Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Hjúkrun Langveikra Fullorðinna > Bráð krabbameinstengd vandamál > Flashcards

Bráð krabbameinstengd vandamál Flashcards

1
Q

Hvernig flokkast bráð vandamál krabbameina?

A
  1. Þrýstingur æxlis á líffæri: æxlisþrýstingur á mænu, æðar, æxlisþrýstingur í heila, illkynja vökvasöfnun ofl
  2. Efnaskiptaleg (metabólísk /parenoplastísk): Tumor lysis syndrome (TLS), malignant-hypercalcemia (illkynja kalkblæði), SIADH ofl
  3. Skert ónæmiskerfi og blóðmeinafræðileg vandamál: Neutropeniskur hiti og sepsis, blæðingar, DIC, blóðsegar / blóðsegarek

Annað:
- krabbameinsverkir
- Aukaverkanir meðferðar eins og ofnæmislost, niðurgangur, ógleði / uppköst
- Sjálfsofnæmisaukverkanir vegna varðstöðvahemlalyfja/ ónæmisörvandi lyf, sem virkja T-frumur gegn krabbameinsfrumum. Mismikil einkenni. Bólgur í lungum, brisi, meltingarvegi, skjalkirtli ofl

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hverju þarf alltaf að bregðast við strax?

A

Mikill hiti og neutropenia - gefa sýklalyf innan klst

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvað þarf að koma fram í grunnri upplýsingasöfnun varðandi bráð vandamál?

A
  • Krabbamein (tegund, stig), meðferð
  • Meðferðaráætlun, meðferðarmarkmið og meðferðarstig, er eh skráð?
  • Einkennasaga, líkamsskoðun, LM, rannsóknir
  • Lyfjanotkun
  • Aðrir sjúkdómar

Brátt vandamál getur verið fyrsta merki um krabbamein, verið afleðing meðferðar og/eða vísbending um versnandi sjúkdóm og ófullnægjandi einkennameðferð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvað er Superior vena cava syndrome (SVCS) ?

A

þrýstingur utan frá (80%) eða í meginbláæð: æxli, thrombosa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hverjar eru orsakir / áhættuþættir fyrir SVCS ?

A

oftast vegna lungnakrabbameins

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hver eru einkenni / merki SVCS ?

A

Fer eftir staðsetningu og hversu mikil þrenging er: - - -
- mæði er algengasta einkennið.
- Bjúgur andlit og háls: meiraá morgnanna og vernsar við að beygja sig fram
- útvíkkaðar hálsæðar
- brjóstverkur, höfuðverkur
- hósti, hæsi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hvernig er SVCS greint?

A

skoðun, CT Með skuggaefni, venogram (stent/thrombolysa), blóðprufur, vefjasýni (til greiningar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvernig er meðferðin við SVCS?

A

Meðferð beinist að einkennum/líðan, orsök og alvarleika
- Hækka höfðalag og gefa súrefni
- Tryggja opinn öndunarveg, er þörf á intubation, stent ísetn
- Einkennameðerð: verkjalyf, sterar (16mg dexa) og þvagræsilyf tímabundið til að draga úr bjúg og andþyngslum, blóðþynning (ef tappi)
- sjúkdómsmeðferð: lyf, geislar, aðgerð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvernig er hjúkrun sjúklinga með SVCS ?

A
  • þekkja áhættuhópa og einkenni SCVS
  • Tryggja öryggi sjúklings mtt ástands, tryggja öndun og blóðrás
  • Meta og bæta líðan með að draga úr einkennum (mæði, verkir, kvíði)
  • Fræðsla og stuðningur, aðstandendur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvað er SPinal cord compression (SCC) ?

A
  • Æxlisþrýstingur á mænu eða mænutaugar, oftast meinvörp en getur líka verið innvöxtur æxlis
  • 70% thorax svæði, 29% lumbosacral, 10% cerical svæði
  • Algengast í ca. ma., prostata, pulm þegar meinvörp eru til beina, og í MM
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hver eru einkenni SCC ?

A

Einkenni fara eftir staðsetningu, magni og tímalengd ástands
- Algengast er staðbundinn bakverkur >90%, versnar við álag (hósta, hægðalosun), oft við legu og verri á nóttu, kemur í veg fyrir svefn
- skyntrufalnir, máttleysi / kraftminnkun, lamanir ofl taugaeinkenni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvernig er greining á SCC ?

A

Taugaskoðun (verkir, máttur og styrkur í útlimum, skyn, reflexar, þvag og hægðalosun) og MRI-segulómun (innan 24klst ef grunur)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hvernig er meðferðin við SCC?

A

Meðferð er háð ástandi sjúkl og horfum
- fyrsta meðferð með dexametasone og verkjalyfjum
- Sjúkdómsmeðferð: geislar, aðgerð, krabbameinslyf
- Hversu langt vill sjúkl ganga í meðferð ? samtal

Markmið meðferðar: minnka æxli, minnka verki, viðhalda hreyfigetu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hvernig er hjúkrun tengd SCC ?

A
  • Tryggja öryggi: aðstoð við hreyfingu, adl og legu (óstöðugur hryggur, verkir), útvega hjálpartæki, tryggja legusáravarnir, byltuvarnir…
  • Verkjamat og meðferð (einkennameðferð)
  • Meta áhrif sjúkdómsmeðferðar / einkennameðfarða á einkenni, hreyfigetu / virkni, hægðir, þvag- eru einkennin og vandamálin að ganga til baka, hversu mikið og hvert er framhaldið
  • Meta einkenni markviss ( ESAS) og skipuleggja einkennameðferð (verkjalyf, sterar, kvíðastillandi, fræðsla, stuðningur)
  • Endurhæfing, sjúkra- og iðjuþjálfi, eftir aðstæðum, mat á hjálpartækjaþörf heima, þörf fyrir líknarráðgjöf, heimahjúkrun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hvað er Malignant hypercalcemia (MAH) illkynja kalkbæði ?

A
  • Hækkun á S-calcium (> 2,5 mmol/L) - jóniserað > 1,29 mmol/L (sem er leiðrétt fyrir albumini)
  • Algengasta bráðavandamálið tengt krabbameini, > 20% sjúkl
  • Sést í öllum meinum, oftast t. útbreiddum krabbameinum 80% vegna beinameinvörpum ca. ma., prostata, NSCLC
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hver eru einkenni MAH ?

A
  • Einkenni fara eftir hækkun og tengjast áhrifum kalks á mörg kerfið: tauga, vöðva/bein, hjarta, meltingu, nýru
  • Byrjunareinkenni mjög almenn og auðvelt að yfirsjást
17
Q

Hver er meðferðin við MAH ?

A
  • Fer eftir hversu mikil hækkunin er og ástandi sjúkl
  • NaCl iv (2-4 l/sól) og mögulega þvagræsilyf - skola út, obs kalium og natrium
  • Bisphosphonöt (pamidronat, zoledronat)
  • Denosumab (Sc) (ef svara ekki bisphoslyfjum)
  • Calcitonin sc/im og sterar
  • Fæða með kalki er í lagi (lítil upptaka)
  • Dialysa með nýrnabilun
  • Hreyfing
18
Q

Hvernig er hjúkrun hjá MAH sjúklingum?

A
  • Tryggja öryggi sjúkl mv ástand: byltu- og þrýstisáravarni, hjálpartæki, ADL aðstoð…
  • Vökva- og lyfjagjöf, eftirlit me útskilnaði og vökvajafnvgæi (oft gefnir 2-4 l á dag í nokkra daga), vigta daglega
  • Líkamsmat (hjarta, melting, taugakerfi…) og fylgjast með blóðprufum
  • Einkennamat - verkir, ógleði, óráð, hægðatregða
  • Einkennameðferð: vinna með verki, ógleði og hægðatregðu
  • Hreyfa sjúkl
  • Fræðsla, stuðningur, aðstandendur
  • Ef sjúkl er deyjandi / lífslokameðferð þar að taka ákvörðun um að draga úr og hætta hypercalciumeðferð og vinna frekar með einkenni (verki, óráð osfr)
19
Q

Hvað er Tumor lysis syndrome (TLS) ?

A

Niðurbrot æxla og losun innanfrumuefna út í blóð: hækkun á þvagsýru, fosfötum og kalium, og mögulega lækkun á calcium í kjölfari

20
Q

Hverjar eru orsakir / áhættur fyrir TLS?

A
  • Stór æxli og hröð frumuskipting, lyfjanæmi æxli: ALL, AML, NHL, HL,MM, cama ofl
  • Aukin hætta hjá þeim sem eru nýrnabilaðir og þurrir fyrir
  • oftast í kjölfar krabbameinslyfjameðferðar (sjaldan t geislum
  • Innan 48 klst frá lyfjagjöf (5-7 dagar)
  • LDH getur verið mælikvarði á útbreiðslu æxlis og mælikvarði fyrir TLS áhættu
21
Q

Hver eru einkenni TLS?

A
  • Mörg almenn einkenni: ógleði, uppköst, niðurgangur, svimi, bjúgur…
  • þvagsýra og fosföt áhrif á nýrnatúbúlur = skert nýrnastarfsemi, akút nýrnabilun með minni þvagútskilnaði og hækkun á kreatini
  • Lækkað kalk: bþ-lækkun, vöðvakrampar, rgul, ofskynjanir
  • Hækkuð fosöt: vöðvakippir, krampar, hjartsláttatruflanir
  • Hækkað K: lífsógnandi hjartsláttartruflanir
22
Q

Hvernig er forvörn fyrir TLS?

A

T. Allopurinol (hemill á xanthine og hindrar þvagsýru-myndun, drekka vatn

23
Q

Hver er meðferðin við TLS?

A

Meðferð fer eftir mælingum
- vökvi í æð
- Nákvæm vökvaskrá inn og út (> 100ml /m2/klst)
- Allopurinol í æð?
- þvagræsilyf?
- Alkalisera þvag-natriumbikarbonat út í vökva eyekur leysanleika þvagsýru, halda pH 7 (ekki yfir)
- Natrium polystryene sulphonate við hyperkalemiu (oral/rectal)
- Calcium gluconate iv
- Dialysa

24
Q

Hvernig er hjúkrun hjá sjúkl með TLS?

A
  1. Forvörn: þekkja áhættuna, fræða um allopurinol og mikilvægi vökvainntektar
  2. Greina snemma: Breytingar á elektrólýtum, LM, vökvajafnvægi
  3. Tryggja öryggi og einkennameðferð
    - Meta einkenni sjúklings ( ógleði, verkir, lystarleysi, svimi, bjúgur, óráð, krampar…)
    - Tryggja og eta vökvainntekt og útskilnað (meta þörf á þvaglegg)
    - Nákvæmt eftirlit - nýrnabilunarmeðferð: vökvajafnvægi, LM, hjartarit, vigt
25
Q

Hvað er Sepsi (septískt shock) ?

A

Sýkingarlost algengasta losttegund hjá krabbameinssjúklingum
- Sepsis algeng innlagnarástæða og ástæða um 10-30% dauðsfalla hjá krabbameinssjúklingum
- Krabbameinssjúklingar eru í tífalt meiri áhættu á sepsis en aðrir sjúkl og eru um 25-40% alvarlegra sepis tilfella á spítölum

26
Q

Hverjar eru orsakir / áhættur fyrir sepsis ?

A
  • Oftast tengt neutropeniu: hiti er oftast eina einkennið um sýkingu (einkannalausar þvagfærasýkingar, lungnamynd á infiltrata, hósti án uppgangs, osfr)
  • > 50% sjúkl með neutropeniskan hita fá sepsis (5-10% fara í septískt shock) (algengara í hem)
  • Neutropeniskar sepsis sjúkl verða hratt mikið veikir - þess vegna mikilvægt að byrja sýklalyf strax - inna klukkustundar frá komu
  • Bakteríu: gram jákv (staph. 60-70% æðaleggir) og gram neik. (40% E.coli, pseudomonas). 27-50% sjúkl með gram neikv. fara í septískt shock
27
Q

Hver eru einkenni og þróun sepsis?

A
  1. Sýking: bólgusvörun. Hiti oft eina einkennið ef neutropenia
  2. Bacteremia: bólgusvörun og jákv blóðræktun
  3. SIRS - dreifð bólgusvörun - 2 eða fleiri einkenni:
    - hiti > 38°eða <36°
    - Púls > 90
    - ÖT > 20
    - HBK undir eða yfir viðmiðunarmörkum
  4. Sepsis: dreifð sýking staðfest
  5. Alvarlegur sepsis
    - Breyting á flæði til útkerfa / æðavíkkun: heitt lost (6-72 klst): hiti hækkar, BÞ ok/hækkar, hraður púls, sjúkl er heitur og oft ólíkur sjálfum sér
    - Vökvaskortur: kalt lost. Hrollur, kalda, hiti hækkar, BÞ lækkar, púls hraður og veikur, fölvi, sviti, auria
  6. Minnkað útfall hjarta, minnkað blóðflæði til líffæra, líffærabilanir
28
Q

Hver er fyrsta meðferð við hita og hvítkornafæð skv klínnískum leiðbeiningum LSH

örgl spurt um þetta á prófi !

A
  • Strax inn á eigið skoðunarherbergi / varnareinangrun
  • LM: hiti, bþ, p, öt, mettun
  • Gera líkamsskoðun (munnhol, húð, æðaleggir, endaþarmssvæði) og meta verki og önnur einkenni (ógleði, uppköst, niðurgang, blæðingar…)
  • Æðaleggur (perifer, central)
  • Blóðpr: akút status og diff, Na, K. Kreatinin, glucosi, CRP
  • Blóðræktun x2 (sitthvor handleggur) og úr miðlægum legg
  • Þvagsýni: a+m+rnt (alltaf)
  • Aðrar ræktanir eftir aðstðum
  • Rtg pulm
  • Byrja strax breiðvirka sýklalyfjameðferð eftir ræktanir - að jafnaði innan klst frá komu eða fyrr ef sjúkl er augljóslega bráðveikur
  • Ath sýklalyfjaofnæmi. Mælt er með Meronem 1gr x3 eða Fortum 2gr x3 + gentamycin x1
  • Viðhalda vökvajafnvægi, súrefnismettun, útfalli hjarta og metabólísku jafnvægi
29
Q

Hvað er Illkynja vökvasöfnun (malignant effusions) ?

A
  • Malignant Pleural effusin : fleiðruvökvi (vökvasööfnun í fleiðruholsýrimi umhverfis lungu)
  • Malignant Pericardial effusion : hjartaþröng - cardiac tamponade; vökvasöfnun í gollurshúsi
  • Malignant Peritoneal effusion (Ascites): Illkynja vökvasöfnun í lífhimnuholrúmi (oftast merki um langt gengið mein)
30
Q

Hver eru einkenni pleural effusion (fleiðruvökvi) ?

A
  • Mikil mæði / andþyngsli
  • Hósti
  • Brjóstverkur
  • Hiti ef sýking
  • … öndunarbilun
31
Q

Hverjar eru orsakir Pleural effusion (fleiðruvökvi) ?

A

Sést hjá 50% krabbameinssjúklinga sem deyja úr krabbameini, um 50% sjúkl með brjósta- eða lungnakrabbamein (innvöxtur eða meinvörp). Útiloka þarf hjartabilun, sýkingu, lungnaemboliu

32
Q

Hver er meðferðin við pleural effusion (fleiðruvökvi) ?

A
  • Súrefni og hátt undir höfði
  • Aftöppun, ástunga, dren (varir ekki lengi en getur létt einkenni)
  • Pleurodesis / sclerosis /lyf í fleiðruholrúm)
  • Morfín, róandi lyf
  • Sjúkdómsmeðferð beinist að orsök
33
Q

Hverjar eru orsakir Malignant Pericardial effusion (vökvi í gollurshúsi) ?

A

Krabamein í lungum, brjósti, eitlum, hvítblæði… útiloka sýkingar, hjartasjúkdóma

34
Q

Hver eru einkenni og merki Malignant Pericardial effusion (vökvi í gollurshúsi) ?

A
  • Eiknenni: Mæði og andþyngsli, hósti og brjóstverkur
  • Merki: lágur bþ, hraður púls og hjartabilun
35
Q

Hvernig er Malignant Pericardial effusion (vökvi í gollurshúsi) greint?

A

Hjartaómun, Rtg lungun (Stækkað hjarta, víkkun á miðmæti), EKG (st-hækkanir)

36
Q

Hver er meðferðin við Malignant Pericardial effusion (vökvi í gollurshúsi) ?

A
  • Súrefni, vökvi, hjartapressorar
  • Aftöppun
  • Krabbameinslyf, geislar, aðgerð (gollurhúsgluggi)
37
Q

Hverjar eru orsakir Malignant Peritoneal effusion (vökvasöfnun í lífhimnuholrúmi) ?

A

Krabbamein í eggjastokkum (30%), ristil, brisi ofl

38
Q

Hver eru einkenni og merki Malignant Peritoneal effusion (vökvasöfnun í lífhimnuholrúmi) ?

A
  • Einkenni: þrýstingur og verkir í kvið, mæði, hægðatregða, tíð þvaglát, ógleði, uppköst, ileus, bjúgur á fótum
  • Merki: þaninn kviður, þyngdaraukning - fer eftir magni
39
Q

Hvernig er meðferð Malignant Peritoneal effusion (vökvasöfnun í lífhimnuholrúmi) ?

A
  • Aftöppun, nál, dren
  • Verkameðferð tengd aftöppun
  • Krabbameinslyf í holrúmið
  • Sjúkdómsmeðferð
  • EInkennamat og einkennameðferð
  • Ekki mælt með þvagræsilyfjum og salstnautt fæði - misvísandi niðurstöður

Hjúkrun Langveikra Fullorðinna (21 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions