Nurt niderlandzki Flashcards
(8 cards)
Nurt niderlandzki najsilniej przyjął się w XVII i w początkach XVIII wieku w rejonie
Pomorza Gdańskiego i Śląska. Jedną z jego znaczących postaci był Herman Han.
Wykonywał prace dla cystersów w Oliwie oraz w Pelplinie. Był pierwszym w Polsce artystą,
który przeszczepił na grunt polski luminizm. Charakterystyczne dla jego malarstwa były
także miękkość modelunku światłocieniowego i liryzm ujęcia. Do jego najważniejszych
dzieł należy Koronacja Marii w ołtarzu głównym katedry pelplińskiej. Obraz odzwierciedla
idee potrydenckie.
Królowie z dynastii Wazów i niektórzy magnaci cenili sobie malarstwo flamandzkie
i holenderskie.
Władysław IV zgromadził kolekcję, w której znalazły się m.in. obrazy
Petera Paula Rubensa i jego pracowni.
Artystą związanym z dworem był pochodzący z Wrocławia Bartłomiej Strobel.
Przez
pewien czas pracował on też jako nadworny malarz arcyksięcia Karola Habsburga
– biskupa wrocławskiego. Mieszkał i działał głównie w Gdańsku. Od króla Władysława IV
otrzymał liczne przywileje. Portrety utrzymywał w duchu charakterystycznego dla pół-
nocnej Europy realizmu wzorowanego na holenderskich portretach mieszczańskich.
Miał wyostrzony zmysł obserwacji, czego przykładem jest Portret Władysława Dominika
Zasławskiego-Ostrogskiego. Strobel był luteraninem, mimo to realizował liczne zamówienia na sceny religijne kościo-
łów katolickich z Torunia, Koronowa, Fromborka i Pelplina. Kryły one treści moralizatorskie
z odniesieniem do wydarzeń współczesnych. W dojrzałej twórczości wykonywał głównie
duże obrazy o tematyce maryjnej. Jednym z ciekawszych przedstawień jest wykonana
dla kościoła św. Anny w Radzyniu Chełmińskim Koronacja Marii ze św. Łukaszem
i św. Mikołajem.
Bartłomiej Strobel
Portret Władysława Dominika
Zasławskiego-Ostrogskiego
Jest to portret reprezentacyjny
inspirowany sztuką holenderską.
Artysta ukazał szlachcica chłodno
i bez emocji. Realistycznie oddał
jego sylwetkę, nie wprowadzając
idealizacji. Postać ujęta jest z jedną
ręką opartą o stolik, a drugą na biodrze.
Magnat ubrany jest w kosztowny strój,
wykonany z najdroższych tkanin, które
artysta namalował z drobiazgową
dokładnością świadczącą o jego
kunszcie malarskim. Obraz olejny
na płótnie z 1654 roku o wymiarach
84 x 112 cm znajduje się w Muzeum
Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Artystą europejskiego formatu reprezentującym nurt niderlandzki w sztuce polskiego
baroku był Daniel Schultz
– malarz i grafik urodzony w Gdańsku. Od połowy XVII
wieku pracował w Warszawie, najpierw jako malarz nadworny Jana II Kazimierza,
a potem Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego. Należał on do
najwybitniejszych portrecistów swoich czasów, a jego twórczość była naśladowana jeszcze
w pierwszej połowie XVIII wieku. Czerpał wzory z twórczości Rembrandta oraz ze sztuki
flamandzkiej. W przedstawianych przez siebie wizerunkach skupiał się na pogłębionej
analizie psychologicznej. Znakomicie posługiwał się światłocieniem, stosował efekty
luministyczne. Preferował ciemną ciepłą gamę barwną z przewagą czerni i brązów, ale
stosował także wyszukane, chłodne tonacje.
Schultz wykonał liczne wizerunki głów koronowanych, w tym Portret Jana Kazimierza
w stroju polskim, Portret Ludwiki Marii Gonzagi (żony króla) oraz Portret Michała
Korybuta Wiśniowieckiego w pełnej zbroi. Autoportret i Portret Jana Kazimierza to przykłady czerpania ze sztuki Rembrandta. Portretował także postacie związane z dworem,
magnatów, dostojników i patrycjat gdański, o czym świadczy np. Portret Jana Heweliusza,
wybitnego astronoma. Schultz osiągnął też prawdziwą maestrię, godną flamandzkich
i holenderskich poprzedników, w realistycznie ukazywanych scenach animalistycznych,
o czym świadczy namalowany po 1660 roku obraz Kogut i kury.
Daniel Schultz Portret Jana Kazimierza
Władca ujęty w półpostaci, patrzący
w stronę widza, ubrany jest w zbroję typu
zachodniego ze złoconymi brzegami
i nitami. Na głowie ma ciemnobrązową,
modną wówczas, perukę w stylu
francuskim. Twarz króla, z realistycznie
oddanymi podpuchniętymi oczami
i z wyrazem smutku, namalowana jest
z wnikliwą analizą psychologiczną.
Przedstawia władcę boleśnie
doświadczonego bojami o niezależność
Rzeczypospolitej. Postać emanuje
powagą i dostojeństwem. Szczegóły
zbroi, szarfa i żabot pod szyją zostały
namalowane precyzyjnie, a ich materia
zróżnicowana. Obraz cechują bliskie
Rembrandtowi efekty luministyczne.
Dzieło namalowane przed 1669 rokiem
farbami olejnymi na płótnie o wymiarach
71 x 90 cm znajduje się w Muzeum
Narodowym w Warszawie.
Na Śląsku działał Michael Lucas Leopold Willmann – niemiecki artysta urodzony
w Królewcu, zwany „śląskim Rembrandtem”.
Podróżował on do Amsterdamu, gdzie poznał
styl malarstwa holenderskiego. Malował przede wszystkim obrazy religijne na płótnie
lub desce, pejzaże ze sztafażem oraz freski, np. w kościele św. Józefa w Krzeszowie.
Do naszych czasów przetrwało blisko 300 jego dzieł. Dla kościoła Cystersów w Lubiążu, przy którym miał pracownię, namalował 16 monumentalnych płócien przedstawiających
sceny męczeństwa świętych ukazane w bardzo ekspresyjny sposób. Dziś obrazy z opactwa
znajdują się w kilku warszawskich kościołach, najwięcej w kościele Wszystkich Świętych.
Cechujące styl Willmanna efekty luministyczne widoczne są m.in. w Ostatniej Wieczerzy
Michael Lucas Leopold Willmann Ostatnia Wieczerza
Scena została ukazana w konwencji nokturnu. Artysta zastosował sztuczne światło o wewnętrznym
źródle. Twarze postaci oświetlone blaskiem świec wyłaniają się z półmroku. Postacie na pierwszym
planie ukazane są pod światło, czyli z zastosowaniem efektu contra luce. Na osi symetrii
Willmann przedstawił Chrystusa i składającego głowę na jego ramieniu św. Jana Ewangelistę.
Kompozycja obrazu wzorowana jest na miedziorycie według dzieła Petera Paula Rubensa. Obraz
został namalowany w 1661 roku farbami olejnymi na desce o wymiarach 146 x 77 cm. Pierwotnie
znajdował się w Lubiążu, obecnie jest w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
