheids- of gegrondheidsvereiste? niet duidelijk
• uitzondering: uitspraak in laatste aanleg gewezen
  > GWH: niet ok dat door uitwissingsvoorwaarde paar rechters hieraan ontglippen (HVC, RVS)
  > GWH: indien voldoende gekwalificeerde fout door in laatste aanleg gewezen –> wel AH vordering (ookal is niet voldaan aan uitwissingsvoorwaarde)
  > afkomstig van EU recht
• uitzondering: geen rechtsmiddel (los van wil benadeelde) (HVC)
• uitzondering: als derde (aan foutieve beslissing) schade lijdt (GWH, zaak Amrani)

Question 14

OH AH: schending AZN

Answer 14

• gedrag van voorzichtig en redelijke OH in zelfde omstandigheden geplaatst
• beoordeling mag slechts wettigheidstoets zijn (vaststelling fout)
  > geen toetsing naar opportuniteit (SDM)
  > rekening houdend met beleidsruimte OH
• aandacht voor reflexwerking internationale verdragen zonder RW en soft law instrumenten
  > bevatten principes voor hoe samenleving zou moeten zijn (bv: klimaatverdrag nog niet omgezet)
  > OH AH: gebruikt voor invulling AZN (niet schending specifieke rechtsnorm)

Question 15

OH AH: oorzakelijk verband

Answer 15

• toepassing Boek 6
• bewijs van fout vaak uitdaging bij OH AH (bv: casus zonnepanelen)
• rechtmatig alternatief: dicht bij SDM en opportuniteitsoordeel
• verlies van kans

Question 16

OH AH: schade en schadeloosstelling

Answer 16

• toepassing Boek 6
• herstel in natura?
  > dicht bij SDM en opportuniteitsoordeel
  > niet uitgesloten tav OH (HVC)
• plaatsvervanging?
  > eerst: niet toegestaan (= dwang, strijdig met SDM)
  > HVC op teruggekomen: wel toegestaan indien continuïteit openbare diensten niet in gedrang worden gebracht