wie zijn we als gezin?

Question 1

actuele vraagstukken/life events: gezinsvormen

Answer 1

1. “traditioneel” gezin
2. generatiegezin
3. samengesteld gezin
4. woongroep
5. pleeggezin
6. adoptiegezin
7. alleenstaand gezin

Question 2

traditioneel gezin

Answer 2

1. algemeen
   - bestaande uit 2 biologische ouders en een of meerder kinderen
   - samenwonend + delen veel met elkaar
   - impact = positieve en negatieve aspecten (vb. vertrouwenspersoon, bondgenoot >< pijn, jaloezie of vijandigheid)
   - meeste siblingrelaties harmonieuze relatie
2. balkmetafoor
   - stressors = het stellen van regels, onderlinge relaties en opvoeding kinderen
   - steunpilaren = sociale netwerk

Question 3

generatiegezin

Answer 3

1. algemeen
   - meerdere generaties die samen een gezin vormen
   - verschillende vormen generatiegezin
   - uitdagingen op vlak van samenleven > communicatie en duidelijke afspraken !!
2. waarom?
   - graag samenwonen
   - zorgen voor je familie
   - het huis (de locatie)
   - het financiële (belangrijkste motivator)

Question 4

generatiegezin: verschillende vormen (1-3)

Answer 4

1. inwonende ouder
   - duurzaam samenwonen van ouders met hun volwassen kinderen
   - en eventueel kleinkinderen
2. kangoeroewoning
   - of zorgwoning (niet helemaal het zelfde > volgens de wet maar één vorm van meergeneratiewoning)
   - aantal criteria: omvorming van bestaande eengezinswoning,
   - zorgeenheid max 1/3 van bouwvolume uitmaken + gedeelde ruimtes niet meegeteld
   - ondergeschikte eenheid wonen 1 of 2 personen (waarvan 1 minstens 65+ jaar of hulpbehoevend) en volledige woning eigendom van dezelfde persoon
3. boemerangwoning
   - wanneer de kinderen enige tijd uit huis zijn en na een tijdje terugkeren
   - door vb. financiële redenen, verbouwing of relatiebreuk

Question 5

generatiegezin: verschillende vormen (4-6)

Answer 5

4. nestklevers: kinderen die de ouderlijke woning niet (of nog niet) verlaten
5. flexiwoning
   - steeds meer mensen wonen op verschillende plaatsen
   - de woning waar je gedomicilieerd bent is niet de enige woning
   - vb. studenten die in de week op kot zitten of ouderschapsregeling
6. proxywoning
   - proxy = kortbij
   - vb. tweewoonst zonder interne verbinding, 2 appartementen tegenover elkaar

Question 6

samengesteld gezin

Answer 6

1. algemeen
   - info van de ‘grote gezinsenquête’ (2021)
   - vergelijking met “traditionele gezinnen”
   - 1/10 gezinnen is samengesteld
2. balmetafoor
   - stressors = moeilijker met het stellen van regels (door nieuwe patronen), kleiner sociaal netwerk en minder betrokken op kinderen
   - steunpilaren = verdeling huishoudelijke taken, sociale steun

Question 7

gezin met één ouder

Answer 7

1. algemeen
   - ongeveer 22% (65% vrouw en 35% man)
   - gemiddelde leeftijd 47 jaar
   - samenstelling gezin = alles komt op één persoon
2. balkmetafoor
   - stressoren = minder goede gezondheid, financiën, minder sociale steun
   - steunpilaren = omgeving en plezier van opvoeding

Question 8

jeugdhulp/woongroep

Answer 8

1. algemeen
   - nieuwe decreet 2023: scheiding tussen jongeren uit verontrustende thuissituatie en jongeren met delict gedrag
   - verschillende vormen: gesloten setting tot kleine open settings
   - gemeenschappelijk = grote groep opgroeien + meerdere opvoeders
2. woongroep: minstens 6 of 7 personen (verantwoordelijk)
   - moeilijke hechting (begeleiders veranderen)
   - reden waarom je uit huis wordt geplaats = grote stressor
   - geen controle (door jeugdrechter geplaatst)

