3.1 aanvullend studiemateriaal

Question 1

building stones of resilience of vulnerable older people

Answer 1

1. algemeen
   - idee: geen verandering in de subjectieve ervaring van levenskwaliteit;
   - manier om negatieve factoren een beperkte invloed laten hebben
   - doel: hoe voelen mensen zich? wat beïnvloedt hun gedrag en besluit?
2. methode
   - narratieve onderzoekbenadering (laten praten over levenservaring + nadenken)
   - specifieke doelgroep met maatschappelijke kwetsbaarheid (inclusiecriteria)
   - transcriptie
   - codering

Question 2

veerkracht

Answer 2

1. algemeen
   - komt uit de ontwikkelingspsychologie:
   - individueel domein
   - kwaliteiten van ouderen: trots en geloof in jezelf
   - kracht van geven + positieve relatie met familie en zorgverleners (interactioneel of relationeel domein)
   - contextueel domein: toegang tot hulpverlening
2. en die andere?
   - andere bronnen
   - andere doelgroep? (vb. minder financiële middelen = belangrijk: veerkracht begrijpen + ondersteunen)

Question 3

resultaten

Answer 3

1. individueel domein
   - trots
   - optimisme
   - omgaan met tegenslag
   - voorzien van tegenslag
   - elke dag de laatste dag
   - religie en geloof
2. interactioneel domein
   - energie krijgen van anderen
   - intieme relatie
   - professionele relatie (wederkerigheid: mensen rekenen op je)
3. contextueel domein
   - essentieel, maar stap is enorm hoog
   - vb. financiële aspect, mobiliteit

Question 4

discussie en conclusie

Answer 4

1. wat is essentieel?
   - hulpbronnen om om te gaan met leeftijdsgebonden tegenslagen;
   - optimistische levensvisie
   - accepteren van eigen kwetsbaarheden
   - maatschappelijke participatie en jezelf nuttig voelen
   - sociale voordelen
2. andere vaststellingen
   - niet enkel jongeren, ook ouderen zetten middelen in om met tegenslag om te gaan
   - veerkracht kost tijd (vb. vrouw die na 60 jaar huwelijk weduwe wordt)
   - conclusie: kwetsbare ouderen gebruiken verschillende onderling samenhangende bronnen (belangrijk: deze te stimuleren)

Question 5

intro: Standards of Care for the Health of Transgender and Gender Diverse People

Answer 5

1. geestelijke gezondheid is cruciaal
   - psychische ondersteuning > centrale rol in het welzijn van transgender en gender diverse personen (TGD)
   - naast behandelen van psychische problemen, ook ondersteuning bij gendergerelateerde ervaringen/beslissingen
2. veel TGD-mensen ervaren mentale gezondheidsproblemen
   - externe factoren: discriminatie, stigma, uitsluiting en geweld
   - ‘minderheidsstress’ verhoogt de kans op depressie, angst, suïcidaliteit en andere klachten
3. anderen
   - hulpverlening moet genderbevestigend zijn: dus ondersteuning in genderidentiteit zonder deze in twijfel te trekken (geen conversietherapie)
   - therapie = op meerdere momenten van belang (niet allen medische of sociale transitie > zelfacceptatie, omgaan met familie, relaties of traumaverwerking)

Question 6

statements (1-2)

Answer 6

1. deskundige en respectvolle hulpverlening
   - zorgverleners moeten getraind zijn in genderdiversiteit + cultureel sensitief werken
   - psychische zorg = genderbevestigend (dus identiteit ondersteunen)
   - sociale context begrijpen + ondersteunen
   - diagnoses mogen niet onterecht gebaseerd worden op uiterlijk of genderexpressie
2. therapie is ondersteuning
   - psychologische hulp > bij genderverkenning, stress, trauma en zelfacceptatie
   - therapeuten: onderscheid tussen genderdysforie en andere klachten
   - andere psychische problemen moeten behandeld blijven worden (ook tijdens transitie)

Question 7

statements (3-4)

Answer 7

3. begeleiding van kinderen en jongere
   - ouders/verzorgers moeten betrokken worden bij begeleiding (tenzij onveilig)
   - therapie moet kinderen helpen vrij te verkennen (zonder sturing naar ‘cis’ of ‘trans’)
   - als genderdivers gedrag geen klachten veroorzaakt > therapie vaak niet nodig
4. toegankelijke zorg
   - zorgsystemen moeten toegang tot GGZ voor TGD-mensen verbeteren;
   - laagdrempelig, betaalbaar en inclusief zorgaanbod

