grafika Flashcards
(6 cards)
W pierwszej połowie XVII wieku grafika
była postrzegana w Polsce przede wszystkim jako dyscyplina rzemieślnicza, która służyła głównie ilustrowaniu książek. Pełniła
też funkcję propagandową i informacyjną. Za jej pośrednictwem przekazywano wzorce
ikonograficzne i kompozycyjne dla obrazów o różnej treści. Takimi wzorcami posługiwali
się zarówno artyści wybitni, jak i działający w lokalnych warsztatach cechowych. Grafika,
która pojawiła się w baroku, miała trzy źródła. Pierwszym z nich były warsztaty spoza
Polski, najczęściej z Norymbergi, Antwerpii i Augsburga, w których zamawiano gotowe
ryciny i klocki. Drugim – obcy artyści działający w Polsce, trzecim – twórcy polscy.
Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na książki powstawały kolejne drukarnie. Około 1600
roku działało ich ok. dwudziestu.
Pełniły one funkcję oficyn wydawniczych, a prowadzili je
często ludzie wybitni, znakomicie wykształceni i utytułowani, którzy mogli w nich publikować własne teksty. Ogromne znaczenie dla rozwoju drukarstwa miał też zakon jezuitów,
który w prowadzonych przez siebie kolegiach uczył podstaw rytownictwa i rysunku.
Ryciny najczęściej ilustrowały panegiryki.
W powiązaniu z treścią utworu powstawały ilustracje. Cechowała je
antykizacja i zainteresowanie heraldyką. Posługiwano się też personifikacjami, alegoriami
i symbolami. Ponieważ porównanie wychwalanej osoby z bogiem lub antycznym
herosem wiązało się z wyjątkowym splendorem, to w rycinach pojawiały się postacie Minerwy,
Diany, Merkurego, Apolla, Marsa i Herkulesa. Większość ilustracji w książkach była
anonimowa, a panegiryki pisały osoby wykształcone, znające wzorniki emblematyczne
i ikonologiczne.
panegiryki
utwory pełne przesadnego zachwytu pisane
prozą i wierszem, sławiące jakąś osobę, czyn lub wydarzenie. Były one ważnym narzędziem
propagandowym
Grafiką zajmowali się też najwybitniejsi twórcy.
Tommaso Dolabella tworzył graficzne
wzorniki dla mniej wybitnych, często nieznanych malarzy. Ożenił się z córką znanego
drukarza, po którym odziedziczył drukarnię i otrzymał od króla przywilej zezwalający na
prowadzenie typografii, czyli tworzenia czcionek i składania tekstów. Grafiką zajmowali się też Daniel Schultz, Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski i Michael Lucas
Leopold Willmann. Słynnym twórcą akwafort był również Jan Piotr Norblin. Styl jego
rycin często przypominał prace Rembrandta, co widać np. w Pokłonie pasterzy w Betlejem.
W baroku najpopularniejszymi technikami graficznymi były miedzioryt i akwaforta.
Michael Lucas Leopold Willmann
Autoportret
Autoportret w technice akwaforty
„śląskiego Rembrandta” przedstawia
artystę en face z igłą rytowniczą
w ręku. Dukt igły prowadzony jest
wielokierunkowo, podkreślając formę
rytowanych elementów. Modelunek
światłocieniowy uwzględniający
zarówno walor materii, jak i światło
został wprowadzony poprzez
krzyżujące się kreski. Rycina
o wymiarach 7,80 x 10,40 cm znajduje
się m.in. w Muzeum Narodowym
w Warszawie.
