Architektura późnego baroku i rokoka Flashcards
(11 cards)
Na początku XVIII wieku utrzymywały się w architekturze 2 nurty
– klasycyzujący
oraz czerpiący z dojrzałego baroku włoskiego z wpływami m.in. niemieckimi, czeskimi
i austriackimi.
Od lat trzydziestych XVIII wieku aż do ok. 1760 roku do Polski docierały wpływy sztuki rokokowej.
Styl ten występował głównie w wydaniu niemieckim,
w dużej mierze za sprawą królów z dynastii Sasów, ale występowały także wpływy rokoka
francuskiego. Przejawiał się przede wszystkim w wystroju wnętrz oraz dekoracji fasad
i współistniał z tendencjami późnobarokowymi
Okres późnego baroku w Polsce to czas wyszukanych, bogatych form i oryginalnych
rozwiązań w architekturze sakralnej.
Pionowe i poziome artykulacje w fasadach kościo-
łów przełamywano licznymi krzywiznami, łukami i gierowanymi gzymsami o bogatej
strukturze. Stosowano różnorodne plany, fasady flankowano wieżami. Wśród architektów
działających w tym czasie na czoło wysunęli się Kacper Bażanka i Pompeo Ferrari. Obaj
kształcili się w Akademii Świętego Łukasza w Rzymie, a Bażanka tworzył przez pewien
czas także pod kierunkiem Andrei Pozza w Rzymie. Budowle tworzone przez obu artystów
charakteryzowały nawiązania do baroku włoskiego w wydaniu Giovanniego Lorenza
Berniniego i Francesca Borrominiego.
Kacper Bażanka
Bażanka, podobnie jak Bernini, posługiwał się rozwiązaniami iluzjonistycznymi,
w tym formami trapezoidalnymi, któ-
re optycznie przybliżały zbieg linii
perspektywicznych. Projektował ukryte
okna, które – oświetlając rzeźby – eksponowały je. Wykorzystywał także odbijające
światło lustra. Najdoskonalszym dziełem
Bażanki był kościół i klasztor Sióstr
NorbertanekwImbramowicach. Architekt
zaprojektował także kościół Misjonarzy
w Krakowie o fasadzie nawiązującej
do rzymskiego kościoła San Andrea al
Quirinale Berniniego oraz hełm wieży
zegarowej na Wawelu w Krakowie. Budowle Bażanki odznaczały się swobodą
kompozycyjną i malowniczością.
Kacper Bażanka, kościół Sióstr
Norbertanek w Imbramowicach
We wnętrzu kościoła zbudowanego
na początku XVIII wieku po mistrzowsku
wykorzystano iluzjonistyczne operowanie
światłem. Kościół od południa przylegał
do klasztoru, okna można było zatem
umieścić tylko od północnej strony
prezbiterium. By uniknąć wrażenia
ciemności i niekorzystnej asymetrii,
architekt naprzeciwko okien umieścił
lustra w dekoracyjnym obramieniu, które
– imitując okna – doświetlały kościół
Pompeo Ferrari,
architekt sprowadzony do Polski z Włoch przez wojewodę poznańskiego
Stanisława Leszczyńskiego, działał głównie na terenie Wielkopolski. Jego dziełem jest
przebudowa zamku w Rydzynie oraz budowa kościoła Cystersów w Lądzie. Często
tworzył on budowle o planach centralnych oparte na elipsie lub ośmioboku, np. kościół
Filipinów w Gostyniu według projektu Baldassarego Longheny.
Kościół Wizytek
w Warszawie
Przykładem architektury rokoka jest kościół Wizytek w Warszawie. Jego budowę
rozpoczęto jeszcze w latach sześćdziesiątych XVII wieku z fundacji królowej Ludwiki
Marii Gonzagi, ale niedokończony obiekt spłonął. W XVIII wieku rozpoczęto budowę
nowej świątyni. Korpus jest jednonawowy z rzędami kaplic i prostokątnie zakończonym
prezbiterium. Najbardziej interesująca jest falująca fasada budowli. We wnętrzu kościół
ma wystrój rokokowy. Świątynia była wznoszona
w XVIII wieku etapami.
Najpierw przez Karola
Baya lub, jak uważają
niektórzy badacze,
Gaetana Chiaveriego,
a następnie Jakuba
Fontanę. Fasada została
potraktowana rzeźbiarsko
z wykorzystaniem falistych
linii oraz gry światła
i cienia. Plastyczny efekt
tworzą pary kolumn
dostawione do lica muru
oraz nisze i rozbudowany
gierowany gzyms.
Sprowadzeni przez Sasów architekci zostali zaangażowani do przebudowy zniszczonego
w czasie wojen zamku w Warszawie.
Gaetano Chiaveri ujednolicił wysokość wszystkich
kondygnacji, dzięki czemu budowla zyskała bardziej harmonijny kształt. Od strony Wisły
powstała nowa fasada – jedna z najciekawszych realizacji późnobarokowych w Europie.
Architektura późnego baroku i rokoka prężnie rozwijała się na Śląsku,
gdzie tworzono
pod wpływem czeskim i niemieckim. Reprezentują ją m.in. przebudowane w tym czasie
kościoły Cystersów w Henrykowie, Lubiążu i Krzeszowie, kolegium jezuickie (obecnie
Uniwersytet Wrocławski), a szczególnie reprezentacyjna uniwersytecka Aula Leopoldina
we Wrocławiu oraz kościoły w Legnickim Polu.
Kościół Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny
w Krzeszowie
Późnobarokowa fasada
kościoła o falistej dynamicznej
formie flankowana jest
przez dwie wieże zwieńczone
dekoracyjnymi hełmami.
Kolumny i pilastry w jej
dekoracji potęgują efekty
światła i cienia. W niszach
i w zwieńczeniu fasady
znajduje się bogaty wystrój
rzeźbiarski dłuta praskiego
artysty Ferdinada Maximiliana
Brokofa. Wnętrze ma charakter
rokokowy. Autorstwo kościoła
zbudowanego w latach
1728–1735 jest niepewne.
Badacze sądzą, że
zaprojektował go architekt
z kręgu Dientzenhoferów.
Kościół św. Jadwigi w Legnickim Polu
Budowę rozpoczęto w 1719 roku. Autorem projektu
był Kilian Ignaz Dientzenhofer. Kościół został
zbudowany na planie owalnym z dobudowanym,
zakończonym półkoliście prezbiterium. Wnętrze
freskami iluzjonistycznymi dekorował Cosmas
Damian Asam