Question 8

intro: inclusieve zorg

Answer 8

1. algemeen
   - veel Nederlandse jongeren met migratieachtergrond ervaren mentale gezondheidsproblemen;
   - vaker discriminatie, wat hun mentale gezondheid negatief beïnvloedt
   - minder gebruik van professionele hulp
   - belangrijke drempel: gebrek aan herkenning en begrip (liever psycholoog met dezelfde culturele achtergrond)
2. doel en aanpak
   - perspectieven van mentale gezondheidsprofessionals over de behoeften en ervaringen (van deze jongeren)
   - voortbouwend op eerder onderzoek naar ongelijkheden in welzijn en mentale gezondheid (jongeren met of zonder migratieachtergrond)

Question 9

kwalitatieve methoden

Answer 9

1. algemeen
   - vragenlijst om semigestructureerde interviews met professionals af te nemen
   - drie Nederlandse vrouwen met migratieachtergrond (22-24 jaar) als klankbord en via focusgroep feedback op vragenlijst en onderzoeksvragen;
   - hun input, samen met eerdere onderzoeksresultaten en wetenschappelijke literatuur = definitieve vragenlijst !!

Question 10

ervaringen van professionals (1-2)

Answer 10

1. aandacht voor cultuur- en diversiteitsensitief werken
   - weinig aandacht voor in de opleiding en praktijk van professionals (vooral bij degene zonder migratieachtergrond)
   - belangrijk: mentale klachten vroeg te signaleren (anders verergeren, vooral bij jongeren)
   - essentieel: eerlijk diagnosticeren, met oog voor culturele achtergrond van cliënt
2. de rol van de eigen (migratie)achtergrond van professionals
   - met migratieachtergrond: boodschap beter begrepen en geaccepteerd (dan professionals zonder migratieachtergrond) + meer effectieve communicatie met ouders
   - door jongeren gezien als rolmodellen (als inspiratie om opleiding af te maken en te streven naar maatschappelijk succes)

Question 11

ervaringen van professionals (3-5)

Answer 11

3. aansluiting vinden bij jongeren met een migratieachtergrond
   - hulpverlening op school en het betrekken van ouders > vroegtijdig signaleren en aanpakken van mentale problemen
   - essentieel: aansluiting vinden bij jongeren (vb. door hun taal te spreken of zonder oordeel te luisteren) + aandacht voor vaardigheden om eigen regie te voeren
4. begrip en empathie in de hulpverlening
   - empathie = belangrijke sleutel tot succes
   - leiden tot tweede kans: verergering van probleem wordt voorkomen
5. racisme en discriminatie als stressor
   - belangrijke voorspellers van slechtere mentale gezondheid onder jongeren
   - discriminatie in de zorg = onvoldoende erkend (belemmerend voor toegang tot en kwaliteit van zorg)

Question 12

ervaringen van professionals (6-7)

Answer 12

6. gepercipieerde behoeften van jongeren met een migratieachtergrond
   - behoefte aan: begrepen worden, een toekomstperspectief zien en aandacht voor zingeving
   - geloof en spiritualiteit = belangrijke stimulerende factoren voor het ervaren van positieve mentale gezondheid
7. gepercipieerde worstelingen van jongeren met een migratieachtergrond
   - benarde sociaaleconomische omstandigheden en de daarbij behorende stress en onzekerheden
   - prestatiedruk > leiden tot excessen, zoals (gedachten aan) suïcide
   - onverwerkte trauma’s + verdovende middelen = grip op mentale gezondheid kwijtraken

Question 13

conclusie

Answer 13

1. algemeen
   - te weinig aandacht aan het bespreken van discriminatie-ervaringen bij jongeren met migratieachtergrond
   - meer kennis en vaardigheid nodig om cultuur- en diversiteitssensitief te werken
   - belangrijk: begrip en empathie om vertrouwen op te bouwen + effectief hulp te bieden
   - rol van zingeving in begeleiding: nog onvoldoende meegenomen (existentiële vragen vaak samenhangen met mentale klachten)

Question 14

intro: verkennend onderzoek naar raciale ongelijkheid en discriminatie in de zorg

Answer 14

1. algemeen
   - mensen uit geracialiseerde groepen voelen zich minder goed behandeld door zorgverleners
   - discriminatie en gebrek aan respect versterken de ongelijkheid, vooral in combinatie met armoede
   - racisme = negatieve effecten op zowel mentale als fysieke gezondheid (vatbaarder voor gezondheidsproblemen)
   - vormt basis voor verder onderzoek naar impact van racisme op toegankelijkheid van gezondheidzorg
2. nood aan verder onderzoek
   - vanwege beperkte tijd en middelen = slechts eerste stap
   - Unia: uitgebreider vervolgonderzoek in samenwerking met de Christelijke Mutualiteit;
   - zowel kwalitatieve als kwantitatieve methoden (eindrapport eind 2026)

Question 15

schadelijke gevolgen voor patiënten

Answer 15

1. algemeen
   - langere wachttijden
   - ongepaste pijnbehandeling
   - onderschatting van klachten en afwijkende medische zorg
2. gevolgen
   - lagere kwaliteit van zorg en mogelijke gezondheidsschade;
   - structureel racisme binnen de samenleving en zorgopleidingen
   - disclaimer: hoewel discriminatie vaak niet bewust gebeurt en goed bedoel is > vooroordelen en stereotypen toch schadelijke gevolgen

Question 16

nood aan Belgisch onderzoek

Answer 16

1. algemeen
   - weinig data beschikbaar over raciale discriminatie in Belgische gezondheidszorg
   - 2189 mensen bevraagd over hun ervaringen in het afgelopen jaar
   - specifiek: verschil tussen geracialiseerde en niet-geracialiseerde personen
2. resultaten
   - meeste deelnemers: hoge score (8,8/10) aan kwaliteit van de zorg
   - opvallend: bijna 1 op 10 geracialiseerde voelt zich gediscrimineerd;
   - 16,1% ervaart gebrek aan respect en 19,1% heeft het gevoel dat anderen beter worden behandeld (neerbuigend gedrag, onbeleefdheid)
   - disclaimer: vaak niet doorhebben ongelijk behandeld (gemeten discriminatie = topje van de ijsberg)
   - 79% van mensen met discriminatie-ervaring geen klacht indient (geracialiseerde personen doen dit vaker, vaak via sociale media of officiële instanties)

Question 17

invloed op toegang tot zorg

Answer 17

1. algemeen
   - discriminatie en onrespectvolle behandeling
   - geracialiseerde personen wisselen 2,5 keer vaker van zorgverlener na negatieve ervaring;
   - grotere impact door eerdere ervaringen met racisme
   - 65% stelt zorg uit (tegenover 45% van niet-geracialiseerde groep)
   - uitstellen of wisselen: negatieve gevolgen op gezondheid (armoede vergroot het risico)

Question 18

opiniestuk: diversiteitssensitief klinisch psychologisch handelen

Answer 18

1. algemeen
   - psychologen werken in een superdiverse samenleving
   - huidige basisvaardigheden: niet voldoende om met diversiteit in patiëntenpopulaties om te gaan
   - nood aan extra of aangepaste vaardigheden
2. sociale constructie van verschil
   - diversiteit: sociale verschillen (zoals gender, kleur, religie) en niet alleen individuele kenmerken
   - intersectionaliteit is essentieel
   - er schuilt gevaar in het negeren van gedeelde groepservaringen bij overdreven focus op het unieke
   - sociale categorisering leidt tot in-group/out-group-dynamieken en ‘othering’ > als gevolg: stigmatisering en discriminatie

Question 19

gevolgen van discriminatie en stigma

Answer 19

0. algemeen
   - minderheidsgroepen (vb. LGBT+ personen) rapporteren vaker psychische klachten
   - persoonlijke én maatschappelijke factoren betrekken
   - vijf mechanismen leggen uit hoe stigma invloed heeft op mentale gezondheid:
1. stress door discriminatie in interacties
2. ontzegging van toegang tot zorg/voorzieningen
3. microagressies verhogen sociale stress
4. interne verwerking van stigma’s ondermijnt gezondheid
5. chronische waakzaamheid leidt tot psychische belasting

Question 20

diversiteitssensitief klinisch handelen

Answer 20

1. betekenis
   - vraagt om bewustzijn van machtsverhoudingen
   - attitude en reflectie zijn cruciaal: begrijpen hoe sociale ongelijkheid invloed heeft
   - problemen komen vaak voort uit de houding van therapeut tegenover verschillen
   - noodzaak: maatschappelijke structuren mee nemen in interpretatie psychische klachten
2. behoefte aan reflexiviteit
   - diversiteitssensitieve hulpverlening = voortdurende attitude-ontwikkeling (geen specifieke vaardigheid)
   - kennis over culturen is nuttig, maar risicovol indien stereotypen
   - culturele nederigheid + veilige ruimte creëren (gevoelige thema’s bespreekbaar)
   - onderwijs: studenten vroeg leren omgaan met diversiteit (reflexieve hulpverleners vormen)