Question 9

pleegzorg algemeen

Answer 9

1. algemeen
   - verschillende soorten pleegzorg
   - pleegzorg valt onder de jeugdrechtbank
   - juridisch: ouderschap is gebaseerd op afstamming ≠ pleegzorg > stressoren !!
2. rechten van pleeggezin
   - ouders worden niet uit hun ouderlijke macht ontheven
   - bijkomend statuut van de pleegzorg in het Burgerlijk Wetboek (bij langdurige, ononderbroken pleegzorg > verblijfsrecht overgedragen aan pleegouders)
   - dagdagelijks beslissingen = door pleegouders genomen (overeenstemming met principes biologische ouders)
   - biologische ouders: behouden het recht op eerbied en ontzag, beslissingsrecht over fundamentele opties en het recht van toezicht op opvoeding

Question 10

pleegzorg: verschillende soorten (1-3)

Answer 10

1. ondersteunende pleegzorg
   - gezin een tijd lang pleegkind opvangen (paar dagen, weken, af en toe tijdens het weekend)
   - heel laagdrempelig
   - vb. alleenstaande vader
2. crisispleegzorg
   - in een dringende situatie waarbij het kind snel een oplossing nodig heeft (7 op 7 en maximum van 14 dagen)
   - vraag door ouders of jeugdrechter, of ondersteuningscentrum jeugdgezondheidszorg
   - domicilie blijft bij de (biologische) ouders
   - uitkomsten: optie één = niks volgt en optie twee = perspectief-zoekende pleegzorg
3. perspectief-zoekende pleegzorg
   - of kortdurende pleegzorg
   - doel: het gezin van oorsprong nodige rust te geven
   - hulpverleners: actief aan de slag om gezin terug op de rails te krijgen (enkele maanden of jaar)
   - domicilie bij pleegouders (7 op 7)

Question 11

pleegzorg: verschillende soorten (4-6)

Answer 11

4. perspectief-biedende pleegzorg
   - of langdurige pleegzorg = langer dan 1 jaar in een pleeggezin
   - terugkeren naar huis is niet onmiddelijk mogelijk
   - opvoedingsverantwoordelijkheid bij pleegouders (soms in combinatie met voorziening)
5. behandelingspleegzorg
   - toevoeging aan elke vorm van pleegzorg
   - doel: pleeggast als gezin te ondersteunen bij mogelijke emotionele of gedragsproblemen
6. bijkomende soorten pleegzorg
   - pleegzorg voor volwassenen: mensen met een beperking of een psychische problematiek en uitdaging (voorwaarde: pleeggezin is meerwaarde)
   - geef de wereld een (t)huis: opvang in een thuiscontext van niet begeleide minderjarige vreemdelingen (vanaf 12 jaar)

Question 12

adoptiegezin

Answer 12

1. algemeen
   - letterlijk: het aannemen van een kind
   - belangrijkste kenmerk: familieband met geboorte ouders wordt verbroken
2. verschillende soorten
   - volle adoptie: juridisch kind van zijn adoptieouders
   - gewone adoptie: kind behoudt de rechten en plichten in zijn oorspronkelijke familie (vb. als kind meerderjarig is)
   - adoptie van een gekend kind: adopteer je een kind dat in België verblijft (vb. van je partner of je familie)
   - adoptie van een ongekend kind: procedure en voorbereidingstraject veel uitgebreider

Question 13

stressoren, protectieve factoren en (in) effectieve coping

Answer 13

1. gezin in crisis
   - scheiding
   - armoede
   - KOPP
   - pleegzorg
   - adoptie

Question 14

scheiding

Answer 14

1. algemeen
   - kinderen kiezen niet voor de scheiding !!
   - belangrijk: een goeie uitleg
   - en ruimte om te voelen en te praten met ouders of anderen,
2. andere noden
   - tijd krijgen om te rouwen
   - dat ouders conflicten oplossen
   - gezien worden in krachten en talenten
   - gehoord worden in behoeften
   - structuur dat behouden blijft

Question 15

een scheiding doet ook iets met ouders

Answer 15

1. algemeen
   - heel proces vooraf aan de beslissing van twijfel
   - voelen zich vaak schuldig en tekortschieten
   - voelen zelf ook verdriet omwille van het verlies
2. noden
   - info en een klankbord
   - niet veroordelende luisteraar
   - een luisteraar die stilstaat bij beleving en noden (wij als pc !!)

