Lýsið skyldum þrotamanns og nákominna gagnvart þrotabúi Flashcards
(16 cards)
Almennt, hvað er þetta ?
Úrskurður um gjaldþrotaskipti skv. 71. gr. leiðir ekki bara til þess að fjárhagsleg réttindi sem þrotamaðurinn naut fram til þess tíma renni sjálfkrafa til þrotabúsins til eignar því um leið leggjast ýmsar skyldur á hann og eftir atvikum þá sem eru nákomnir honum gagnvart þrotabúinu.
Upplýsingarskylda við skiptastjóra, ef þrotamar er lögpersóna eða einstaklingur
- Gjaldþrotaskipti á búi þrotamanns:
a. Á þrotamanni hvílir skylda um að koma á fund skiptastjóra skv. 1. mgr. 81. gr. gþl.
b. Á nákomnum hvílir þessi skylda líka skv. 3. gr. laganna. - Gjaldþrotaskipti á búi lögpersónu
a. Á þeim sem áttu sæti í stjórn lögpersónunnar eða gegndu starfi endurskoðanda, framkvæmdastjóra, deildarstjóra eða sambærilegu starfi hvílir skylda um ða koma á fund skiptastjóra skv. 1. mgr. 81. gr. gþl.
Hvaða upplýsingum er skiptastjóri að kalla eftir ?
- Margvíslegar upplýsingar, um eignir þrotabús, skuldbindingar þrotabús, atvinnurekstur, viðskiptasambönd, varanlega gagnkvæma samninga og atriða sem lúta að ráðstöfunumn þrotamanns fyrir uppkvaðmingu úrskurðar um skiptin.
a. Skiptastjóri tekur viðtöl við alla. Fær leigusamninga, uppl. um fasteignakaup, ráðningarsamninga og fær að vita hvaða skyldur hvíla á búinu og hvaða tikkandi kostnaður er í gangi. Eru að koma inn peningar, eru einhverjar fjárfestingaleiðir eða slíkt, hlutabréf, hvaða lán eru
Um skýrslu skiptastjóra
a. Skiptastjóri getur tekið skriflegar skýrslur af þessum aðilum sbr. 2. mgr. 81. gr. gþl. og krafist þess að þeir undirriti skýrslu að viðlögðum drengskap.
b. Skiptastjóri telst opinber sýslunarmaður skv. 3. mgr. 77. G.r gþl. svo röng skýrslugjöf getur varðað við 146. gr. hgl.
c. Almennt aflar skiptastjóri smat ekki upplýsinga með þessum hætti en þetta er gott úrræði gagnvart tregðu um upplýsinga gjöf eða vegna gruns um að upplýsingarnar séu gefnar gagnvart betri vitund.
6. Ef tilmælum skiptastjóra um skýrslugjöf skv. 2. mgr 81.gr. gþl. er ekki fylgt eftir er heimilað í 3. mgr. að hann leititil dómara um að skýrsla verði tekin af viðkomandi fyrir dómi sem vitni. Að henni yrði staðið eftir reglum einkamálalaga, sjá VIII og ZII kafla laganna.
Skylda til að afhenda eignir og skjöl þrotabús
- Skiptastjóri á að taka við umráðum eigna og tryggja sér bókhaldsgögn þrotamannsins
a. Þrotabú er réttmætur eigandi og skiptastjóri því bær um að njóta eignarráða, það er þessvegna ekki mælt fyrir um almenna skyldu vörslumanns eigna eða sjkala til að láta honum eftir umráðin.
b. 1. mgr. 81 gr. segir um skyldu þrotamanns og nákominna til að láta skiptastjóra í té gögn vegna gjaldþrotaskiptanna
i. Er endurskoðendum og þeim sem hafa bókhald undir höndum skylt að afhenda það ?
⎻ Reyndi á þetta í Hrd 289/1994 var fjallað um það hvort haldsréttur væri fyrir heldi í bókhaldsgögnum félags. Bókahldsgögnin jukust að verðmæti eftri meðhöndlun bókhaldsstofu enda þyrfti að verja miklum tíma og peningum til að koma gögnunum í sambærilegt horf ef þau fengjust afhent í þeirri mynd sem þau voru afhent upphaflega. Varðveisla á bókhaldsgögnum braut ekki sjálfkrafa í bága við ákvæði bókhaldslaga um geymsluskyldu bókahldsskyldra aðila. Þar sem opinberir hagsmunir stóðu ekki í vegi að gerðarþoli hefði bókahldsgögn undir höndum var hann talinn hafa haldsrétt í þeim þar sem fullnaðaruppgjör aðila hafði ekki farið fram og var synjað um innsetningu í bókhaldsgögnin á grundvelli 78 gr. afl.
⎻ Í Hrd. 445/2000 krafðist skiptastjóri þrotabús afhendingar bókahldsgagna en við því var ekki orðið vegna skuldar félagsins. Lýst var yfir haldsrétti í bókhaldsgögnum þar til skuldin fengist greidd. Skiptastjóri krafðist afhendingar alls bókhalds félagsins þar sem opinberir hagsmunir væru í húfi. Kröfuhafar vildu kanna nánar gerninga félagið hafði staðið að skömmu áður en búið var tekið til gjaldþrotaskipta en itl þess þyrftu þeir að fá bókhaldið í hendur. Ekki fallist á það í dómi Hæstaréttar þar sem slík almenn skírskotun til opinberra hagsmuna gæti ekki eins og þar háttaði leitt til þess að vikið yrði til hliðar rétti bókhaldsstofunnar. Fallist á haldsrétt í bókhaldsgögnum félagsins þar sem fullnaðaruppgjörn hefði ekki farið fram og kröfu skiptastjóra um innsetningu í allt bókhalds félagsins á grv. 78 gr afl hafnað.
3 mgr 81 gr, hvaða ráð hefur skiptastjóri ?
c. 3 mgr 81 gr gþl er byggð á óskráðri meginreglu um skyldu þeirra til að láta af hendi umráð eigna þrotabúsins
i. Ef skiptastjóri verður fyrir mótstöðu um afhendingu eigna eða gagna frá fyrrnefndum aðilum getur hann krafist þess skriflega við héraðsdómara að kveða upp úrskurð um skydlu viðkomandi. Dómarinn kveður þá báða aðila til og tekur afstöðu með úrskurði.
⎻ Ef ágreiningur rís um það er farið með hann eftir 170 gr. gþl. Mál er þingfest, þrotabú er sóknaraðili og varnaraðili er sá sem kröfurnar beinast að. Aðilar leggja fram gögn.
Hvað ef skiptastjóri verður fyrir móstöðu um afhendingu gagna frá öðrum aðilum í 3 mgr 81 gr ?
i. Ef skiptastjóri verður fyrir móststöðu um afhendingu eigna eða gagna frá öðrum aðilum verður hann að fara eftir almennum reglum eins og hver annar eigandi eða rétthafi muna sem getur ekki ntoið þeirra.
⎻ Hér getur hann neytt 12. kafla afl. til beinnar aðfarargerðar, sjá Hrd 258/2007 þar sem skiptastjóri dánarbús krafðist þess að fá afhent málverk úr höndum eins erfingja. Í Hrd 79/2006 krafðist skiptastjóri þrotabús þess að fá afhentar eignir búsins frá kaupendum þeirra. Í hvorugu tilfellanna var fallist á kröfur skiptastjóra þarsem krafan um afhendingu beindist ekki að þeim aðilum sem rætt var um í 1. mgr. 81. gr. gþl.
⎻ Í hrd 474/1994 var fallist á kröfu skiptastjóra en þar voru munirnir í vörslum þrotamanns við upphaf skipta og ekki var talið að undanþágur 72 og 73 gr gþl ættu við. Talið var að munirnir ættu að falla til þrotabúsins.
⎻ Í Hrd 663/2006 var fjallað um skaðabótakröfu vegna leitar lögreglu og haldlagningar muna sem lögreglan framkvæmdi að kröfu skiptastjóra. Framkvæmd var skv. leitarúrskurði héraðsdóms. Skiptastjóri leitaði til lögreglu þar sem fyrri fyrirsvarsmaður gjaldþrota félagsins neitaði að verða við skyldu sinni skv. 1. mgr. 81. gr. gþl. að láta ksiptastjóra í té bókhaldsgögn og gefa skýringar á hvað hefði orðið um iegnir gjaldrþotafélagsins. Hann fjarlægði bókhald og eignir gjaldþrota félagsins eftir að starfsstöð þess var innsigluð. Hins vegar afhenti lögreglan skiptastjóra haldlagt lausafé án þess a ðhann hefði gögn sem staðfestu að hann hefði heimild til þess. Skiptastjóri hafði heldur ekki reynt að tryggja rétt til munanna með ráðstöfunum sem honum voru tiltækar að lögum. Við þessar aðstæður var talið að lögreglu hefði verið óheimilt að afhenda skiptastjóra hina haldlögðu muni og bótaskylda íslenska ríkisins stofnaðist því.
Hrd 258/2007, Skiptastjóri vildi málverk
Dánarbú A kærði úrskurð héraðsdóms, þar sem hafnað var kröfu þess um að B afhenti sér Kjarvalsmálverk og standklukku. Voru atvik þau að eignir dánarbúsins nægðu ekki til að efna skuldbindingar þess og fór því um búskiptin eftir reglum um gjaldþrotaskipti. Um heimild fyrir kröfunni vísaði dánarbúið til 3. mgr. 82. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl., en samkvæmt því getur skiptastjóri í þrotabúi krafist þess að þrotamanni eða forráðamanni félags eða stofnunar, sem er til gjaldþrotaskipta, verði með dómsúrskurði meðal annars gert að afhenda sér eign þrotabús. Þar sem ákvæðið veitti ekki heimild til að beina kröfu sem þessari að öðrum en þeim, sem getið er í ákvæðinu, varð því ekki beitt gegn B. Var málinu því vísað af sjálfsdáðum frá héraðsdómi
Hrd 79/2006, Rauði tómaturinn
Hafnað var kröfu þrotabús B um afendingu eigna í vörslum R ehf. á grundvelli 3. mgr. 82. gr. laga nr. 20/1991 um gjaldþrotaskipti o. fl., þar sem R gæti hvorki talist þrotamaður né forráðamaður félags eða stofnunar í skilningi hins tilvitnaða ákvæðis. . Eignirnar sem um ræðir eru veitingastaðurinn Rossopomodoro ásamt öllum búnaði, tækjum og tólum og áhöldum og vörubirgðum sem eru á staðnum og tilheyra rekstri veitingahússinsEins og greinir í hinum kærða úrskurði leitar sóknaraðili í máli þessu eftir því að varnaraðila verði gert að láta af hendi muni, sem sóknaraðili telur sig eiganda að. Reisir sóknaraðili kröfu sína á 3. mgr. 82. gr. laga nr. 21/1991. Samkvæmt hljóðan ákvæðisins tekur það aðeins til þess þegar þrotamaður eða forráðamaður félags eða stofnunar, sem er til gjaldþrotaskipta, neitar að láta af hendi til þrotabús eign þess eða veita því aðgang að húsnæði, þar sem eignir þess eða gögn er að finna. Heimild þessari verður ekki beitt gagnvart varnaraðila, sem telur sig vera eiganda þeirra muna,
Hrd 474/1994, Handfærarúllur og verkfæri
Hér var fallist á kröfu skiptastjóra en þar voru munirnir í vörslum þrotamanns við upphaf skipta og ekki var talið að undanþágur 72 og 73 gr 474/1994 gþl ættu við. Talið var að munirnir ættu að falla til þrotabúsins. Munirnir voru Tvær DNGhandfærarúllur, verksmiðjunúmer 211048-F og 546078-F, dýptarmæli FCV-551 og 24 mílna ratsjá, hvort tveggja af gerðinni Furuno, talstöð Kelvin Hughes af gerðinni Husun, 55 VHF, Loran Plotter, LP-1000, Setrex-727-sjálfstýring með útistjórntækjum og gírókompás og Koden Loran af C gerð, L-790
Hrd 663/2006, skaðabótakrafa vegna lögregluleitar.
⎻ Í Hrd 663/2006 var fjallað um skaðabótakröfu vegna leitar lögreglu og haldlagningar muna sem lögreglan framkvæmdi að kröfu skiptastjóra. Framkvæmd var skv. leitarúrskurði héraðsdóms. Skiptastjóri leitaði til lögreglu þar sem fyrri fyrirsvarsmaður gjaldþrota félagsins neitaði að verða við skyldu sinni skv. 1. mgr. 81. gr. gþl. að láta skiptastjóra í té bókhaldsgögn og gefa skýringar á hvað hefði orðið um iegnir gjaldrþotafélagsins. Hann fjarlægði bókhald og eignir gjaldþrota félagsins eftir að starfsstöð þess var innsigluð. Hins vegar afhenti lögreglan skiptastjóra haldlagt lausafé án þess a ðhann hefði gögn sem staðfestu að hann hefði heimild til þess. Skiptastjóri hafði heldur ekki reynt að tryggja rétt til munanna með ráðstöfunum sem honum voru tiltækar að lögum. Við þessar aðstæður var talið að lögreglu hefði verið óheimilt að afhenda skiptastjóra hina haldlögðu muni og bótaskylda íslenska ríkisins stofnaðist því.
Skylda til nærveru, byggist á óskráðri reglu í 83 gr gþl.
- Þrotamaður er einstaklingur:
a) Skylda hvílir á honum að vera tiltækur ef nærvera hans er nauðsynleg vegna athugunar á fjárhagi þrotabúsins og ráðstöfunum hans fyrir upphaf gjaldþrotaskipta. - Þrotamaður er lögpersóna:
a) Sama skylda hvílir á þeim sem var framkvæmdastjóri lögpersónunnar eða hafði daglega stjórn hennar að höndum og formanns stjórnar hennar.
Hvernig fer dómarinn með kröfu um skyldu til nærveru ?
- Hvernig fer dómarinn með kröfu um þetta ?
a) Skiptastjóri hefur áðurnefnd úrræði ef hann heldur að einhver ætli að komast undan skyldu sinni. Þar segir að hann geti krafist þess skriflega við héraðsdómara að úrskurður verði kveðinn upp á hendur þeim sem um ræðir.
i) Dómari fer með slíka kröfu skv. 2. mgr. 83. gr. gþl.
ii) Um málsmeðferðina fer eftir 170. gr., úrskurðinum má ekki fullnægja með aðför heldur fer um hann eins og farbann við rannsókn sakamála og er úrskurðurinn kæranlegur til æðri dóms, sbr. 179. gr.
iii) Sérreglur 2. mgr. 83. gr. miða við að dómari verði að gæta að því af sjálfsdáðum að farbann standi ekki lengur en þörf krefur
