Ektoprotezy

Question 1

Czym jest proteza nietypowa?

Answer 1

uzupełnienie protetyczne, którego wykonanie stwarza dodatkowe trudności i wymaga szukania indywidualnych, niekonwencjonalnych rozwiązań odbiegających często od postępowania rutynowego

Question 2

W pierwszej kolejności w przypadku pacjenta z wrodzonymi lub nabytymi defektami tkanek podejmujemy się leczenia odtwórczego czy wykonania protez nietypowych?

Answer 2

1. leczenie odtwórcze
2. protezy nietypowe, gdy uprzednie leczenie odtwórcze nie dało pozytywnych wyników lub nie można go rozpocząć z uwagi na zaniedbania lub brak warunków

Question 3

Pacjenci z jakimi defektami tkanek wymagają leczenia protezami nietypowymi?

Answer 3

• młodociani z wrodzonym przeszczepem podniebienia, u których chirurgiczne próby zamknięcia rozszczepu się nie powiodły
• po urazach, zwłaszcza komunikacyjnych
• po rozległych zabiegach chirurgicznych, mających na celu leczenie nowotworów w obrębie twarzowej części czaszki

Question 4

Klasyfikacja ubytków pooperacyjnych Drehera:

Answer 4

Typ I - utrata kilku zębów lub nieznaczny ubytek wyrostka zębodołowego szczęki i żuchwy, bez połączenia z zatoką szczękową i bez przerwania ciągłości żuchwy; najczęściej po operacji łagodnych nowotworów

Typ II - ubytek prawej lub lewej części szczęki po częściowej resekcji, z zachowaniem dolnej ściany oczodołu lub po resekcji połowy żuchwy

a. z obecnym uzębieniem resztkowym
b. bezzębie (gorsze warunki rehabilitacji)

Typ III - po całkowitej resekcji szczęki z wyłuszczeniem oczodołu i ubytkiem części podniebienia miękkiego lub po resekcji przedniego odcinka żuchwy i jej trzonu

a. z brakami częściowymi
b. bezzębie
c. z ubytkami tkanek miękkich twarzy

Typ IV - resekcja prawej i lewej szczęki lub całkowite wyłuszczenie żuchwy, niekiedy po skomplikowanym usunięciu części języka, dna jamy ustnej i dolnej części gardła (warunki dla rehabilitacji są znikome)

Typ V - ubytek tkanek w obrębie oka, nosa, policzka i małżowiny usznej (ektoprotezy)

Question 5

Klasyfikacja uszkodzeń i deformacji podłoża Rusiniaka i jakie prognozy terapeutyczne istnieją przy każdej z klas?

Answer 5

I - deformacja podłoża i ubytki tkanek w obrębie pojedynczych stref → niewielkie trudności

II - deformacja podłoża i ubytki tkanek w obrębie kilku stref (2-3) → można przewidywać trudności

III - deformacja podłoża i ubytki tkanek w kombinacji kilku stref + uszkodzenia struktur SSŻ → długotrwała, kilkuetapowa rehabilitacja + wyniki leczenia są niepewne

IV - deformacja podłoża i rozległe ubytki tkanek w obrębie twarzowej części czaszki i powłok twarzy → znaczne trudności + wynik leczenia jest zazwyczaj kompromisem i nie zadowala ani pacjenta, ani lekarza

Question 6

Jakie dodatkowe trudności sprawia leczenie i rehabilitacja pacjentów po rozległych zabiegach chirurgicznych?

Answer 6

• duża utrata tkanek → brak oparcia dla protezy
• twarde, ściągające blizny → utrudnienie utrzymania protezy
• znaczne zaniki podłoża → okresowe podścielenia lub wymiany protez
• chemio- i radioterapia → utrudnione gojenie i większa wrażliwość na uraz

Question 7

Co jest podstawowym celem w rehabilitacji protezami nietypowymi?

Answer 7

przywrócenie lub poprawa czynności żucia, mowy i uzyskanie zadowalającego wyglądu estetycznego

Question 8

Schemat postępowania klinicznego w rehabilitacji protetycznej pacjentów po zabiegach chirurgicznych w obrębie części twarzowej czaszki wykonanych z powodu nowotworów:

Answer 8

1. indywidualizacja planowania i wykonania uzupełnień protetycznych
2. ochrona pooperacyjnego podłoża śluzówkowo-kostnego
3. leczenie wielospecjalistyczne i wspomagające
4. etapowa rehabilitacja protetyczna

Question 9

Kwalifikacja do leczenia implatoportetycznego pacjentów po zabiegach chirurgicznych w obrębie części twarzowej czaszki wykonanych z powodu nowotworów:

Answer 9

1. szczegółowe badania kliniczne
• stopień odwodzenia żuchwy
• szerokość dziąsła zbitego
• spoistość tkanek miękkich
• stan bł. śluzowej
2. analiza modeli diagno i konwencjonalnych uzupełnień protetycznych użytkowanych przez pacjenta
3. badania radiologicznczne
• OPG
• CT, CBCT, CT 3D
• szablon chirurgiczny

Question 10

Schemat postępowania w rehabilitacji implantoprotetycznej pacjentów po zabiegach chirurgicznych w obrębie części twarzowej czaszki wykonanych z powodu nowotworów:

Answer 10

I etap:
• wdrożenie terapii wspomagającej (mioterapia, fizykoterapia, masaże, szyny lecznicze korekcyjne i repozycyjne)
• wykonanie konwencjonalnych ruchomych uzupełnień wg wskazań

II etap:
• wykonanie szablonu chirurgicznego
• wprowadzenie wszczepów (I etap chirurgiczny)
• obciążenie protezy pooperacyjnej (miękkie materiały podścielające)
• po integracji z kością - odsłonięcie wszczepów (II etap chirurgiczny)
• wykonanie uzupełnień protetycznych opartych na wszczepach wg wskazań

Question 11

Etapy leczenia protetycznego pacjentów po zabiegach chirurgicznych w obrębie szczęki wykonanych z powodu nowotworów

Answer 11

1. proteza operacyjna, pokrywająca ubytek tkanek w celu umożliwienia pacjentowi połykania (istnieje połączenie JU z jamą nosową), stworzenia podparcia dla powłok twarzy oraz utrzymania tamponów
2. po 14 dniach od operacji → wczesna proteza pooperacyjna, która umożliwia pacjentowi żucie i w miarę zrozumiałą wymowę
3. po całkowitym wygojeniu tkanek → proteza długoczasowa

Question 12

Czym jest obturator w protetyce?

Answer 12

proteza szczęki zaopatrzona w dodatkowy element zamykający połączenie JU z jamą nosową

Question 13

Jakie zadania spełnia obturator natychmiastowy?

Answer 13

1. oddzielenie JU od jamy nosowej
   • ułatwienie odżywiania
   • umożliwienie wyraźnej wymowy
2. zachowanie symetrii twarzy (pozytywny wpływ na psychikę)

Question 14

Na jak długo wykonujemy obturator natychmiastowy w przypadku resekcji szczęki?

Answer 14

na 8-12 tygodni = do całkowitego wygojenia tkanek

po 10 dniach od operacji zaleca się pierwsze podścielenie miękkim tworzywem

Question 15

Z jakiego materiału i jakiego kształtu powinien być obturator (plusy i minusy poszczególnych z nich):

Answer 15

• obturator o kształcie klosza (pusty w środku)
Z: mniejsza masa
W: trudny w utrzymaniu higieny

• część zatykająca z akrylu
Z: dobre podparcie tkanek i wygląd
W:

• część zatykająca z materiału elastycznego
Z: dokładny kontakt z otaczającymi tkankami, lepsza retencja, lepiej tolerowana przez pacjentów (ale na krótko)
W: tworzywo się utwardza i powstaje szorstka powierzchnia (drażni tkanki), gorsza estetyka i słabsze podparcie tkanek

• część zatykająca z akrylu pokryta masą elastyczną - zalecana

• część zatykająca silikonowa
Z: dobrze tolerowany, dobra retencja (ze względu na elastyczność umożliwia wykorzystanie wszystkich zachyłków)

Question 16

W jaki sposób zapobiega się przedostaniu masy do gardła / jamy nosowej / krtani w przypadku pobierania wycisku w celu wykonania obturatora?

