PD aangeboren afwijkingen in de heemsynthese Flashcards
acute porfyriën
levensbedreigende aandoeningen, maar de aanvallen zijn goed te behandelen
sterfte en neurologische schade is goed te voorkomen
herkennen en diagnostiek is eenvoudig
maar is toch lastig omdat dit heel zeldzaam is ~750 personen in NL
porfyrines
zijn precursors van heem, zonder ijzermolecuul in het midden waardoor ze sneller uit elkaar vallen en actiever zijn
verschillende vormen van heem. De meeste worden gevormd in beenmerg, 15% in lever
heem is een essentieel onderdeel van hemoglobine, myoglobine, catalase, peroxidale, vit B12, ademhalingsketen ATP en cytochroom p450(voor verwerken geneesmiddelen en alcohol)
2 meest voorkomende porfyrien
heem wordt gevormd uit succinyl coA en glycine
acute intermitterende porfyre= hepatisch
deficiëntie in PBG-deaminase (3e stap heemsynthese)
hierbij krijg je buikpijn en neurologische klachten
erytropoetische protoporfyrie= erytropoetisch
deficiëntie in ferrocholetase (8e stap in heemsynthese)
zonlicht overgevoeligheid–> pijn en pijnloze blaren
acute porfyriën
aanvallen van buikpijn met neurologische uitval door stapeling delta-aminolevuline zuur (dALA)
in de heemsynthese is de omzetting naar ALA de snelheidsbepalende stap
cutane porfyriën
(blauw) licht (vooral zon) geinduceerde huidklachten door stapeling van porfyrines in de huid
porfyrines stapelen zich in huid
kenmerken acute porfyrie aanval
buikpijn universeel
meestal vrouwen (4x zo vaak)
16-40 jaar ttv de aanval
symptomen acute porfyrie aanval
prodromale fase: gedragsverandering, angstig, onrustig en slapeloosheii
vnl: buikpijn met praken en obstipatie
inwendig: tachycardie en hypertensie, hyponatriemie en rode urine
neurologische afwijkingen: spierzwakte, epilepsie, paralyse/verlamming
geen koorts, geen CRP verhoging en geen afwijkinen buik bij LO
urine wordt rood als het zich blood stelt aan licht
en dipstick test is negatief
uitlokkende factoren voor aanval
geneesmiddelen met cytochroom interactie (meer heem nodig) hormonale verandering/premenstrueel infecties calorische restrictie/vasten (meer PGC--> meer ALAS) zware rokers (wss ook cytochroom interactie) alcohol (cytochroom interactie)
heem synthese/ aanmaak regelmechanisme
succinyl-CoA + glycine –> ALA –> –> –> Heem
enzym van succinyl-CoA + glycine naar ALA: ALAS-1
ALAS-1 is sleutelenzym en snelheidsbepalende stap
heem geeft nega feedback op dit enzym
Als heem wegvalt, wordt ALAS-1 niet meer geremd dus concentratie van ALA stijgt–> dit geeft klachten
bij geneesmiddelen wordt cytochroom P450 gebruikt, hiervoor is heem nodig.
diagnose acute porfyrie stellen of uitsluiten
Meet CITO delta-ALA en PBG in urine
negatief (< 4x verhoogd) tijdens aanval–> geen acute porfyrie
positief (ong 4x verhoogd)–>
diagnose gesteld–> behandelen herhalen in referentielaboratoirum (type bepalen)
behandeling aanval van acute porfyrie
koolhydraten: enteraal/infuus
pijnstillers: morfine
beta-blokkers: propanolol
en uitlokkende factor stoppen/behandelen
heem-arginaat bij ernstige aanval verlaagd sterfte en morbiditeit (zorgt weer voor nega terugkoppeling ALAS-1 en dus minder ALA)
overweeg opname IC/medium care
erytropoëtische protoporfyrie
aangeboren is een autosomaal dominant overerfbare ziekte
is ziekte van het beenmerg
deficientie in laatste stap van heemsynthese
is ferrochelatase deficiëntie Hierdoor kan protoporphyrin 4 niet worden omgezet in heem en dit stapelt zich daardoor op in erytrocyten.
door blauwe lichtspectrum van zon wordt protoporphyrin 4 in de huis geactiveerd–> radicalen komen vrij–> heel veel pijn (helaas geen goede pijnstiller voor)
huid gaat ook zwellen, beschadigen en doet pijn ook nog dagenlang na contact met zon
