ZAKAŻENIA UKŁADU NERWOWEGO s Flashcards
(65 cards)
Podział zakażeń / zapaleń ze względu na
lokalizację i wynikające stąd objawy
• Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
• Zapalenia mózgu - rozlane
- umiejscowione (ropień)
- pnia mózgu
• Zapalenia w przestrzeni nad/podtwardówkowej
• Zapalenia rdzenia kręgowego
• Zapalenia korzeni nerwowych/splotów/nerwów • Zapalenia mięśni
Ropne zapalenie opon m-r
tabelka 367!
Objawy kliniczne:
• Ból głowy, gorączka, objawy oponowe i zaburzenia przytomności; często ciężki stan ogólny
PMR
• Pleocytoza neutrofilowa, ↓ stężenie glukozy i ↑ stężenie białka
• Barwienie metodą Grama i posiewy dają zwykle wyniki dodatnie, chyba że podczas antybiotykoterapii
• Posiewy krwi są dodatnie w 30-80%; nawet w przypadku ujemnych
wyników posiewów PMR
• Badanie obrazowe głowy należy rozważyć przed NL u osób:
w wieku 60+
z zaburzeniami przytomności z objawami ogniskowymi
z obrzękiem tarcz nn. Wzrokowych z upośledzoną odpornością
Podejście diagnostyczne do bakteryjnego zapalenia opon m-r
• szybkie badanie ogólne i neurologiczne (poszukiwanie źródeł zakażenia, chorób leżących u podłoża oraz przeciwwskazań do NL)
• krew na posiew i badania obrazowe mózgu (w razie wskazań)
• nakłucie lędźwiowe
• pogarszanie się stanu pacjenta lub opóźnianie się NL → antybiotyki dobrane empirycznie i NL w ciągu 2-3 godzin od podania
antybiotyków
• leczenie: na podstawie wyników barwienia PMR metodą Grama,
jeżeli u pacjenta nie występują objawy neurologiczne, jego stan
jest stabilny i nie otrzymywał dotąd antybiotyków. W innym przypadku należy podać antybiotyki określone empirycznie
niezwłocznie po zakończeniu NL
Ropne zapalenie opon m-r
antybiotyki- zasady
• Leczenie empiryczne opiera się na informacjach dotyczących
wieku pacjenta, obrazu klinicznego i lokalnej wrażliwości na antybiotyki
• Po uzyskaniu wyników posiewów krwi i PMR należy dobrać leczenie antybiotykami w zależności od swoistych patogenów
• Jeżeli możliwe przyczyny zapalenia opon m-r obejmują H. influenzae lub S. pneumoniae u dzieci albo S. pneumoniae u
dorosłych, należy podać deksametazon (przed pierwszą dawką antybiotyku lub łącznie z nią)
• Chorzy na zapalenie opon m-r wywołane przez H. influenzae lub
N. meningitidis powinni być odizolowani przez pierwszą dobę antybiotykoterapii
tabelka 369
!!
Wirusowe zapalenie opon m-r
• Częstsze niż wszystkie pozostałe przyczyny zapalenia opon m-r razem wzięte
• W większości spowodowane enterowirusami
• Wirusy opryszczki (HSV-1 i, rzadziej, HSV-2)
- ostre, samoograniczające się zachorowania, często u
młodych kobiet
- nawet 1⁄4 pacjentów może mieć nawracające epizody
- mogą one występować mimo braku zmian na skórze lub
śluzówkach
Wirusowe zapalenie opon m-r
PMR
• Zwykle: pleocytoza limfocytowa (10-1000 limfocytów w μl); w
pierwszych 6-24 godz. mogą występować neutrofile. Stężenie glukozy: prawidłowe; stężenie białka: prawidłowe lub nieznacznie ↑
• Hodowle wirusów z PMR (zwłaszcza enterowirusów) mogą być dodatnie w 40-70% jeżeli materiał zebrano we wczesnym okresie choroby
• PCR jest metodą czułą i swoistą w rozpoznawaniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego enterowirusami, wirusami opryszczki i niektórymi arbowirusami
• Diagnostyczna jest identyfikacja w PMR IgM swoistych wobec danego wirusa
Wirusowe zapalenie opon m-r
Leczenie
• Zwykle jedynie leczenie podtrzymujące, w tym leczenie bólu
• Nie udowodniono korzyści ze stosowania leków przeciwwirusowych w leczeniu zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych wywołanego przez HSV
• Objawy zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego zwykle
zmniejszają się po NL z usunięciem większej objętości PMR
Gruźlicze zapalenie opon m-r
• Najczęstsza postać zakażenia układu nerwowego przez
Mycobacterium tuberculosis
• Podczas zakażenia pierwotnego mózg i opony mogą być zasiedlone przez niewielką liczbę prątków. Te ogniska zakażenia mogą następnie przekształcić się w większe, serowaciejące (ogniska gęste). Kiedy taka zmiana w oponie pęka do przestrzeni płynowej, występuje zapalenie opon mr
• Włóknienie wysięków w oponach na podstawie mózgu →
wodogłowie komunikujące
• Zapalenie naczyń przechodzących przez wysięk oponowy → niedrożność naczynia / udar mózgu
Gruźlicze zapalenie opon m-r
Dolegliwości i objawy
• Wczesne: niewielka gorączka, ból głowy, osłabienie, nudności
• Późniejsze: silne bóle głowy, sztywność karku, porażenia nerwów czaszkowych (najczęściej VI), wymioty, senność, napady padaczkowe, zaburzenia świadomości
• Późne: śpiączka, zaburzenia czynności pnia mózgu
• Śmiertelność wynosi około 30%
• Następstwa neurologiczne: niedowład połowiczy lub parapareza,
ślepota, głuchota oraz upośledzenie funkcji poznawczych
Gruźlicze zapalenie opon m-r
PMR
• Liczba leukocytów: 100-500/μl, zwykle dominują limfocyty
(granulocyty <50%)
• Stężenie białka: ↑↑; Stężenie glukozy: ↓
• Barwienie na prątki kwasooporne dodatnie w 25%
• Posiew PMR dodatni w 33%
• PCR w PMR jest swoista i znacznie szybsza, ale czułość mniejsza niż posiewów
• u większości dzieci i u połowy dorosłych zmiany w płucach
• Rozpoznanie często jest jedynie podejrzewane i oparte na odpowiednich objawach klinicznych, profilu zmian w PMR, ryzyku gruźlicy lub na identyfikacji zakażenia gruźliczego w innej lokalizacji,
tzn. w klatce piersiowej lub w jelicie
Gruźlicze zapalenie opon m-r
Leczenie
• Izoniazyd + ryfampicyna (9 mcy) oraz pirazynamid + etambutol (2
mce)
• Ważne jest wczesne podjęcie leczenia i izolacja prątków w celu określenia wrażliwości na leki
• Oporne na leki gruźlicze zapalenie opon m-r jest rzadkie