Answer 16

zabezpiecza się otwór wilgotną gazą lub istniejącą jamę wypełnia się tamponami

Question 17

Jaka powinna być częstość podścielania i wymiany protez pooperacyjnych w porównaniu z protezami tradycyjnymi?

Answer 17

protezy pooperacyjne należy wielokrotnie podścielać ze względu na znaczne zmiany w podłożu i częściej je wymieniać

Question 18

Dlaczego pacjenci z obturatorami i ektoprotezami powinni szczególnie dbać o higienę?

Answer 18

ze względu na sprzyjające warunki, znacznie częściej niż u innych pacjentów stosujących ruchome protezy płytowe stwierdza się infekcję grzybiczą i o większym nasileniu

Question 19

Czym jest ektoproteza?

Answer 19

proteza zewnętrzna twarzy

Question 20

Jakie wymagania stawia się ektoprotezom?

Answer 20

• powinny tak odtwarzać utracony narząd, żeby nie zwracać uwagi otoczenia, być wygodne dla chorego i poprawiać czynności fizjologiczne
• nie powinny wywierać nadmiernego ucisku na tk., ani nie wywoływać patologicznych zmian
• powinny dobrze i pewnie utrzymywać się na podłożu
• tworzywo protezy powinno odznaczać się dużą twardością i odpornością na czynniki mechaniczne i atmosferyczne oraz stwarzać możliwość korygowania koloru

Question 21

Ektoprotezy - z jakich materiałów się wykonuje i ich wady i zalety?

Answer 21

• sztywne (akryl)
Z: większa wytrzymałość, dają się lepiej umocować, łatwo je dostosować przez obróbkę i łatwo je utrzymać w dobrym stanie higienicznym

• elastyczne (plastyfikowane tworzywo akrylowe lub masy silikonowe)
Z: lepiej dostosowują się do tkanek i współgrają z nimi w czasie ruchów mimicznych, pozwalają się podbarwiać, bardziej przypominają tkanki naturalne w dotyku, przyjemniejsze w użytkowaniu, nie przyczyniają się do powstawania odleżyn i otarć naskórka w miejscach kontaktu

KOMPROMIS: trzon protezy z materiału sztywnego i pokrycie go warstwą materiału elastycznego

Question 22

Z jakich materiałów wykonuje się ektoprotezy ucha?

Answer 22

z materiałów elastycznych lub mieszanych

Question 23

Z jakich materiałów wykonuje się ektoprotezy warg?

Answer 23

z materiałów elastycznych lub mieszanych

Question 24

Z jakich materiałów wykonuje się ektoprotezy policzka?

Answer 24

z materiałów elastycznych lub mieszanych

Question 25

Z jakich materiałów wykonuje się ektoprotezy oczodołu?

Answer 25

z materiałów sztywnych lub ich połączenia z elastycznymi

Question 26

Z jakich materiałów wykonuje się ektoprotezy nosa?

Answer 26

z materiałów sztywnych lub ich połączenia z elastycznymi

Question 27

Z jakich materiałów wykonuje się ektoprotezy oka?

Answer 27

z materiału sztywnego (szkła lub akrylu)

Question 28

Jakie wyróżniamy rodzaje mocowania ektoportez?

Answer 28

• zewnętrzne → okulary umocowujące protezę oka z częścią oczodołu, protezę policzka lub protezę ucha / kleje tkankowe / sprężynująca taśma metalowa biegnąca szczytem głowy
• wewnętrzne (wewnątrzustne / wewnątrzuszne / wewnątrznosowe) → czopy, uchwyty
• mieszane

• śródkostne wszczepy tytanowe (implanty)