Question 16

kinderen hebben nood aan continuïteit en stabiliteit

Answer 16

1. continuïteit
   - verblijfsco-ouderschap faciliteert goede relatie met beide ouders
   - beperkt de structurele gevolgen van een ouderlijke scheiding (ouderlijke hulpbronnen, financiële aspecten )
   - verblijfsco-ouderschap werkt stress-verlagend
2. stabiliteit
   - verblijfsco-ouderschap vraagt continue aanpassing
   - verblijfsco-ouderschap verhoogt kans op ‘nieuwe’ gezinsleden (stiefouders)
   - kan het vriendennetwerk onder druk zetten
   - verblijfsco-ouderschap werkt stress-verhogend

Question 17

hun verhaal: winnen en verliezen

Answer 17

1. resultaten
   - kinderen in verblijfsco-ouderschap hebben vaker goede band met beide ouders ≠ kinderen voltijds bij één ouder wonen
   - toch zijn kinderen in co-ouderschap gemiddeld genomen niet gelukkiger dan kinderen die bij hun moeder wonen !!
2. verklaringen
   - het frequent verhuizen > instabiliteit
   - twee leefwerelden
   - sociale netwerk onder druk

Question 18

kinderloyaliteit onder druk (existentiële loyaliteit)

Answer 18

1. algemeen
   - vaak negatief praten over ex-partner
   - niet positief spreken spreken over de andere ouder
   - (on)bewuste druk om standpunt in te nemen: wie heeft gelijk? wie gaat in fout? (kan ook heel subtiel zijn)
   - gevolg: moeilijker om in alle vrijheid te voelen, te denken en te vertellen over de ouder
2. toepassing
   - kind heeft nood om trouw te zijn aan beide ouders (om die alle 2 graag te zien)
   - tijdens scheiding wordt vanuit pijn, verdriet, wanhoop en frustratie vaak negatief gesproken over de andere
   - bij echtscheiding en vechtscheiding = moeilijker !!

Question 19

gespleten loyaliteit: gevolgen op korte termijn

Answer 19

1. emotionele beleving
   - schuldgevoelens (omdat men één ouder soms/altijd verloochent/miskent)
   - angst
   - onzekerheid
2. elk kind gaat daar anders mee om:
   - ouder naar de mond praten
   - werelden strikt gescheiden houden
   - onverschillig gedrag naar ouders
   - bemiddelaarspositie
   - ouderverstoting (niet altijd gevolg !!)
3. resulteert in psychische problemen
   - laag zelfbeeld
   - faalangst
   - moeite met relaties (is de ander wel te vertrouwen?)
   - slechte schoolresultaten
   - gedragsproblemen

Question 20

gespleten loyaliteit: gevolgen op lange termijn

Answer 20

1. ongewenste vormen van conflicthantering
   - zwijgen bij een confrontatie
   - liegen om zich eruit te praten
   - toegeven en eigen verlangens verwaarlozen
   - zich uitsloven om conflicten te vermijden
   - zich schuldig voelen bij elke ruzie
   - verantwoordelijkheid voor elk probleem op zich nemen
2. toepassing
   - weinig vermogen om zichzelf af te bakenen
   - dit kan uitmonden in relatieproblemen op latere leeftijd !!

Question 21

scheiding: protectieve factoren

Answer 21

1. risicofactoren
   - huiselijk geweld en kindermishandeling
   - psychologische oorlogsvoering tussen de ouders
   - het aantal bijkomende veranderingen zoals verhuizing, nieuwe partner(s)
   - mensen uit het netwerk van beide ouders die de strijd in negatieve zin beïnvloeden
2. protectieve factoren
   - disclaimer: te weinig onderzoek over waarom sommige jongeren beter kunnen omgaan met scheiding !!
   - link met veerkracht > niet bewezen
   - wel: humor, onderlinge genegenheid, positieve onderlinge communicatie

Question 22

armoede

Answer 22

1. algemeen
   - 1 op 5 gezinnen kan niet op vakantie of heeft onverwachte kosten
   - verhoogt risico op sociaal isolement van kinderen (vanaf 12 jaar)
   - invloed op het welbevinden van kinderen
   - kinderen hebben inventieve oplossingen
2. onderzoek van Franssen (2023) over vorming van emoties:
   - ervaren schaamte, verlies, angst, frustratie en schuld
   - armoedehulp kan context zijn waarin negatieve gevoelens worden opgewekt of versterkt
   - werkzame mechanisme: stigmatisering en traumatisering

Question 23

gevolgen van armoede

Answer 23

1. gevolgen op opvoeding
   - stress
   - psychisch lijden
   - onzeker over rol als opvoeder
   - depressie
2. protectieve factoren
   - goede ouder-kind relatie
   - voorwaarden: maatschappelijke ondersteuning,
   - ondersteuning van het gezin,
   - sociale steun (gevoel van eigenwaarde)

Question 24

KOPP

Answer 24

0. algemeen
   - kinderen van ouders met psychische problemen
   - 1/3 loopt kans op psychische problematiek (genetische, sociale en omgevingsfactoren)
1. risicofactoren
   - verminderde (veer)kracht
   - laag zelfbeeld > zelfregulatieproblematiek
   - parentificatie
   - angst om gepest te worden, misbruik en lagere kwaliteit van leven
2. beschermende factoren
   - steun voor ouders en kind
   - kind beschikt over de juiste informatie
   - positieve invloed co-ouders
   - intelligentie kind (en positieve school- en leerervaringen)

Question 25

pleegzorg: risicofactoren

Answer 25

1. risicofactoren - uitstellen van de beslissing of pleegkind al dan niet teruggeplaatst wordt bij de ouders - conflicten tussen ouders en pleegouders - negatieve opvoedingsstrategieën van pleegouders - ziekte van (één van) de ouder(s) of andere problemen waardoor het met een of beide ouders niet goed gaat - een onveilige hechtingsrelatie tussen het pleegkind en de pleegouders 2. beschermende factoren - een stabiele plaatsing - goede samenwerking tussen ouders en pleegouders - veiligheid binnen het pleeggezin - pleegouders die veel steun krijgen uit hun sociale omgeving bij het opvoeden van het pleegkind

Question 26

creativiteit en inventiviteit: KIES

Answer 26

0. algemeen - Kinderen In Een Scheiding (KIES) - focus: 4 tot 18 jarigen 1. doel kind - inzicht in eigen situatie - inzicht en controle eigen emoties en gedrag - probleemoplossende vaardigheden - sociale steun en lotgenotencontact 2. doel ouders - kennis en inzicht vergroten - inzicht verschil rol kind en ouderrol - inzicht impact van scheiding op kind - verbeteren van ouder-kind communicatie

Question 27

creativiteit en inventies (1-2)

Answer 27

1. KOPP Vlaanderen - organiseert verschillende praatgroepen (vb. in Aalst elke maandag) - Similes.be = luisterlijn specifiek voor KOPP kinderen - Vad.be = online tools voor kinderen van gebruikers (en catalogus) 2. de MaPa-box - verteltheater (zeer laagdrempelig) - kleuters en lagere schoolkinderen van ouders met een drugsproblematiek

Question 28

creativiteit en inventies (3-4)

Answer 28

3. mantelzorgvriendelijke scholen - ook voor KOPP kinderen die mee mantelzorgdrager zijn - doel: hoe kunnen scholen hierin mee ondersteunen? 4. kinderen van gedetineerden - mogelijkheid om banden te ontwikkelen of versterken - bezoek gericht op tijd voor familie (iedereen krijgt de kans de band te versterken) - gedetineerde krijgen lessen over de ouderlijke rol - programma is aangepast aan noden van het individu + personeel mee betrokken - familie ondersteuningsprogramma's = noodzakelijk voor re-integratie

Question 29

opfrissing: sociale kaart

Answer 29

0. algemeen - theoretische modellen: systeemtheorie - hechtingstheorie (impact op de ontwikkeling van de persoon) 1. sociale kaart - huis van het kind (geven van de juiste informatie + doorverwijzen) - bemiddelaar bij scheiding - steunpunt adoptie - kinderrechtencommissariaat (klachtenlijn + kinderen jonger dan 18 jaar) - bezoekruimte (veilige omgeving waar veiligheid van kind centraal staat + begeleiders aanwezig)

Question 30

onlinehulpmogelijkheden

Answer 30

0. algemeen - apps voor scheiding: keep in touch, de scheidingskoffer en tweehuizen - steunpunt adoptie: enkel webinars met info rond specifieke problematieken (soms betalend) - de site 'noknok.be' (ook bij innovatieve tools aanbod !!) 1. keep in touch - ontwikkeld door Cello (unief Antwerpen en Limburg) > data rechtstreeks onderzoek - bij scheiding zonder al te veel complicaties - verschillende functies: prikbord, kalender en checklist (en deadlines) 2. noknok.be - algemene site voor veerkracht bij jongeren en kinderen van 12 tot 16 jaar - oefeningen waarbij je punten krijgt (doelgroep zeer puntengevoelig)

Question 31

de scheidingskoffer

Answer 31

1. algemeen - ontwikkeld door collega's van Artevelde - doel: de toegankelijkheid van formele en informele hulpbronnen voor gezinnen na een relatiebreuk verhogen !! - doelgroep: ouder, kind of jongere, plusouder, professionals, ... - wat zit er in de koffer? vraag en antwoord fiches + wegwijzer + gesprekskaarten + mediatheek (ook verbonden tools) 2. hoe kan jij als professional deze koffer inzetten? - door de koffer zelf te gebruiken om de eigen expertise rond het thema en de sociale kaart te verruimen - ofwel door gezinnen te leiden naar de koffer (vb. als begeleider in de opvang, als leerkracht, als verpleegkundige) - ofwel door samen met gezinnen de koffer te gebruiken om thema's te bespreken en wegwijs te maken in het aanbod van tools, diensten en hulpverlening

Question 32

innovatieve voorstellen om veerkracht te verhogen

Answer 32

1. algemeen - alles van online hulpmogelijkheden - kans = organisatie die kinderen adviseert na een scheiding + werkgroepen/bijeenkomsten - gezinnen onder spanning 2. 'onder hoogspanning' - site waar mensen (en vooral gezinnen) via wetenschappelijke zelftest kunnen zien hoeveel plaats stress inneemt in hun gezin - doel: meer inzicht in deze factoren + gevoeligheid omzetten in krachtige instrumenten om onze stress aan te pakken 3. 'de familiereflex' - ontwikkeld door Vlaanderen - doel: de familie mee als partner in de zorg hebben

Question 33

de rol van de psychologisch consulent (1-3)

Answer 33

1. theoretische kennis - kennis rond verschillende vormen van gezinnen - kennis rond alle uitdagingen die er in gezinnen aan bod komen - kennis rond mentale problemen die in gezinnen voorkomen of kunnen ontstaan 2. intakegesprek - bevragen naar huidige en vroegere gezinssituatie - oog voor alle uitdagingen die daaruit kunnen ontstaan 3. preventie - verhogen veerkracht (pilaren in de balkmetafoor) - ik-versterkende methodieken - bespreekbaar maken van emoties

Question 34

de rol van de psychologisch consulent (4-5)

Answer 34

4. onderwijs - bespreekbaar maken van alle verschillende gezinsvormen - bespreekbaar maken van emoties op jonge leeftijd 5. klinische praktijk - juist doorverwijzen (zorg voor accurate kennis) - psycho-educatie (vb. bij KOPP) - inzetten op educatie over emoties - inzetten op kennis van eigen veerkracht en hoe deze te verbeteren

Question 35

gezinnen veranderen wereldwijd (macro)

Answer 35

1. algemeen - leeftijd huwelijk steeds later - partnerkeuze - andere samenlevingsvormen dan huwelijk maken opmars - echtscheiding 2. opvoeding - kinderloze gezinnen - verandering in de rol in het huishouden - kinderen in gezin (link met economische wereldwijde aspect) - kinderen en hun kansen - minder intergenerationele gezinnen

Question 36

gezinnen wereldwijd in cijfers

Answer 36

1. algemeen - 2 personen (11%) - 2 ouders en kind(eren) (36%) - moeder en kind(eren) (7%) - vader en kind(eren) (0,24%) - uitgebreid gezin (44%) 2. 'proportion of households headed by women' - geeft weer waar vrouwen worden beschouwd als hoofd van het gezin - 9 van de 153 laden (Rusland, Bermuda, Belarus, Porto, Rico, Polen, Estland, Nieuw-Zeeland, Litouwen en Ierland)

Question 37

hoe omgeving de gezinnen beïnvloed?

Answer 37

1. algemeen - alles van HC1 - gezin op de vlucht - gezin in oorlog

Question 38

de druk op de vrouw in het gezin

Answer 38

1. algemeen - uitdagingen voor de vrouw - kansen voor vrouwen met een gezin - kansen voor het gezin (kansen die je een vrouw/moeder ontneemt > invloed op dat gezin) 2. Amnesty International - vrouwenrechten zijn ook mensenrechten (wereldwijd: vrouwen nog steeds gediscrimineerd en genderongelijkheid) - Verenigde Naties zetten hier sterk op in, de vrouwenrechten = doel nummer 5 (gendergelijkheid bereiken)