Otępienie

Question 1

Definicja (7)

Answer 1

Zespół objawów. Stopniowe upośledzenie wyższych czynności korowych- pamięć, orientacja, rozumienie, umiejętność liczenia, zdolność do uczenia się, posługiwanie się mową, osąd. Często towarzyszą: zaburzenia kontroli emocji, zachowań społecznych, motywacji

Question 2

Obraz kliniczny, najczęstsza przyczyna

Answer 2

Ogniskowe korowe objawy ubytkowe początkowo, później rozlane uszkodzenie obu półkul mózgu.
Proces zwyrodnieniowy

Question 3

rozpoznanie różnicowe

Answer 3

za dużo chorób- str 137

Question 4

Najczęstsze przyczyny otępienia

Answer 4

Choroba Alzheirmera, otępienie naczyniopochodne, otępienie z ciałami Lewy’ego

Question 5

epidemiologia- wiek

Answer 5

50-70r.ż.- 1%, >65r.ż. ~10%, 90r.ż.- 50%, zapadalność 190/100 000

Question 6

Szybkość progresji otępienia w ch. Alzheimera

Answer 6

Powoli na przestrzeni lat

Question 7

Szybkość progresji otępienia naczyniopochodnego

Answer 7

Udary- skokowa progresja, ch. małych naczyń- stopniowe, bez nagłych pogorszeń.
*częste współistnienie obu

Question 8

Szybkość progresji otępienia w ch. prionowej lub zapaleniu naczyń OUN

Answer 8

Narastanie w ciągu miesięcy

Question 9

Szybkość progresji otępienia w zapaleniu mózgu

Answer 9

Postępowanie w ciągu kilku dni/tygodni

Question 10

Ch. Alzheimera- zaburzenia pamięci krótkotrwałej- obszar

Answer 10

Okolica parahipokampalna

Question 11

Otępienie czołowo-skroniowe- zmiany osobowości-obszar

Answer 11

Okolica czołowa

Question 12

Badania przedmiotowe- zwrócić uwagę na (5)

Answer 12

• objawy ogniskowe
• ruchy mimowolne
• zespół rzekomoopuszkowy
• odruchy prymitywne (pyszczkowy, chwytny, dłoniowo-brudkowy)
• zaburzenia chodu

Question 13

Badania pomocnicze

Answer 13

• badania krwi
• badania obrazowe TK, MR
• nakłucie lędźwiowe
• badanie neuropsychologiczne
• elektroencefalografia
• badania genetyczne
• biopsja mózgu

Question 14

Po co badania krwi?

Answer 14

Wykluczenie: niedoczynność tarczycy, niedobór B12, kw.foliowego, kiła, ch. Wilsona, leukodysrofia, HIV, zapalenie naczyń, ch. zapalne, zapalenie ukł.limbicznego

Question 15

Badania obrazowe- w celu wykluczenia czego?

Answer 15

• ogniska patologiczne (krwiak podtwardówkowy)
• wodogłowie normotensyjne z poszerzonym układem komorowym, bez zaniku korowego (upośledzenie f.poznawczych, nietrzymanie moczu, apraksja chodu, poprawa stanu po usunięciu 50ml PMR)

Question 16

Badania obrazowe- obraz=choroba (4)

Answer 16

Zwiększony sygnał w obrazach T2-zależnych obustronnie w obrębie wzgórza= ch. Creutzfeldta-Jakoba
Obustronny zanik hipokampów i płatów skroniowych= ch.Alzheimera
Asymetryczny zanik w obrębie przedniej części hipokampa, ciała migdałowatego i płata skroniowego=zwyrodnienie czołowo-skroniowe
Mnogie ogniska zawałowe/ wyraźna choroba małych naczyń= ch. naczyniowa mózgu

Question 17

Nakłucie lędźwiowe-w jakim wieku, co można wykryć=choroba? (4)

Answer 17

Poniżej 65 roku życia
↑ limfocyty w PMR= proces zakaźny/zapalny
obecność prążków oligoklonalnych= proces autoimmunologiczny (np. zapalenie ukł. limbicznego)
↑ stężenie białka tau i ↓ amyloidu beta-42= ch.Alzheimera
↑ białko S-100 i białko 14-3-3= ch.Creutzfeldta-Jakoba

Question 18

EEG- odchylenie=choroba (3)

Answer 18

Rozlane fale delta=w ch.Alzheimera wcześniej niż w zwyrodnieniu czołowo-skroniowym
Brak reaktywnego rytmu alfa=ch. Alzheimera (w zwyrodnieniu czołowo-skroniowym zachowane)
Periodyczne kompleksy fal w EEG=choroby prionowe (np. ch.Creutzfelda-Jakoba)

Question 19

Badania genetyczne-mutacja=choroba (4)

Answer 19

Choroba Huntingtona= mutacja genu huntingtyny
Choroba Alzheimera= mutacja genów: białka prekursorowego amyloidu (APP), preseniliny 1 i 2, apolipoproteiny E4
Rodzinna postać ch. Creutzfeldta-Jakoba= mutacje genu białka prionowego
Zwyrodnienie czołowo-skroniowe= mutacja genów białka tau, progranuliny oraz C9orf72

Question 20

Biopsja mózgu- kiedy?

Answer 20

Rzadko, postęp choroby szybki lub przyczyna potencjalnie poddająca się leczeniu, a w innych badaniach nie wykryta (np. zapalenie naczyń mózgowych)

Question 21

Ch. Alzheimera: częstość, wiek, podłoże genetyczne

Answer 21

Rzadko przed 45r.ż. (oprócz przypadków rodzinnych), zapadalność ↑ powyżej 70r.ż.
Rzadko rodzinne występowanie
-Mutacja APP na chromosomie 21
-Mutacje genów preseliny 1 i 2
-Genotyp E4 apoliporoteiny- ch. o późnym początku
-Zespół Downa- 40-50r.ż.- nadmierne wytwarzanie APP (dodatkowy chromosom 21)

Question 22

Ch. Alzheimera: patologia

Answer 22

-zewnątrzkomórkowe blaszki amyloidu
składają się z dystroficznych neurytów, skupionych wokół białkowego rdzenia beta-amyloidu (który powstaje z APP)
amyloid może odkładać się też w naczyniach mózgowych->angiopatia amyloidowa
-wewnątrzkomórkowe zmiany o charakterze zwyrodnienia neurowłókienkowego
wywodzą się z białka tau, skojarzonego z mikrotubulami (nadmierna, nieprawidłowa fosforylacja tau-> agregacja białka)
hipokamp, płaty skroniowe, płaty ciemieniowe

Question 23

Ch. Alzheimera: objawy

Answer 23

• postępująca utrata pamięci epizodycznej
• wieloletnia ewolucja objawów
• dysfazja (zaburzenia tworzenia struktur językowych), apraksja ( niezdolność bądź trudność w wykonywaniu znanych nam czynności na polecenie), zaburzenia orientacji wzrokowo-przestrzennej i topograficznej= zajęcie płatów ciemieniowych
• trudności z rozpoznawaniem miejsc i osób
• trudności z nazywaniem przedmiotów, korzystaniem z prostych narzędzi, z ubieraniem się
• zaburzenia funkcji wykonawczych (planowanie, podejmowanie decyzji)
• mioklonie, napady padaczkowe, pobudzenie psychoruchowe, urojenia= późny etap choroby
• nietypowe objawy: zanik korowych tylnych części mózgowia z dominującymi zaburzeniami wzrokowo-przestrzennymi, odmiana czołowa z zaburzeniami zachowania wczesnymi

Question 24

Ch. Alzheimera:rozpoznanie

Answer 24

wyłącznie na podstawie wyników badan histpat
-pomocniczo: wywiad, TK (nieswoiste zmiany z poszerzeniem układu komorowego, zanik płatów skroniowych), MR (zanik płatów skroniowych, hipokampów)

Question 25

Ch. Alzheimera: leki- nazwy (4) i mechanizm, działania niepożądane

Answer 25

Takryna, donepezyl, rywastygmina, galantamina stymulowanie aktywności neuronów cholinergicznych,-.zahamowanie cholinesterazy- enzym rozkładający acetylocholinę- neuroprzekaźnik, którym posługują się neurony najciężej dotknięte DN: pobudzenie ukł.pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka), bradykardia

Question 26

Takryna

Answer 26

Podawanie kilka razy dziennie, hepatotoksyczny, zastąpiony nowszymi lekami

Question 27

Donepezyl

Answer 27

raz dziennie, odwracalny inhibitor cholinoesterazy mózgowej

Question 28

Rywastygmina

Answer 28

Tworzy wiązania kowalencyjne z cholinesterazą i butyrylocholinesterazą, 2x na dobę

Question 29

Galantamina

Answer 29

dodatkowo agonista receptorów cholinergicznych nikotynowych

Question 30

Memantyna

Answer 30

agonista receptorów kwasu glutaminowego typu NMDA->ochrona neuronów przed patologicznym pobudzeniem (toksyczność z nadmiernego pobudzenia) DN: senność, bóle głowy, wzrost CTK

Question 31

Ch. Alzheimera: rokowanie

Answer 31

złe, średni czas przeżycia: 8 lat od pierwszych objawów

Question 32

Otępienie z ciałami Lewy'ego- charakterystyczne

Answer 32

- wcześnie omamy wzrokowe - zaburzenia pamięci - fluktuacje stanu klinicznego nawet w ciągu kolejnych lat - zaburzenia pozapiramidowe podobne do Parkinsona, z wyłączeniem typowego drżenia spoczynkowego - słaba odpowiedź na terapię lewodopą - symetryczne objawy - zaburzenia poznawcze poprzedzają parkinsonizm

Question 33

ciała Lewy'ego- co to?

Answer 33

Kwasochłonne, wewnątrzneuronalne wtręty zawierające alfa-synukleinę połączoną z nieprawidłowo ufosforylowanymi neurofilamentami i ubikwityną

Question 34

zmiany neuropatologiczne w otępieniu z ciałami Lewy'ego

Answer 34

- Ciała Lewy'ego w istocie czarnej, w korze mózgowej | - zmiany patologiczne typowe dla ch.Alzheimera w postaci blaszek amyloidowych i zwyrodnienia nerwowłókienkowego

Question 35

Otępienie z ciałami Lewy'ego a leki

Answer 35

agoniści dopaminy- zaburzenia świadomości, halucynacje neuroleptyki- nasilona sztywność, spowolnienie ruchowe inhibitory acetylocholinoesterazy- istotna poprawa (też inne niż poznawcze)

Question 36

Otępienie czołowo-skroniowe- ogólnie, epidemiologia, patologia, leczenie

Answer 36

20% przypadków otępień o wczesnym początku 5-10% wszystkich przypadków otępień częstsza u kobiet 50% uwarunkowane genetycznie 50/65r.ż. zanik tkanki nerwowej mózgu (płaty czołowe, przednie części płatów skroniowych, względne oszczędzenie ciemieniowych w porównaniu do Alzheimera) leczenie: brak, chora postępuje, śmierć 6-12lat

Question 37

Otępienie czołowo-skroniowe- neuropatologia

Answer 37

Różne opcje: - ciała Picka-wtręty srebrochłonne (zawierają białka Tau) - wtręty zawierające Tau, ale nie Picka - wtręty zawierające ubikwitynę, ale nie Tau

Question 38

Otępienie czołowo-skroniowe- odmiany

Answer 38

-behawioralna: objawy czołowe-zaburzenia zachowania, psychopatologia -otępienie semantyczne -postępująca afazja niepłynna dwie ostatnie- łącznie nazywane pierwotna afazja postępująca: zaburzenia językowe, rzadziej: niedowłady, zaniki w mięśniach opuszkowych, kończynach (zmiany patologiczne ubikwitynododatnie, otępienie czołowo-skroniowe z ch. neuronu ruchowego)

Question 39

Tautopatie- choroby

Answer 39

- otępienie czołowo-skroniowe - zwyrodnienie korowo-podstawne - postępujące porażenie nadjądrowe

Question 40

Otępienie naczyniopochodne-ogólnie, epidemiologia, histopatologicznie

Answer 40

Druga co do częstości przyczyna otępienia, 10% wszystkich histopato: zmiany miażdżycowe w dużych naczyniach, ch. małych naczyń, zmiany niedokrwienne, zawały lakunarne, mikrozawały, leukoarajozy, glejozy, demielinizacje

Question 41

Otępienie naczyniopochodne-objawy

Answer 41

- otępienie wielozawałowe- skokowe narastanie zaburzeń - postać czołowo-podkorowa- zaburzenia funkcji wykonawczych i uwagi, zmiany zachowania, spowolnienie procesów poznawczych (względne oszczędzenie pamięci) - rozlana ch.małych naczyń- stopniowe upośledzenie funkcji poznawczych bez incydentów naczyniowych, rozlane uszkodzenie istoty białej, spowolnienie myślenia, trudności w wyszukiwaniu informacji w pamięci, objawy czołowe - "podkorowa leukoencefalopatia niedokrwienna"- objawy ogniskowe, wygórowane odruchy głębokie, objawy parkinsonowskie, porażenie rzekomoopuszkowe, apraksja chodu

Question 42

Otępienie naczyniopochodne-rozpoznanie

Answer 42

wywiad+obecność wieloogniskowych obszarów niedokrwienia lub wyraźnej ch. małych naczyń w TK głowy/MR mózgu

Question 43

Otępienie naczyniopochodne-leczenie

Answer 43

zapobieganie mnogim udarom mózgu prewencja wtórna miażdżycy- kontrola ciśnienia, leczenie hiperlipidemii, leki przeciwpłytkowe (kw. acetylosalicylowy, dipirydamol, klopidogrel) inhibitory cholinesterazy NIE