• Kortykosteroidy poprawiają wyniki leczenia u dzieci i u dorosłych
• Reakcja paradoksalna (pleocytoza granulocytarna w PMR lub wystąpienie gruźliczaków) nie oznacza niepowodzenia leczenia
Grzybicze zapalenie opon m-r
• Podostre zapalenie opon m-r - klinicznie nie do odróżnienia od gruźliczego
•Najczęściej u osób z innymi chorobami współistniejącymi lub z upośledzoną odpornością
•Częstsze u dorosłych niż u dzieci
•Często towarzyszy mu choroba w obrębie innych narządów (płuc,
skóry, kości, wątroby, śledziony)
• Najczęstsze patogeny to: Cryptococcus neoformans, Coccidioides
immitis, Histoplasma capsulatum oraz Blastomyces dermatitidis
• Śmiertelność w kryptokokowym zapaleniu opon mr wynosi
5%, ale w innych zakażeniach grzybiczych - 25-50%
• Objawy narastają w ciągu 1–2 tygodni: niewielka gorączka, bóle głowy, sztywność karku, ogólne osłabienie i zaburzenia świadomości
• U wszystkich pacjentów z podejrzeniem grzybiczego zapalenia opon m-r powinno się wykonać badanie obrazowe mózgu – nieprawidłowości obejmują wodogłowie, wzmocnienie sygnału opon oraz, niekiedy, ogniska zawałowe
Grzybicze zapalenie opon m-r
PMR
- Liczba leukocytów 20-1000/μl (głównie limfocyty), ↑ stężenie białka (50-1000 mg/dl), ↓ stężenie glukozy
- Posiewy zwykle dają wyniki ujemne; wyjątkiem jest kryptokokowe zapalenie opon m-r
- Antygen C. neoformans wykrywany jest w surowicy prawie u wszystkich chorych na kryptokokowe zapalenie opon m-r
- Rozpoznanie często na podstawie zgodnego obrazu klinicznego, profilu nieprawidłowości w PMR, przeciwciał w surowicy oraz potwierdzonego zakażenia grzybiczego w innej lokalizacji
Grzybicze zapalenie opon m-r
Leczenie
- Leki przeciwgrzybicze (amfoterycyna B, flucytozyna, itrakonazol)
- Zmniejszanie zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego powtarzanymi nakłuciami lędźwiowymi, wszczepieniem drenażu lędźwiowego lub komorowo-otrzewnowego
- Wodogłowie - wszczepienie drenażu komorowo-otrzewnowego
Jałowe zapalenie opon m-r
• Objawy kliniczne zapalenia opon m-r i zmiany w PMR
charakterystyczne dla odczynu oponowego przy braku jakiegokolwiek czynnika zakaźnego
• Przyczyny:
- ognisko zakażenia wewnątrz czaszki lub kanału kręgowego
- reakcja na wprowadzenie obcych substancji do przestrzeni podpajęczynówkowej (np. powietrza, kontrastu, leków)
- choroby układowe tkanki łącznej (np. toczeń)
- działanie niepożądane leków (np. NLPZ, IVIG, izoniazyd, karbamazepina)
• Obraz PMR: zwiększone ciśnienie, pleocytoza 10–4000 komórek/mm3, stężenie białka ↑, stężenie glukozy w normie, brak patogenu w barwieniach/hodowlach/PCR
Podrażenienie opon m-r (meningismus)
- Ból głowy oraz objawy podrażnienia opon u pacjentów z ostrą chorobą gorączkową, zazwyczaj o etiologii wirusowej
- Zawsze wymaga różnicowania z zapaleniem opon m-r lub zapaleniem mózgu
- PMR: umiarkowanie wzmożone ciśnienie; przejrzysty i bezbarwny, nie zawiera żadnych komórek
- Obniżenie ciśnienia przez upust płynu powoduje ustąpienie objawów
Ropień mózgu
• Ropień mózgu rozpoczyna się jako zlokalizowany obszar zapalenia w miąższu mózgu (cerebritis) i w ciągu tygodni ewoluuje w otorbione ognisko zakażenia
• Może być konsekwencją:
- szerzenia się zakażenia przez ciągłość - przerwania opony twardej
- rozsiewu drogą krwi
(źródło pozostaje nieznane w 20-30%)
