5 - Overheid Flashcards
(21 cards)
Waarom grijpt de overheid in de economie?
- Allocatie: Beïnvloeden van productie en consumptie.
- Verdeling: Aanpassen van inkomens- en vermogensverdeling.
- Stabilisatie: Verminderen van conjunctuurschommelingen.
Wat is marktfalen?
Situaties waarin de vrije markt niet tot een efficiënte uitkomst leidt, zoals externaliteiten, marktmacht en het gebrek aan collectieve goederen.
Voorbeelden van overheidsingrijpen bij allocatie?
- Productie van publieke goederen (wegen, defensie).
- Accijnzen op alcohol/tabak.
- Lagere btw op groente/fruit/boeken.
Voorbeelden van overheidsingrijpen bij inkomensverdeling?
- Progressief belastingstelsel.
- Arbeidskortingen.
Voorbeelden van overheidsingrijpen bij conjunctuurstabilisatie?
- Werkloosheidsuitkeringen.
- Progressief belastingstelsel.
- Variabele overheidsuitgaven (hoger in recessie, lager in hoogconjunctuur).
Wat is de overheidsbegroting?
Het overzicht van alle inkomsten en uitgaven van de overheid.
Wat is het overheidssaldo?
Verschil tussen overheidsuitgaven en overheidsinkomsten (flowgrootheid).
Wat is de overheidsschuld?
De optelsom van alle overheidstekorten uit het verleden (stockgrootheid).
Welke EU-regels gelden voor de overheidsbegroting?
- Begrotingstekort mag niet groter zijn dan 3% van het BBP.
- Overheidsschuld mag niet groter zijn dan 60% van het BBP.
Wat is het verschil tussen feitelijk en structureel overheidstekort?
- Feitelijk tekort: Werkelijke inkomsten en uitgaven van de overheid.
- Structureel tekort: Gecorrigeerd voor conjuncturele schommelingen.
Waarom is het structurele overheidstekort moeilijk te meten?
De outputgap (verschil tussen feitelijk en structureel BBP) is een schatting en kan later worden bijgesteld.
Wat is een staatsobligatie?
Een schuldbewijs dat de overheid verkoopt om geld te lenen.
Hoe werkt een staatsobligatie?
De overheid leent een bedrag en betaalt jaarlijks rente aan de obligatiehouder. Na afloop van de looptijd wordt het oorspronkelijke bedrag terugbetaald.
Hoe beïnvloedt de marktrente de prijs van obligaties?
- Als de marktrente stijgt → obligatieprijs daalt.
- Als de marktrente daalt → obligatieprijs stijgt.
Waarom is een lage overheidsschuld niet altijd voldoende reden om niet te bezuinigen?
- Vergrijzing → meer pensioen- en zorgkosten.
- Dalende productiviteit → minder economische groei.
- Stijgende rentes → hogere rentelasten op staatsobligaties.
Waarom heft de overheid belastingen?
- Financiering van overheidsuitgaven.
- Beïnvloeden van gedrag (accijnzen).
- Corrigeren van marktfalen.
Waarom zijn belastingen economisch belangrijk?
Belastingen beïnvloeden consumptie- en werkbeslissingen en kunnen welvaartsverliezen veroorzaken.
Wat is een lump-sum belasting?
Een belasting die niet afhangt van gedrag (iedereen betaalt een vast bedrag).
Waarom wordt lump-sum belasting niet vaak gebruikt?
- Regressief: lage inkomens betalen relatief meer.
- Werkt niet als herverdelingsinstrument.
Wat is deadweight loss?
Het welvaartsverlies door belastingen, omdat ze economische keuzes veranderen (bijv. minder werken bij hogere belasting).
Waarom kan een regressief belastingstelsel economisch efficiënt zijn?
Hoge inkomens reageren sterker op belastingtarieven. Door lagere marginale tarieven voor hoge inkomens blijven ze langer werken, wat de totale welvaart verhoogt.
