Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

Skurðlækningafræði > Bruni (Lýta og bruna) > Flashcards

Bruni (Lýta og bruna) Flashcards

(46 cards)

Start Studying
1
Q

Tegundir bruna

A
  • Hitabruni
    > Rakur hiti
    > Þurr hiti
    > Snertibruni
    > Eldbruni
    > Reyk og innöndunar bruni
  • Efnabruni – Sýru/Basa
  • Rafbruni
  • Kuldabruni
  • Geislun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hver er flokkun bruna?

A
  • Yfirborðsbruni – 1°
  • Hlutþykktarbruni - 2°
    > Grunnur
    > Djúpur
  • Fullþykktarbruni – 3°
  • Meira en fullþykktarbruni
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Yfirborðsbruni - 1°

A
  • Bara epidermis
  • Verkur, bólga

Útlit:
> Roði
> Rakt
> Blanching

Útkoma:
> Ekki örmyndun
> Grær <2vikur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Grunnur hlutþykktarbruni – 2°

A
  • Epidermis + papillary dermis
  • Verkur,bólga

Útlit:
> Fölvi
> Rakt
> Blanching
> Blöðrur

Útkoma:
> Sjaldan örmyndun
> Grær á 2-3 vikum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Djúpur hlutþykktarbruni – 2°

A
  • Epidermis + papillary & reticular dermis
  • Verkur, bólga
    Útlit:
  • Dimmrautt
  • Blöðrur
  • Non-blanching

Útkoma:
- Grær >3vikur
- Mikilörmyndun
- Þarf yfirleitt húðgraft

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Fullþykktarbruni – 3°

A
  • Nær niður fyrir dermis
  • Verkjalaust

Útlit:
> Non-blanching
> Leðurlíkt
> Hart
> Þurrt
> Hvítt eða dimmbrúnt/svart

Útkoma:
> Grær ekki að sjálfu sér
> Þarf alltaf húðgraft / skurðaðgerð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Meira en fullþykktarbruni – 4°

A
  • Brunaskaði á vef undir húð
    > Vöðvar
    > Bein

Útkoma:
- Krefjast alltaf aðgerðar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Útbreiðsla - mat á bruna

A
  • Rule of Nines - fljótlegast
  • Palmar method – minni brunar (<10% af líkamsyfirborði)
  • Lund & Browder chart - nákvæmast
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Rule of palms - mat á bruna

A
  • Lófi og fingur sjúklings
    > Ca. 1% af yfirborði líkama

Notkun:
- Blað klippt í stærð lófa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvað er bráður bruni?

A
  • Hlutþykktarbruni > 15%
  • > 10% hjá börnum
  • Bruni á andliti, hálsi, kynfærasvæði
  • Fullþykktarbruni
  • Rafstraumsbrunar, efnabrunar
  • Hringbrunar
    > Sem nær t.d. hringinn í kringum útlim
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvenær er þörf á flutningi á brunateymi?

A
  • Grunur um burnaskaða í öndunarvegi
  • Bruni sem krefst vökvauppbótar meðferðar
  • Bruni sem krefst aðgerðar
  • Bruni á andliti, höndum, fótum eða kynfærum
  • Börn & aldraðir
  • Rafbrunar
  • Sýru/basa brunar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hver er fyrsta meðferð á vettvangi?

A
  • Tryggja öryggi björgunaraðila
  • Fjarlægja brunavald
    > “Stop, drop & roll”
  • Hratt ABC
    > Airway, breathing, circulation
  • Meta aðra áverka
  • Flytja á spítala strax ef meiriháttar bruni
  • Kæla á leið ef minna en 1klst síðan bruni varð
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? (A)BCDE

A
  • Meta öndunarveg í hættu:
    > Bruni/sót í munni/nefi
    > Bruni á hálsi
    > Eldur í lokuðu rými
  • Bjúgur í efri öndunarvegi myndast fljótt
  • Vökvagjöf getur hraðað bjúgmyndun
  • Tryggja öndunarveg snemma
    > Öndunartúba snemma
    > Cricothyroidotomy sett tilbúið
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? A(B)CDE

A
  • Reykeitrun
    > Carboxyhaemoglobin
    > Blóðgös
    > Súrefnisgjöf
    > Meta þörf fyrir súrefnisklefa
  • Brunaskaði á neðri öndunarvegi
  • Mekanísk öndunarhindrun v. bruna
    > Escharotomy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? - AB(C)DE

A

Vökvagjöf – Parkland formúla
- Vökvaþörf: %BSA x kg x4

Gefið:
> 1⁄2 volume fyrstu 8klst (frá bruna, ekki komu á SBD)
> 1⁄2 volume næstu 16klst
> Muna telja með það sem gefið á slysstað/sjúkrabíl