• Większość ropni mózgu to zakażenia wieloma mikroorganizmami
• Śmiertelność wynosi 15-20%, a u 30% pozostaje umiarkowana lub ciężka niesprawność
Ropień mózgu
Rozpoznanie
• Najczęstszą dolegliwością jest ból głowy
• Ogniskowe objawy neurologiczne występują u 1/3–1/2 pacjentów. Gorączka w 50%
• NL rzadko jest pomocne (zwykle jest przeciwwskazane)
• TK lub RM może wykazać ognisko o obrączkowym wzmocnieniu
sygnału z centralną strefą zmniejszonego sygnału i z obrzękiem otaczającym zmianę. Może występować silny sygnał w
obrazowaniu dyfuzji w RM
• Rozpoznanie bakteriologiczne zależy od posiewów materiału z ropnia (z krwi – rzadko)
Ropień mózgu
Leczenie
• Opanowanie nadciśnienia śródczaszkowego
• Kortykosteroidy – kontrowersyjne (zmniejszają obrzęk ale ograniczają przechodzenie antybiotyków do ogniska)
• Aspiracja lub wycięcie ropnia zmniejsza ciśnienie śródczaszkowe i pozwala na postawienie rozpoznania mikrobiologicznego
• Po drenażu chirurgicznym antybiotyki i.v. przez 6-8 tygodni, a potem p.o. przez 2-3 miesiące
• Do rozważenia profilaktyczne podawanie leków
przeciwpadaczkowych
Ropień nadtwardówkowy śródczaszkowy
• Rozwija się w przestrzeni potencjalnej pomiędzy oponą twardą i
blaszką wewnętrzną kości czaszki
• Często wywodzi się z zatok lub z ucha
• Zgon lub następstwa neurologiczne nie występują często
• Objawy kliniczne: gorączka, ból głowy, obrzęk wokół oczodołów, ropień podczepcowy w okolicy czołowej, sztywność karku i wymioty. Rzadko objawy ogniskowe
• Konieczny jest drenaż chirurgiczny
• Antybiotykoterapia celowana i.v. (3-6 tygodni), potem p.o. (2-3 tygodnie)
Ropień nadtwardówkowy kanału kręgowego
- Najczęściej gronkowcowy; rzadziej bakterie Gram-ujemne i paciorkowce
- Zakażenie szerzy się najczęściej drogą krwi, szczególnie ze skóry, lub przez ciągłość
- Śmiertelność wynosi około 15%; 40-50% osób wraca w pełni do zdrowia
- Najczęstsze objawy to gorączka, ból pleców i miejscowa tkliwość. Niekiedy również objawy oponowe i ogniskowe objawy ubytkowe, takie jak niedowład, niedoczulica i nietrzymanie moczu lub stolca
- Dgn: RM po podaniu środka kontrastowego; posiewy krwi i materiału z przestrzeni nadtwardówkowej
Ropień nadtwardówkowy kanału kręgowego
leczenie
- Konieczny jest drenaż chirurgiczny
- Leczenie wyłącznie zachowawcze stosuje się rzadko (u pacjentów bez obj. neurologicznych, z zakażeniem całej przestrzeni nadtwardówkowej lub z porażeniem kkdd utrzymującym się od > 3 dni)
- Nawet przy leczeniu zachowawczym pobrać na posiew krew i materiał z przestrzeni nadtwardówkowej
- Antybiotyki i.v. przez 6-8 tygodni, a potem p.o. co najmniej przez 4 tygodnie
- Leczenie empiryczne: wankomycyna + cefalosporyna III gen.
Ropniak podtwardówkowy
• Najczęściej jako następstwo zakażenia zatok czołowych; może również wystąpić jako powikłanie zapalenia ucha środkowego, bezpośredniego urazu lub wskutek szerzenia się zakażenia drogą krwi
• Najczęściej obejmuje obie półkule, a rzadziej tylny dół czaszki
• Śmiertelność wynosi około 10%
• Powikłania: ropień nadtwardówkowy, zapalenie szpiku, zakrzepicę żył korowych lub zatok żylnych opony twardej, zapalenie miąższu
mózgu lub ropień mózgu, zawał mózgu i obrzęk mózgu.
• Padaczka i ogniskowe następstwa neurologiczne u 10-44% osób, które przeżyły