8. Rechten en plichten van journalisten Flashcards
In artikel 19 van de Grondwet staat er dat
‘De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, alsmede de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd.’
Maar houdt dit concreter in?
- geen aanzetten tot racisme, vreemdelingenhaat of discriminatie
- geen seksisme
- geen eerroof of laster
- geen uitingen in strijd met goede zeden
- niet ontkennen of minimaliseren holocaust
- geen stalking
–> gevolg van andere wetten (o.m. Strafwet)
In artikel 25 van de Grondwet staat er dat
‘De drukpers is vrij; de censuur kan nooit worden ingevoerd; geen borgstelling kan worden geëist van de schrijvers, uitgevers of drukkers.’
‘Wanneer de schrijver bekend is en zijn woonplaats in België heeft, kan de uitgever, de drukker of de verspreider niet worden vervolgd.’
Maar houdt dit concreter in?
- censuur = overheidscensuur
–> nooit vooraf verhinderen dat informatie wordt verspreid
–> wel achteraf onwettige communicatie sanctioneren - getrapte verantwoordelijkheid
–> als journalist niet bekend is, is de uitgever, drukker of verdeler aansprakelijk
Wat staat er in artikel 10 van het Europees Verdrag van de rechten van de mens
- Eenieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting.
Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen … - Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, …
Wat zijn de voorwaarden van artikel 10 van het EVRM
- voorwaarden in het belang van ‘s lands veiligheid
- voorwaarden voor de bescherming van de openbare orde
- voorwaarden om strafbare feiten te voorkomen
- voorwaarden voor de bescherming van de gezondheid
- voorwaarden voor de bescherming van de goede zeden
- voorwaarden voor de bescherming van de goede naam of rechten van anderen
In het Strafwetboek staat dat enkele meningen strafbaar zijn, de welke
- de beperkingen bij art.19 in de Grondwet
vb. laster en eerroof, racisme en xenofobie, seksisme, … - maar ook
–> smaad aan overheidsagenten
–> beledigingen van het staatshoofd
–> publiceren herkenbaarheidsinformatie in jeugd- en gerechtszaken
In artikel 150 in de Grondwet staat er dat
‘De jury wordt ingesteld voor alle criminele zaken, alsmede voor politieke en drukpersmisdrijven, behoudens voor drukpersmisdrijven die door racisme of xenofobie ingegeven zijn.’
Wie is hiervoor bevoegd?
- enkel het assisenhof is bevoegd om strafbare communicatie te berechten
- racisme, xenofobie, seksisme, … gaan naar correctionele rechtbank
ACTUA : Wat zijn hedendaagse voorbeelden van mensen die voor seksisme gestraft zijn
- veroordeling (eerste aanleg) Jeff Hoeyberghs na lezing voor KVHV
- veroordeling (beroep) Redouane Ahrouch na televisiedebat
Welke 2 artikels moet je kennen ;))
- debat onder juristen over wenselijkheid van de wet (Knack 12/01/2022)
- zijn politieke reacties gelijkluidend?
(De Standaard 08/02/2022)
Wat houdt het strafrecht ‘handel met voorkennis’ in
= journalisten met kennis van bedrijfsresultaten (onder embargo), die nabeurs bekend worden gemaakt, mogen die kennis niet gebruiken om vb. aandelen te kopen/verkopen
Wat is een kort geding
= snelle gerechtelijke procedure om nadeel te voorkomen
- dat anders onherstelbaar zou zijn
vb. voorkomen van krantenartikel of televisiereportage - soms met eenzijdig verzoekschrift
–> de tegenpartij (nieuwsmedium of journalist) worden niet opgeroepen
In artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek staat er dat
‘Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.’
In artikel 1383 van het Burgerlijk Wetboek staat er dat
‘Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook voor die welke hij door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.’
Wat houdt dit concreter in?
= burgerlijke aansprakelijkheid
= wie iemand schade berokkent, moet de schade compenseren
- geldt ook voor journalisten
- beoordeling door burgerlijke rechtbank (2 vormen mogelijk)
Welke 2 vormen van schadevergoeding zijn er die de burgerlijke rechtbank eist bij burgerrechtelijke aansprakelijkheid
1) materiële schadevergoeding (voor afgesprongen contract, gedaalde omzet, ..)
2) morele schadevergoeding (voor aantasting eer en goede naam, …)
Wat is recht op antwoord in de printmedia
- sinds 1961 voorzien = Wet betreffende het recht tot antwoord
- wie genoemd (of impliciet aangewezen is) kan het eisen
1) binnen de 3 maanden na artikel
2) maximaal 1.000 tekens (of dubbele artikel waartegen men reageert) - weigert de redactie? –> rechtbank eerste aanleg
Wat is recht op antwoord in de audiovisuele media
- sinds 2009 geregeld –> Mediadecreet (Vlaamse Gemeenschap)
- recht tot antwoord
1) bij aantasting ‘aanzien en reputatie’ door een onjuiste bewering
2) binnen een maand na uitzending - recht van mededeling
1) na buitenvervolgingstelling of vrijspraak van wie genoemd is als verdachte, beklaagde of beschuldigde - weigert de redactie? –> rechtbank van eerste aanleg
Wat is het bronnengeheim
= wettelijke bescherming van bronnen
- sinds 2005 –> Wet tot bescherming van de journalistieke bronnen
- journalisten kunnen bron geheimhouding beloven
- UITZONDERING: de rechter kan dwingen om bronnen vrij te geven