Á við þegar:
- >15% BSA fullorðinir >10 BSA börn

Þvagleggur – timadiuresa
> Mikilvægt að gerist strax
> Blóðprufur + krossa & panta blóð
> Escharotomy ef blóðflæðisskerðing til útlima

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Brunalost

A
  • Gríðarlegt vökvatap verður hjá brunasjúklingum
    > Á fyrstu 24-48 klst þarf því að hafa mikinn vara á svo sjúklingurinn endi ekki í brunalosti

Orsakir:
- Systemic bólguviðbragð veldur aukinni losun NO
> Slökun æðaþels
> Aukið gegndræði háræða
> Aukinn millifrumuvökvi
- Mikilvægt að meta heildaryfirborð brunans eins nákvæmlega og hægt er til að halda jafnvægi á vökvatapi og vökvagjöf
> Fylgjast með þvagútskilnaði
■ 0,5 mL/kg/klst ráðlagt hjá brunasjúklingum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? - ABC(DE)

A
  • Fjarlægja föt og skart
  • Meta útbreiðslu & gráðu
  • Almennt trauma-mat; brot, blæðing osfrv
  • Fyrirbyggja hypothermiu
  • Vitni?
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Bráð meðferð í bruna - Escarotomy

A
  • Skorið í gegnum bruna-skorpna húð
  • Léttir á þrýstingi
  • Hringbrunar
  • Brunar á brjóstkassa sem hefta öndun
  • Skurður í gegnum alla lengd bruna
  • Forðast sinar, taugar, æða og útstandandi bein
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Meðferð - Fasciotomy

Study These Flashcards
A
  • Fascia sem afloka vöðvahólf opnuð
  • Léttir þrýsting
  • Gert ef compartment syndrome
  • Meta lífvænleika vöðva/vefja í vöðvahólfi
20
Q

Meðferð - almenn sárameðferð

Study These Flashcards
A

Hreinsa sár og fjarlægja:
- Aðskotahluti
- Dauða húð

Þurrka
- Bómullar lag til einangrunar

Plastfilmur

Silfur sulfadiazine

21
Q

Meðferð - hreinsun brunasára

Study These Flashcards
A

Gerðir hreinsunar / Debridement:
- Auto debridement
- Snemmhreinsun
> 1-3 dögum eftir bruna
> Dregur úr bólgusvari
- Skafhreinsun
> Viku eftir burna
> Dauð húð skafin af smám saman

22
Q

Meðferð - hreinsun brunasára

Study These Flashcards
A

Markmið = hreinsa alla dauða húð
- Sárbotn á að vera bleikur & blæðandi
- Mismunandi verkfæri til hreinsunar:
> Burstar
> Sköfur
> Skurðhnífar
> Húðraspar

23
Q

Meðferð - blöðrur

Study These Flashcards
A
  • Sérfræðingar eru ósammála um meðhöndlun
  • Euroburn leiðbeiningar: óskýrar
  • Verndar gegn sýkingum ef heilar
  • Hraðari gróanda
  • Mikil hætta á sýkingu um leið og eitthvað rof
24
Q

Hver er tilgangur umbúða í meðferð?

Study These Flashcards
A

Tilgangur:
- Verja sár fyrir sýkingum
- Mynda góðar aðstæður fyrir gróanda
- Verkjastillandi

Tegundir umbúða:
- Yelonet
- Grisjur
- Gipsbómull
- Krepsbindi

25
Húðtransplant
- Fullþykktar brunar - Djúpir hálfþykktar brunar - Framkvæmt eftir bráðafasa og hreinsun
26
Lífeðlisfræði bruna hefur áhrif á?
- Vökvajafnvægi - Blóðrás - Lungu - Meltingarveg - Efnaskipti - Ónæmiskerfi Alvarleg áhrif þegar >20% er 2° bruni eða verra
27
Lífeðlisfræði bruna - áhrif á hjarta og lungu
Hjarta: - Minnkað cardiac output Lungu: - Reykeitrun í eldbruna - Lungnabjúgur - Öndunarbilun
28
Lífeðlisfræði bruna - áhrif á meltingarveg
- Þarmalömun > Bólgu viðbragð > Elektrolýta truflanir > Ogilvie syndrome – þarma stíflun/lömun colon - Curlings ulcer > -> bruni -> vökvaskortur -> skert blóðfræði til maga -> sár í maga
29
Lífeðlisfræði bruna - áhrif á efnaskipti
Hypermetaboliskt ástand - Aukin súrefnisþörf - Aukin næringarþörf - Hækkað kjarnhitastig
30
Lífeðlisfræði bruna - áhrif á ónæmiskerfi
- Skortur á varnarlagi - Sýkingarhætta > Líkur á sýkingu aukast með stærra brunaflatarmáli - Ónæmisbæling
31
Stuðningsmeðferð - fyrirbygging sýkinga
- Ónæmisbæling + missa varnarlag - Sterilar aðstæður eins og hægt er - Reglulegar ræktanir – strok og blóð - Fylgjast með hbk - Ekki fyrirbyggjandi sýklalyf - Yfirborðs silfur sulfadiazine
32
Stuðningsmeðferð - næring
- Aukin næringarþörf - Næringarsonda í >15% BSA bruna Sutherland formúla: > Fullorðnir: 20kcal/kg + 70kcal x %BSA > Börn: 60kcal/kg + 35kcal x %BSA > Dæmi: 60kg með 30%BSA bruna = 3300kcal
33
Stuðningsmeðferð - fyrirbygging Curlings ulcer
- Næring í sondu - Sýruhemjandi lyf (PPI) - Snemma inntöku um munn aftur sem fyrst
34
Önnur stuðningsmeðferð
- Blóðgjöf ef hb < 80 - Verkjastylling > Morfíndreypi og diazapam - Stífkrampabólusetning - Fyrirbyggja hypothermiu í stórum brunum - Sjúkraþjálfun – viðhalda hreyfigetu - Mobilisering
35
Skurðmeðferð - síðbúin meðferð
Flipa uppbygging - Minni/grynnrir brunar = Tilfærslu flipar - Stærri /dýpri brunar = Fullþykktar flipar / fríir flipar Meðferð fylgikvilla - Oft herpingur í örum - Hamlar hreyfingar - Þarf skurðaðgerð - Ofholdgun í örum: Þrýstingsmeðferð
36
Hverjar eru aðrar gerðir bruna?
- Rafbruni - Sýru/basa bruni - Kuldabruni
37
Hvað er rafbruni?
- Einkennist af inngangspunkti og útgangspunkti - Minniháttar ytri bruni & djúpur vöðvabruni - Meðfylgjandi taugaskaði
38
Hvað eru efnabrunar?
- Bruni vegna sýru / basa sem komast í snertingu við vef - Basa brunar yfirleitt alvarlegri & dýpri Dæmi: > Sýra: Hydrofluric sýra, chromic sýra > Basi: Natriumhydroxíð, kalíum hydroxíð (stífluhreinsar) Bruni heldur áfram þar til efni fjarlægt / afvirkjað > Ef duft: dusta ekki skola > Ef vökvi: skola í amk 30 min > Ef hydrofluric sýra: Calsiumgluconat
39
Kuldabruni - Frostbit
- Innanfrumu kristallamyndun - Smáæða lokun - Súrefnisþurð í vef - Sama flokkunarkerfi og brunar - Útlit: Dimmrautt/fjólublátt, bólga, stórar blöðrur
40
Kuldabruni - Perino/„Trench foot“
- Kuldabruni án frystingar - Endurteknar kaldar og rakar aðstæður - Langvinn æðabólga - Útlit: Dimmrautt/fölvi, bólga, blöðrur
41
Hver er meðferð við kuldabruna?
- Fjarlægja blaut / þrengjandi föt Virk upphitun: > Heitir IV vökvar > Heitir vökvar í meltingarveg > Útlimur/sjúklingur í 40°C vatnsbað Verkjastilling > Verulegur sársauki við upphitun Monitor
42
Hvað er pokameðferð?
- Notuð við 2° bruna á höndum eða fótum - Veldur hypoxiu sem verkjastillir hratt - Skapar góðar aðstæður fyrir gróanda Meðferð: 1. Kæla og þvo með vatni 2. Setja höndina/fótinn í pokann 3. Skipta um poka daglega og skola á milli
43
Hver er fyrsta meðferð í sárameðferð?
- Fyrsta meðferð - kæling með vatni - Eftir kælingu og verkjastillingu - sár þvegið með saltvatni og óhreinindi fjarlægð Hlutverk umbúða: > Hlífa sári fyrir utanaðkomandi áhrifum > Valda réttu hita- og rakastigi
44
Hvað er autograft húðágræðsla?
- Húð fengin frá sjúklingnum sjálfum > Tekin húð af óbrenndu svæði og flutt og transplanterað á brennd svæði líkamans Tvær gerðir: - Split thickness skin graft > Epidermis + hluti dermis - Full thickness skin graft > Epidermis + dermis
45
Hvað er allograft húðágræðsla?
- Ef fólk hefur orðið fyrir bruna á stórum hluta líkamsyfirborðs getur verið þörf á transplant húð frá donor. - Allograft eða líkhúð er notuð eins og split skin graft og endist sjúklingnum allt að tvær vikur en þá að endingu hafnar sjúklingurinn húðinni.
46
Bráðafasi - ATLS
A - Tryggja öndunarveg B - Meta öndun C - Meta blóðrás D - GCS og taugaskoðun E - Meta útbreiðslu bruna

Skurðlækningafræði (22 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions