Hjúkrun krabbameinssjúklinga

Question 1

Meira en helmingur allra krabbameina greinist eftir…. hvaða aldur?

Answer 1

Eftir 65 ára aldur, krabbamein eru fátíð undir 40 ára

Karlar:
- >70 ára: 49%
- 55-69 ára: 38%
- 40-54 ára: 9%
- 20-39 ára: 3%
- 0-19 ára: 1%

Konur:
- >70 ára: 43%
- 55-69 ára: 34%
- 40-54 ára: 16%
- 20-39 ára: 6%
- 0-19 ára: 1%

Question 2

Hvernig er hægt að fyrirbyggja krabbamein?

Answer 2

• Með forvörnum hægt að fyrirbyggja 30-50% krabbameinsgreininga
• Með snemmgreiningu og öflugri þjónustu hægt að lækka dánartíðni, lengja lifun og bæta lífsgæði

Question 3

Hver er hugmyndafræði krabbameinshjúkrunar (oncology / cancer nursing) ?

Answer 3

• Heildstæð og nær yfir þá sem eru í hættu að fá sjúkdóminn, fá hann, lifa með honum, læknast eða deyja
• Áhersla á heildræna nálgun, ferli og þarfir skjólstæðinga og teymisvinnu
• Lykilhugtök: lífsgæði, sjúklingamiðuð ( notendamiðaða þjónustu, einkannameðferð, þátttaka sjúklinga (,,í öllu’’)
• Er sífellt í þróun - margir áhrifaþættir og margar áskoranir
• Hugmyndafræðin nærist á fræðum og vísindum og birtast okkur m.a í stefnum, markmiðum og leiðum stjórnvalda, stofnana, fagfélaga… sem þurfa m.a að vera unnar í samstarfi við sjúklingahópinn
• Hlutverk allra hlutaðeigandi er að raungera

Question 4

Hvað er sjúklingamiðuð þjónusta?

Answer 4

Sjúklingur í öndvegi
Einkenni góðrar heilbrigðisþjónustu:
- örugg
- árangursrík
- sjúklingamiðuð
- tímanleg
- skilvirk
- jafnræði og virðing fyrir óskum gildum sjúklings

Sjúklingamiðuð þjónusta-það sem skiptir sjúklinga máli:
- Virðing fyrir gildum, óskum og þörfum sjúklings
- Samræmd og samþætt þjónusta
- upplýsingar og fræðsla
- líkamleg líðan og umhverfi
- tilfinningaleg líðan og stuðningur
- þátttaka fjölskyldu og vina
- samfelld þjónusta
- aðgengi

Question 5

Hver er skilgreiningin á orðinu Lífsgæði ?

Answer 5

'’Tilfinning eða skynjun einstaklings á stöðu sinni í lífinu út frá þeirri menningu og gildum sem hann býr við og í tengslum við eigin markmið og væntingar, staðla, lífskjör og áhyggjuefni’’

Til eru nokkrar skilgreiningar á hugtakinu:
- Almenn lífsgæði
- Heilsutengd lífsgæði: að hve miklu leyti sjúkdómar, veikindi, meðferð hafa áhrif á ýmsar víddir lífsgæða (líkamleg líðan, einkenni, virkni, félagsleg, tilvistarleg, kynlíf, sálræn líðan)
- Lífsgæði eru huglæg (eigið mat er áreiðanlegast) eru oftast mikilvæg, eru breytileg, og hafa margar víddir (multidimensional)

Question 6

Hvert er markmið krabbameinsmeðferðar?

Answer 6

Lækna, lengja líf og bæta lífsgæði! þess vegna er gerð krafa um að meta bæði lífslengd og lífsgæði í klínískum meðferðarrannsóknum

Question 7

Hvað hefur áhrif á lífsgæði?

Answer 7

Lífsgæði er vítt hugtak og margir þættir hafa áhrif á það eins og:
- líkamleg heilsa
- tilfinningalegt ástand
- sjálfsbjargargeta
- félagsleg tengsl
- tengsl við þá þætti í umhverfinu sem skipta hann máli

Question 8

Rannsókn var gerð á lífsgæðum hjá krabbameinssjúklingum
- Hverjar voru niðurstöðurnar?

Answer 8

Heildarlífsgæði voru almennt nokkuð góð? (lágt skor) í upphafi meðferðar en versnuðu yfir tímabilið (eftir 3 og 6 mánuði)
- Verst lífsgæði á sviði kynheilsu og líkamlegrar heilsu
- Bestu lífsgæði á þættinum sem metur samskipti varðandi meðferð
- Einkenni kvíða voru algeng á öllum tímum
- Einkenni þunglyndis voru algengust um miðbikið (eftir 3 mán)
- Lífsgæði voru marktækt verri hjá þeim sem fundu fyrir einkennum þunglyndis og kvíða
- Lífsgæði voru marktækt betri hjá þeim sem voru eldri á T1 (eina marktæka útkoman fyrir bakgrunnsbreytur)

Mikilvægt að meta yfir tíma líkamleg einkenni, kvíða, þunglyndi og kynlíf hjá sjúlklingum í krabbameinslyfjameðferð

Question 9

Hvernig spyrjum við um lífsgæði í klíníkinni?

Answer 9

Óbeint - almennar spurninga t.d hvernig líður þér? Hvernig gengur? Hvernig hefur líðan þín haft áhrif á svefn? Hreyfingu?…

Beint - sértækari spurningar:
- Hvað eru lífsgæði fyrir þig? HVað skiptir þig máli?
- Hvernig metur þú lífsgæði þín núna, þesa vikuna, mánuðinn, árið ? Lítil/mikil/góð/slæm
- Hvað dregur úr þeim? Hvað getur bætt þau ?
- Hverjar eru þarfir þínar fyrir þjónustu, stuðning, upplýsingar, aðstoð?
- Hvað getum við / sjúkl / fjölsk haft áhrif á?