malarstwo prerafaelitów Flashcards
(10 cards)
Bractwo Prerafaelitów
było stowarzyszeniem artystycznym, które powstało w Londynie
w 1848 roku, a utworzyli je studenci Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych, m.in. John
Everett Millais, William Holman Hunt oraz Dante Gabriel Rossetti. Do prerafaelitów
z czasem dołączyli inni artyści, jak m.in. Edward Burne-Jones. Bractwo formalnie istniało tylko do 1853 roku, ale jego przedstawiciele tworzyli w kolejnych dziesięcioleciach, wywierając wpływ na symbolizm i inne kierunki sztuki drugiej połowy XIX i początku XX wieku.
Malarstwo prerafaelitów wymyka się klasyfikacji. Można jednak powiedzieć, że ma
romantyczny charakter oraz sprzeciwia się akademickim regułom. Artyści głosili program
sztuki, która prowadziłaby do moralnego odrodzenia. Chętnie sięgali po tematy religijne. Wzorowali się na twórczości artystów wczesnego włoskiego renesansu sprzed czasów Rafaela – stąd nazwa ugrupowania. Bohaterkami obrazów prerafaelitów często były
smukłe, długowłose dziewczęta o melancholijnym spojrzeniu, przypominające postacie
z dzieł Sandra Botticellego. Fascynowała ich literatura. Ilustrowali średniowieczne
legendy i utwory Williama Szekspira. Malowali także dzieła o funkcji jawnie dydaktycznej. Ich malarstwo cechowały: linearyzm, dekoracyjne opracowywanie detali i idealizacja
przedstawianego świata. Wpływ na twórczość prerafaelitów miały poglądy Johna Ruskina
oraz malarstwo nazareńczyków.
John Everett Millais
był uważany za cudowne dziecko malarstwa. Naukę w Królewskiej
Akademii Sztuk Pięknych w Londynie rozpoczął już jako jedenastolatek. Sławę przyniósł
mu obraz Ofelia – przedstawienie tragicznej śmierci bohaterki Hamleta Williama Szekspira.
W swoich dziełach uzyskiwał niezwykłą świetlistość plam barwnych
John Everett Millais Ofelia
Przedstawienie śmierci
ukochanej Hamleta powstawało
w latach 1851–1852. Zostało
namalowane farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach
119 x 76 cm. Ofelia zdradzająca
oznaki szaleństwa na skutek
nieszczęść, które ją spotkały,
zrywała kwiaty nad brzegiem
strumienia. Wpadła do wody
i utonęła. Scena ta została
przywołana w dramacie
w rozmowie królowej Gertrudy
z bratem Ofelii. Artysta odtworzył
wymienione w tekście rośliny
i nadał im charakter symboliczny.
Wierzba płacząca symbolizuje
niespełnioną miłość, pokrzywa
– cierpienie, stokrotka
– niewinność, fiołek –
skromność, a mak – śmierć.
Fascynacja literaturą, motywy
nieszczęśliwej miłości,
szaleństwa i śmierci wywodzą
się ze sztuki romantyzmu.
Obraz znajduje się Tate Britain
w Londynie
Najbardziej wierny programowi stowarzyszenia był William Holman Hunt.
Malował
on obrazy religijne i religijno-symboliczne o wyraźnie moralizatorskim charakterze. Jego
dzieła cechowały drobiazgowość i mimetyczny sposób przedstawiania. Obraz Przebudzone
sumienie to przedstawienie aktualnego w czasach Hunta problemu, jakim była powszechna w Anglii prostytucja. Artysta stworzył także takie obrazy jak Światłość świata i Zły
pasterz. Pierwszy z nich ukazuje Chrystusa pukającego nocą do zarośniętych chwastami
drzwi, symbolizujących ludzkie serce, drugi przedstawia pasterza, który zamiast opiekować
się owcami, uwodzi młodą pasterkę. Stanowi tym samym antywzorzec, przeciwstawiony
Dobremu Pasterzowi, którym w ikonografii chrześcijańskiej był Chrystus.
William Holman Hunt Przebudzone sumienie
Obraz z 1853 roku porusza ważny dla prerafaelitów
temat wspierania „upadłych” kobiet. Problematykę
tę podjął Charles Dickens w powieści Dawid
Copperfield, która stała się bezpośrednią inspiracją
dla Hunta. Artysta uchwycił moment opamiętania
się młodej kurtyzany. Istotną rolę odgrywa odbite
w lustrze okno. Za nim widać wiosenną przyrodę
i białe róże, mogące symbolizować utraconą
niewinność. Z pęt grzechu można się jednak
wyzwolić. Sugeruje to ptak wyrywający się
z pazurów kota – symbolu lubieżności. Obraz
namalowany farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 60 x 76 cm znajduje się Tate Britain
w Londynie
Na twórczość Dantego Gabriela Rossettiego
– angielskiego malarza i poety włoskiego pochodzenia – ogromny wpływ miały dzieła Williama
Blake’a.
Artysta tworzył przede wszystkim obrazy
o charakterze mistycznym, nawiązujące do
średniowiecznych legend. Ulubioną jego techniką była akwarela, ale malował też obrazy
olejne.
Dante Gabriel Rossetti, Zwiastowanie (Ecce ancilla Domini)
W 1850 roku stworzył jeden z najbardziej znanych swoich obrazów, Zwiastowanie,
w którym przedstawił młodziutką rudowłosą Marię zaniepokojoną i oszołomioną nagłą
wizytą archanioła Gabriela. Ujęcie takie odbiegało od tradycyjnych przedstawień Marii.
Obraz nie został dobrze przyjęty przez krytykę, ale jego obrońcą stał się John Ruskin.
Obraz namalowany w 1850 roku farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach ok. 42 x 72 cm przeniesiono
następnie na deskę. Przedstawia wnętrze skromnej
izby w Nazarecie. Skulona na łóżku, pełna pokory
Maria rozważa konsekwencje słów archanioła
Gabriela. Dogmat Wcielenia został zobrazowany
przez wlatującą przez okno gołębicę, symbol Ducha
Świętego. Dziewictwo Marii symbolizuje biała lilia
wręczana jej przez anioła. Wyjątkowy charakter chwili
podkreśla wisząca na pierwszym planie stuła, czyli
szarfa zakładana przez kapłana w trakcie czynności
liturgicznych. W kolorystyce przeważa biel, tworząca
nastrój ciszy i skupienia, pojawiają się też akcenty
czystego błękitu i czerwieni – barw, w których dawni
malarze przedstawili szaty Marii. W obrazie wyraźne
są wpływy zarówno malarzy włoskich XV wieku,
przede wszystkim Sandra Botticellego, jak i twórców
niderlandzkich, takich jak Jan van Eyck. Dzieło znajduje
się w Tate Britain w Londynie
Dante Gabriel Rossetti
Beata Beatrix
Rossetti pod wpływem zbioru poematów Dantego Alighieri
Życie nowe, w którym pojawia
się postać Beatrycze – zmar-
łej ukochanej poety – namalował obraz Beata Beatrix.
Przedstawił na nim nieżyjącą
już wówczas swoją żonę –
Elizabeth Siddal – tę samą
modelkę, którą uwiecznił John
Everett Millais w Ofelii. Tytuł zwykle jest tłumaczony
jako ‘błogosławiona
Beatrycze’. Motyw ten
podejmował artysta
kilkakrotnie w różnych
technikach i skalach.
W tym obrazie, malowanym
w latach 1864–1870,
przedstawił postać
z atrybutami, które kryją
symboliczne znaczenia.
Czerwona gołębica jest
symbolem Ducha Świętego
i wysłanniczką miłości.
W tym przypadku odnosi się
do uczucia, jakim darzył artysta
swoją żonę. Biały mak odnosi
się do snu wiecznego. Zegar
słoneczny – oznaczający upływ
czasu – według niektórych
badaczy wskazuje godzinę,
w której Elizabeth Siddal
popełniła samobójstwo.
Zamknięte oczy – motyw
pojawiający się u symbolistów
– odnosi się do postawy
mistycznej – zamykania się
na rzeczywistość, by pełniej
uczestniczyć w misterium
obcowania ze sferą
transcendentną. Ta wersja,
namalowana farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach
ok. 66 x 86 cm, znajduje się
w Tate Britain w Londynie.
Jedną z najoryginalniejszych postaci w Bractwie Prerafaelitów był Edward Burne-Jones.
Początkowo jego twórczość naśladowała dzieła Dantego Gabriela Rossettiego. Interesowała go nie tylko
literatura średniowiecza, ale także historia. Jego bogate i oryginalne malarstwo pozostawało pod
dużym wpływem średniowiecznej mistyki, a także legend i epopei z tamtych czasów. Początkowo
specjalizował się w technice akwareli, z czasem zaczął uprawiać także malarstwo olejne. Tworzył
też freski i witraże. Pozostawił po sobie wiele dzieł o tematyce religijnej – biblijnej i hagiograficznej.
Charakteryzuje je dekoracyjny linearyzm. Posługując się miękką, falistą linią, wywarł ogromny
wpływ na secesję. Aby zaakcentować związek ze średniowieczem, opatrywał obrazy łacińskimi
tytułami.
Edward Burne-Jones Złote schody
Obraz malowany w latach 1876–1880 farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach ok. 1,17 x 2,69 m ma format
wydłużonego prostokąta pionowego, przypominającego
dekoracyjny panel. Artysta przedstawił na schodach
liczne dziewczęta. Ich twarze są zindywidualizowane
i stanowią portrety kilku modelek – krewnych i znajomych
artysty. Obraz nie ma charakteru narracyjnego, a Burne-
-Jones skupił się na jego dekoracyjności. Przedstawienie
wywołało jednak gorącą dyskusję krytyków i historyków
sztuki. Doszukiwano się w nim podobieństw do obrazów
Piera della Franceski. W perłowozłotym kolorycie schodów
poszukiwano inspiracji sztuką średniowieczną, a siedzące
w lukarnie gołębie kojarzono z Duchem Świętym.
Dziewczęta trzymają w rękach instrumenty muzyczne,
co interpretuje się jako odzwierciedlenie idei synestezji.
Dzieło znajduje się w zbiorach Tate Britain w Londynie.
