rzeźba Flashcards
(19 cards)
Aristide Maillol Noc
Artysta wyrósł z tradycji akademickiej i w takiej
konwencji rzeźbił. Zafascynowany rzeźbą antyczną
przedstawiał w swojej twórczości głównie
wyidealizowane akty kobiece, które personifikują pewne
pojęcia abstrakcyjne, w tym wypadku uosobienie Nocy.
Rzeźba wykonywana w latach 1902–1906 została odlana
z brązu i mierzy ok. 1,1 m wysokości. Do personifikacji
Nocy pozowała artyście jego żona. Dzieło cechuje brak
emocji i zwarta, syntetyczna bryła. Rzeźba została
odlana w wielu egzemplarzach. Jeden z nich znajduje
się w Jardin du Carrousel w Paryżu
rzeźba symbolistyczna
W symbolizmie – rozumianym jako pewna narracyjność, często inspirowana literaturą, oraz ideowość – pojawia się silna ekspresja pozy, gestu i mimiki rzeźbionych
postaci. Zadaniem jej było wprowadzanie odbiorcy w określony nastrój. Niektórzy rzeź-
biarze różnicowali fakturę, przeciwstawiając elementy gładkie niewygładzonym, natomiast
u innych przedstawicieli kierunku istotne znaczenie miało odrzucenie nadmiaru szczegółów
na rzecz syntezy
Jean-Baptiste Carpeaux Taniec
Grupa rzeźbiarska o wysokości ponad 4,2 metra
powstawała z kamienia w latach 1865–1868.
Przedstawia postacie ukazane w akcie: geniusza
tańca grającego na tamburynie, otaczające go
tańczące menady i putto. Dynamika ukazania postaci
i silne kontrasty światłocieniowe wywodzą się
z rzeźby barokowej. W kompozycji bryły widoczne
są też nawiązania do Wymarszu ochotników
w 1792 roku François Rude’a. Krytyków i opinię
publiczną bulwersował realizm nagich ciał kobiet
z widocznymi deformacjami spowodowanymi
noszeniem gorsetów, a także beztroska mimika,
zwłaszcza odsłonięte w szerokim uśmiechu zęby.
Pisano, że menady „zalatują występkiem i cuchną
winem” i „nie tańczą po to, by tańczyć, lecz by
dokończyć zaczętą orgię”. Przeciwko eksponowaniu
rzeźby w gmachu Opery protestowały też baletnice.
Spory ucichły dopiero po wojnie francusko-pruskiej.
Aby ochronić rzeźbę przed zanieczyszczeniem
w drugiej połowie XX wieku oryginał przeniesiono
do Musée d’Orsay i zastąpiono go w fasadzie
Opery kopią.
Rzeźbiarzem, którego twórczość stanowiła pomost między romantyzmem
a symbolizmem, był Jean-Baptiste Carpeaux.
Uczył się w paryskiej Akademii Sztuk Pięknych u François Rude’a. Zdobywszy Prix de Rome w dziedzinie rzeźby, spędził kilka lat
w Rzymie, gdzie inspirowały go dzieła Michała Anioła, a przede wszystkim twórczość
Giovanniego Lorenza Berniniego. Pod ich wpływem styl rzeźb Carpeaux ewoluował
w stronę form neobarokowych. Artysta zyskał uznanie jako twórca portretów
psychologicznych przedstawicieli arystokracji i burżuazji oraz wizerunków reprezentantów
różnych grup etnicznych o rysach afrykańskich i azjatyckich. Głębię wyrazu rzeźbionych
twarzy uzyskiwał przez tworzenie iluzji żywego spojrzenia, osiąganą dzięki głębokim drążeniom w miejscu tęczówek oczu. Najsłynniejszym i jednocześnie najbardziej kontrowersyjnym
dziełem artysty była alegoria tańca, rzeźba dekorująca fasadę paryskiej Opery. Carpeaux był
nauczycielem w École des Arts Décoratifs w Paryżu, gdzie uczył m.in. Auguste’a Rodina
Auguste Rodin (1840–1917)
stworzył sposób wypowiedzi artystycznej, który był alternatywny wobec wyidealizowanych form rzeźb akademizmu. Od wpływów tego kierunku
uwolnił się, co podkreślał w wypowiedziach, kiedy odwiedził Włochy i zobaczył dzieła
Michała Anioła. Trzykrotnie próbował dostać się do paryskiej akademii, ale ostatecznie
studiował w Szkole Sztuki Dekoracyjnej (fr. École des Arts Decoratifs) w Paryżu. Rzeźbił
w terakocie, marmurze i brązie. Artysta tworzył liczne pomniki, jak np. pomnik Honoré de Balzaca, popiersia
słynnych postaci, m.in. Wiktora Hugo.
Rodin szczególną biegłość osiągnął w rzeźbieniu dłoni, które niekiedy stawały
się głównym tematem jego prac. Rzeźby Rodina są tak ukształtowane, że odbiorca, oglądając je, może z każdej strony odkryć nową formę. Rzeźbiarz miał
ogromny wpływ na artystów przełomu wieków i pierwszej połowy wieku XX nie tylko we
Francji, ale w całej Europie.
Auguste Rodin Danaida
Artysta zaczerpnął motyw z mitologii greckiej.
Danaidy – córki króla Danosa – zostały
zmuszone do małżeństw z własnymi kuzynami.
W noc poślubną zgładziły swoich mężów,
za co wtrącono je do Tartaru, gdzie za karę
musiały napełniać wodą beczki bez dna za
pomocą sit. Artysta przedstawił ten motyw jako
personifikację Rozpaczy. Jednocześnie stał się
on pretekstem do ukazania zmysłowego piękna
kobiecego ciała. Bujne włosy Danaidy łączą się
z wodą wypływającą z dzbana, tworząc kaskady. Pierwotnie artysta miał włączyć
ją w zespół tworzący Bramę piekieł, ale ostatecznie
z tego zrezygnował. Ze względu na opływową
formę rzeźba ta kojarzona jest niekiedy z secesją.
Marmurowy oryginał aktu z 1889 roku
o wysokości 36 cm znajduje się w Muzeum
Rodina w Paryżu. Rzeźba doczekała się wielu
kopii autorskich wykonanych w różnych
technikach oraz licznych naśladownictw.
Auguste Rodin, Brama piekieł
Przełomowe znaczenie dla jego twórczości miało przyjęcie
w 1881 roku zamówienia na wykonanie monumentalnych drzwi do przyszłego Muzeum
Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (fr. Musée des Arts Décoratifs). Tworząc słynną Bramę
piekieł, odwołał się do Piekła z Boskiej Komedii Dantego Alighieri i zamierzał konkurować
z renesansowymi Rajskimi wrotami do baptysterium we Florencji. Dzieło z brązu, które
łączy elementy reliefu z rzeźbami pełnymi, tworzył niemal do śmierci. W trakcie pracy
inspirował się też innymi utworami, m.in. Kwiatami zła Charles’a Pierre’a Baudelaire’a.
Artysta nigdy Bramy piekieł nie ukończył, ale powracał do niej wielokrotnie,
a niektóre rzeźby powstałe w wyniku pracy nad nią stały się obiektami funkcjonującymi samodzielnie, czego przykładem są: Myśliciel oraz Pocałunek.
Auguste Rodin, Mieszczanie z Calais
W 1894 roku stworzył dramatyczną grupę
Mieszczanie z Calais nawiązującą do wydarzenia z historii Francji, które miało miejsce w XIV
wieku w czasach wojny stuletniej. Wówczas to sześciu mężczyzn z miasta Calais oddało się
dobrowolnie w charakterze zakładników w ręce oblegającego miasto króla Anglii. Ich gest ma
symbolizować poświęcenie dla sprawy. Rzeźbę cechuje duże napięcie emocjonalne. Artysta
zdecydował się ukazać moment tuż po podjęciu przez mężczyzn decyzji, w celu uchwycenia
pierwszych, bardzo silnych reakcji bohaterów: od rozpaczy przez determinację aż do tęsknoty
za porzucanym życiem. Mimo eksponowania silnych emocji, postacie pełne są godności.
Rzeźba przeznaczona jest do oglądania z różnych stron, gdyż z żadnego miejsca nie
sposób przyjrzeć się jednocześnie wszystkim bohaterom. Grupa jest silnie rozczłonkowana, ale postacie ustawiono na tyle ciasno, by podkreślić, że uczestniczą w zbiorowym
poświęceniu. Dla Rodina istotny był problem przestrzeni łączącej postacie. Bryły
w oczach patrzącego miały się dowolnie „nakładać” jedne na drugie, stwarzając
możliwość patrzenia na nie z różnych punktów. Pomysł był taki, żeby pomnik
ustawić na rynku w Calais na niskim postumencie, aby tworzyć wrażenie, że
bohaterowie są jednymi z przechodniów.
Auguste Rodin, Ręka Boga
przedstawia
moment wyłaniania się splecionych sylwetek Adama i Ewy z trzymanej przez
Stwórcę bezkształtnej materii. W dziele tym artysta zastosował zabieg non finito
Głównym tematem przedstawień Rodina jest człowiek.
Postacie lub fragmenty ciał odtwarzał z niezwykłą biegłością techniczną i doskonałą znajomością budowy anatomicznej.
Rzeźby te są jednak często jedynie pretekstem do ukazywania abstrakcyjnych pojęć i idei,
niekiedy mających źródła literackie i filozoficzne. Kryją zazwyczaj treści symboliczne
i cechuje je narracyjność. Artysta był mistrzem w ukazywaniu uczuć, a siłę wyrazu uzyskiwał poprzez bogactwo środków artystycznych, m.in. zróżnicowanie faktury, efekt
non finito w wielu partiach rzeźby, co sprawia wrażenie, jak gdyby rodziła się ona
z bezkształtnej formy. Niektórzy badacze nazywają to zjawisko formą embrionalną. Takie
niedopowiedzenia stwarzają pole do różnych interpretacji.
Auguste Rodin Myśliciel
Projekt aktu powstał ok. 1880 roku, ale rzeźba została odlana z brązu
dopiero w 1902 roku. Posąg zamyślonego mężczyzny o wysokości
ok. 1,90 m powszechnie jest uważany za personifikację Filozofii, choć
pierwotnie miało to być przedstawienie poety – Dantego Alighieri
– przeznaczone do projektowanej przez Rodina Bramy piekieł.
Ostatecznie w bramę wkomponowano miniaturową wersję
Myśliciela, a pełnowymiarowy odlew z brązu wystawiono na widok
publiczny – obecnie na terenie parku Muzeum Rodina (Musée
Rodin) w Paryżu. Rzeźba przedstawia nagiego muskularnego
mężczyznę, co nawiązuje zarówno do klasycznych form, jak i do
posągów Michała Anioła, którego dzieła Rodin wysoko cenił
Auguste Rodin Pocałunek
Rzeźba została wykonana na zamówienie francuskiego rządu na paryską
wystawę światową w 1889 roku. Rodin pragnął początkowo ukazać Francescę
da Rimini i Paola Malatestę, kochanków opisanych przez Dantego Alighieri
w Piekle. Z czasem uznał, że lepiej będzie zatytułować akt w sposób bardziej
uniwersalny. Modelowanie jest akademickie, zgodne z zasadą mimetycznego
odtwarzania postaci, ale zamysł ukazania pocałunku, by stworzyć
ponadczasową wizję potęgi namiętności, ma charakter symboliczny.
Ciała postaci opracowane są gładko i skontrastowane z chropowatą
powierzchnią kamienia, na którym siedzą. Rzeźba wykonana z marmuru
o wysokości 1,89 m znajduje się w Muzeum Rodina w Paryżu.
Auguste Rodin Katedra
Wykonana w 1908 roku rzeźba z kamienia mierzy 64 cm. Artysta nawiązał do stylu
gotyckiego, który był uważany za najbardziej charakterystyczny dla katedr we
Francji. Ukazał splecione dłonie dwóch osób układające się w kształt gotyckiego
ostrołuku. Rzeźbę można też interpretować jako ręce złożone do modlitwy.
Nowatorskie jest tu pokazanie – nie jak do tej pory głowy lub popiersia
– innego fragmentu ciała. Dzieło znajduje się w Muzeum Rodina w Paryżu.
Camille Claudel
była uczennicą Auguste’a Rodina, a także jego
modelką, muzą i współpracowniczką. Artystów łączył długoletni romans. Claudel tworzyła w Paryżu. Wykonywała swoje prace
w marmurze i brązie, ale także w zielonym onyksie,
minerale wykorzystywanym w jubilerstwie.
Jej rzeźby wyróżniały: płynność formy, ogromny ładunek emocjonalny i częstodynamika kompozycji.
Wraz z Rodinem pracowała przez wiele lat przy realizacji Bramy piekieł. O ile jej wczesne rzeźby, takie
jak np. Walc, są bliskie stylowi mistrza, o tyle przedstawienie Fala było świadomą próbą zerwania z nim. Dzieła artystki z początku XX wieku cechuje nastrojowość i osobisty charakter. Niektóre
jej prace, np. Wiek dojrzały, mają wydźwięk autobiograficzny i dotyczą trudnej relacji
z Rodinem. Claudel była postacią tragiczną. Trzydzieści lat życia spędziła w zakładzie dla
psychicznie chorych, a jej sukces artystyczny trwał zaledwie kilka lat. W okresie nasilania
się choroby zniszczyła większość swoich prac. Dziś uchodzi za jedną z najwybitniejszych
rzeźbiarek. Dzieła artystki eksponowane są m.in. w Muzeum Rodina w Paryżu i w muzeum
poświęconym twórczości Claudel w Nogent-sur-Seine we Francji
Camille Claudel Fala
Dzieło łączące onyks i brąz powstało w 1902 roku
i mierzy 62 cm. Przedstawia trzy postacie kobiece
ogarnięte wielką falą. Niektórzy interpretują rzeźbę
jako metaforę ludzkiego losu. Bezpośrednią inspiracją
mógł być drzeworyt japońskiego artysty Hokusaia
Katsuschiki Wielka fala w Kanagawie
(ilustracja na s. 218). Dobór materiałów
świadczy o zainteresowaniach artystki
grą barw. Fala jest dziełem dekoracyjnym.
Znajduje się w Muzeum Rodina w Paryżu.
Wybitnym rzeźbiarzem epoki był także Émile Antoine Bourdelle,
przez wiele lat pomocnik
Auguste’a Rodina. Wpływ mistrza zaznaczył się w całej jego twórczości, a zwłaszcza we wczesnych pracach. Dzieła rzeźbiarza oscylują między tendencjami symbolistycznymi o cechach
ekspresyjnych a fascynacją antykiem. Do najsłynniejszych należy Herkules łucznik. Rzeźba
o dynamicznej, silnie rozczłonkowanej kompozycji ukazuje muskularne ciało bohatera.
W ekspresyjnym popiersiu Beethovena Bourdelle skupił się nie tyle na podobieństwie
postaci, ile na interpretacji osobowości kompozytora. Masa wzburzonych włosów wydaje
się dominować nad twarzą.
Artysta zdobył uznanie przede wszystkim jako pedagog. Pod jego kierunkiem kształciło
się wielu rzeźbiarzy z całego świata.
Wśród uczniów Bourdelle’a wyróżniał się Aristide
Maillol,
Jego rzeźby cechuje bardzo klasyczna
forma. Tematem prac artysty jest idealizowane ciało kobiece, które przedstawiał jako
personifikacje pojęć abstrakcyjnych i idei. Wypracował swój styl, charakteryzujący się
zwartą bryłą, syntezą formy, płynną linią i statyką. Nie ukazywał emocji postaci, co
wynikało z zachwytu nad sztuką grecką. Przejawiał także tendencję do pewnej surowości
form, zainspirowany rzeźbami z okresu archaicznego
W Norwegii działał Gustav Vigeland,
który przez pewien czas był uczniem Auguste’a Rodina, wykonał ponad 200 rzeźb ilustrujących cykl życia ludzkiego do parku Frogner w Oslo.
Max Klinger, Ludwig van Beethoven
W Niemczech działał Max Klinger,
rzeźbiarz, malarz i grafik, twórca posągu przedstawiającego Ludwiga van Beethovena.
Genialny kompozytor jawi się niczym Zeus: zasiada na tronie na szczycie skały, ukazany
jest w półakcie, a u jego stóp przysiadł orzeł. Klinger połączył biały i czarny marmur,
brąz, onyks, a także opal, agat, jadeit i bursztyn. Wielobarwność rzeźby oddawać ma
bogactwo współbrzmień w muzyce Beethovena
