ПРЕДРЕНЕСАНСА Flashcards
(19 cards)
Smatra se da je srednji vijek počeo u ……………………… i da je trajao do ……………. .
- u 5. veku naše ere
- do 15. veka
Teorija književnosti i estetika u srednjem vijeku kao i sve druge nauke, stajala je u službi …………………. .
- teologije
Teolgija je nauka data od boga, ona je vrhovna nauka, a sve ostale nauke koje su proizvod ljudske djelatnosti njoj podređene. Estetika je bila ancilla theologiae - sluškinja teologije.
Zašto se pesniku poricala uloga autora i čime je nazivan u srednjem veku?
Smatralo se da je presudna vještina i pesnik je bio jedan zanatlija. On usklađuje reči.
Poricala mu se uloga autora, tvorca, jer je tvorac isključivo bio Bog, a svi ostali su njegove sluge koje izučavaju različite veštine.
Predrenesansa, koja je bila prvi nagoveštaj promene, se kako još zvala?
U Italiji postoji još i italijanski naziv trečento (ital. trecento), 14.vek. Tada su počeli polako da
se menjaju pogledi na umetničko stvaranje.
Dante je osim stihova pisao i teorijske spise od kojih su za naše svrhe najznačajniji:
Gozba (dijalog), Monarhija (Monarchia - dijalog) i latinski spis “De vulgari elokvencija” - De vulgari eloquentia, o narodnom jeziku u poeziji, nije dovršen, ali je značajan sa stanovišta novine.
Dante je jedan od prvih autora koji se zalaže za uvođenje narodnog jezika, ____________ italijanskog je smatrao najpodesnijim da se na njemu piše visoka poezija.
- firentinski dijalekat
Od kad do kad je živeo Dante Aligijeri?
- od 1265. do 1325. godine
Dante je smatrao da je poezija kakva umetnost?
On je smatrao da je poezija umetnost usklađivanja reči, a pevati je vezivanje reči muzikom.
Pesnik pre svega treba da savlada versifikatorsku veštinu - kovanje (pravljenje) stihova.
U čemu je lepota po Danteu?
Lepota je u harmoniji (skladu) delova koji čine celinu. (Gozba).
Šta je Dante govorio za reč?
Reč po sebi ima estetsku vrednost.
Od drugih vrsta govora poezija se razlikuje po čemu?
- po tome što je komponovana po zakonima muzike, ritma.
Benedeto Kroče je smatrao da se poezija ne može prevoditi na druge jezike, da postoji nekakav…………………….. .
identitet između unutrašnje i spoljašnje frome.
Benedeto Kroče - razlika između poezije i literature:
Poezija su samo ona pjesnička djela u kojima postoji identitet između intuicije i ekspresije (unutrašnje i spoljašnje forme), a literatura je vrsta civilizovanog pisanja u kojem se mogu obrađivati različite teme koje zanimaju čitaoce, ali to nije poezija. Nešto što je manje vrijedno samo po sebi, jer nema identiteta između intuicije i ekspresije.
*Stih je granica između literature i poezije. *
Kakve reči su po Danteu najbolje za poeziju?
Najbolje su češljane i malo čupave.
Postpje još i:
Glatke su one koje se često koriste, toliko se svakodnevno koriste da su izgubile moć da izazovu nekakav efekat, nisu dobre za poeziju.
Dlakave su nekultivisane.
Riječi su građa i pjesnik treba pažljivo da ih bira, mora da vodi računa o njihovom značenju i čulnim
kvalitetima kada ih slaže u stihove, i svaki stih je poseban estetički kvalitet, mora biti lijep po
sebi, najbolji od svih stihova koji Dante smatra formom koja je najbolja za izražavanje
mišljenja i lijepog pjesničkog izraza je:
- jedanaestar (l’endecasillabo) - najpoznatiji stih
italijanske književnosti
Jedanaesterac jambski
U Spisu o Narodnom govoru Dante pjesničko djelo naziva ………………………. .
-
artefactum - proizvod zanatskog rada / vještine. Kao i drugi umjetnici, pjesnik stvara svoje
djelo zanatskim radom, ali je njegov rad plemenitiji od rada običnog zanatlije zato što je pesnik slobodan, on nije samo zanatlija, vješt majstor, nego je i stvaralac. Stvara pomoću slobodne vještine koje je pjensištvo.
Slobodne vještine:
U srednjevjekovnom obrazovanju je bila podjela između disciplina koje mi danas nazivamo humanističkim (to su slobodne vještine): filozofija, matematika, astronomija, muzika, sve što podrazumjeva umni napor. Zato su povezane poezija i muzika.
A ove neslobodne vještine su proizvod učenja po pravilima date djelatnosti.
Neslobodne veštine:
Ne podrazumjeva se kreacija, već po zahtjevima techne - vještine. Ne samo slikarstvo, vajarstvo, arhitektura, već i izvođačke umjetnosti, kao što je glumačka. One nisu smatrane slobodnom vještinom. Npr, pisanje komedije i tragedije je smatrano slobodnom vještinom, ali izvođenje na sceni nije.
Dante je u Gozbi govorio da se pisana riječ može razumjeti i tumačiti uglavnom u četiri vrste smisla ili značenja:
1. Doslovno značenje - “ne ide dalje od onoga što kazuje sama riječ“- odnosno bukvalno značenje
2. Alegorično značenje (skriveno) - za Dantea je to značenje koje predstavlja istinu uvijenu u plašt lijepe laži. Može biti i pjensička igra sa očekivanjima čitaoca. To je značenje koje se ne govori eksplicitno, nego se uvija u lijepu laž.
3. Moralno značenje (poučno) - “onaj smisao na koji čitaoci posebno moraju da obrate pažnju pri čitanju svetih spisa, na korist svoju i svojih učenika..” Moralno značenje prenosi skrivenu poruku djela.
4. Anagoško značenje ili nadčulno, spritualno značenje. “Kada se jedan spis izlaže sa
spiritualnog aspekta, iako se već u doslovnom značenju ukazuje na nebeske stvari kojima pripada vječna slava.” - citat iz Gozbe. Ovo značenje mi danas zovemo alegoričkim značenjem. Alegorija je kada se govori o jednom, a misli se o drugom, ali postoji ključ za razumjevanje.
