College 2: Dementia

Question 1

Event-related potentials

Answer 1

Elektrofysiologische reacties van de hersenen op gebeurtenissen (’events’) in de omgeving.

Question 2

Old-new effect ERP

Answer 2

Reeds herkende stimuli zijn positiever dan nieuwe stimuli, dit laat zien dat er een leerproces is.

Question 3

Young vs eldery ERP

Answer 3

ERP vorm verschilt tussen ouderen en jongeren, andere morfologie, old-new effect ook anders (bij ouderen minder verschil tussen old en new en het effect is minder lang). Betekent niet dat oudere mensen niet kunnen leren!

Question 4

Healthy vs AD ERP

Answer 4

Positieve pieken worden minder naarmate AD verder vordert. Hersenen reageren nog wel op nieuwe stimulus, maar reactie wordt steeds minder.

Question 5

MCI definitie

Answer 5

Staat die tussen cognitieve achteruitgang van het normale verouderingsproces en AD in zit, maar geeft geen problemen in het dagelijks leven. Kan wel doorgaan naar dementie, maar kan ook beter worden als er bijvoorbeeld een depressie achter zit of bij verandering van leefstijl

Question 6

Problemen MCI

Answer 6

Geheugen, taal, denken, beslissingen maken - meer problemen dan die bij een normaal verouderingsproces

Question 7

Amnestische MCI

Answer 7

Bij geheugenproblemen en andere cognitieve problemen, hoger risico op AD

Question 8

Non-amnestische MCI

Answer 8

Cognitieve problemen behalve geheugenproblemen

Question 9

Neuropathologie MCI (en AD)

Answer 9

Atrofie hippocampus, minder witte en grijze stof (celverlies)

Question 10

Brain reserve

Answer 10

Wat er overblijft aan grijze en witte stof

Question 11

Cognitieve reserve

Answer 11

Hoe de hersenen functioneren. Bij AD zullen de hersencellen afnemen, maar hoe je functioneert is afhankelijk van samenwerking tussen de hersencellen. Sommige mensen hebben neuropathologie, maar niet zoveel klachten (grote reserve) en andere weinig neuropathologie en veel klachten (weinig reserve)

Question 12

Betere cognitieve reserve door

Answer 12

Opleiding (niveau zegt meer dan jaren van opleiding), hoger IQ, goede baan. Beweging en leefstijl waarschijnlijk ook, maar dat is minder goed klinisch na te gaan.

Question 13

Wanneer achteruitgang bij betere cognitieve reserve

Answer 13

Vaak na de diagnose snelle achteruitgang, omdaat de atrofie al een lange tijd heeft voortgeduurd en er voor de diagnose gebruik is gemaakt van de cognitieve reserve (kon daarmee compenseren)

Question 14

Verschil dementie en normaal ouder worden

Answer 14

Vooral omdat ze door hun klachten niet meer goed kunnen functioneren. Ziekteinzicht ook een beetje, maar men heeft in het begin nog wel ziekteinzicht

Question 15

Verschil dementie en depressie

Answer 15

Depressie is vaak reactie op een event, sneller ontstaan. Depressieve mensen vaak ook minder gemotiveerd.

Probleem: er is vaak comorbiditeit, waardoor het onderscheidt lastiger te maken is.

Question 16

Diagnose dementie DSM-IV

Answer 16

• Geheugen verlies samen met minimaal één ander symptoom: afasie, apraxie, agnosie of EF disfunctioneren
• Verstoring van onafhankelijkheid in dagelijks leven (anders MCI)
• Diagnose wordt niet gemaakt tijdens delier (want dan kan je iemand niet testen)

DSM criteria focus ligt op geheugenproblemen, veel mensen krijgen diagnose AD, maar is dat altijd terecht? Hebben veel mensen misschien een gemengde vorm? Door classificatie worden je ideeën gekleurd.

Question 17

Welke onderdelen testen bij dementie

Answer 17

Geschiedenis checken, klachten uitvragen, cognitief functioneren in kaart brengen en ADL (activities of daily living) in kaart brengen.

Question 18

Voordeel vroege diagnose

Answer 18

Meer kans om de progressie af te remmen, voor patiënt en familie meer tijd om plannen te maken voor de toekomst

Question 19

Nieuwe richtlijnen AD

Answer 19

Preclinical, MCI, AD early/mild/moderate/severe ipv early/mild/moderate/severe.
Meer onderzoek naar biomarkers, wordt nu vooral in onderzoek gedaan

Question 20

Biomarkers hersenvocht

Answer 20

T-tau: total tau
P-tau: hyperphosphorylated tau
amyloid beta: Abeta42

Volgens het artikel zouden deze biomarkers 10-20 jaar voor diagnose te vinden zijn in het hersenvocht!

Question 21

Vorming plaque

Answer 21

Door abnormale afbreking van beta amyloid eiwit

Question 22

Vorming tangle

Answer 22

Door de abnormale afbreking van beta amyloid kan er ook geen fosfos groep meer worden toegevoegd aan het Tau-eiwit, waardoor tangles ontstaan. Tangles komen later dan plaques

Question 23

Gevolgen plaques en tangles

Answer 23

Neurodisruptie en neurodegeneratie

Question 24

Scan voor AD

Answer 24

MRI scan, hippocampale atrofie checken voor achteruitgang AD

Question 25

Volgorde biomarkers AD

Answer 25

- Amyloïd beta - Tau - Atrofie hersenstructuren - Geheugenproblemen - Klinisch disfunctioneren

Question 26

Pathologie rond diagnose

Answer 26

Voor de diagnose al amyloïd beta, daarna functionele/metabole biomarkers (Tau) en ook al atrofie. Na diagnose gaat atrofie verder, eerst ENTORHINAL cortex atrofie, daarna hippocampus en temporale neocortex atrofie

Question 27

Eerste tekenen dementie

Answer 27

Concentratie, verlies interesse, emotioneel labiel, prikkelbaar, vermoeid, moeite met woorden vinden, 'head turning sign' (lijken dus erg op depressie!)

Question 28

Waarom prevalentie omhoog

Answer 28

Diagnose komt meer voor of wordt meer aandacht aan besteed

Question 29

Warning signs AD (volgens Kessels)

Answer 29

- Belangrijke gebeurtenissen vergeten - Nieuwe dingen aanleren gaat moeilijker en episodisch geheugen is zwakker - Snel draad van verhaal kwijt raken (film, boek) - Tip of the tongue fenomeen - Veel schrijffouten maken - Problemen bij allerdaagse activiteiten - Moeite dingen te vinden in kastjes, laatjes - Kritisch inzicht verliezen - BELANGRIJK: kunnen nog wel emotioneel contact onderhouden en plezier/verdriet ervaren

Question 30

Screening dementie

Answer 30

Bredase/Amsterdamse Dementie Screening

Question 31

Differentiaal diagnose AD

Answer 31

Ernstige problemen bij episodisch geheugen en taal

Question 32

Differentiaal diagnose vasculaire dementie (subcorticaal)

Answer 32

Langzaam tempo, vermindering EF aandacht problemen, geheugenproblemen (maar minder erg dan bij AD, dus daar ligt niet de focus op)

Question 33

Differentiaal diagnose Lewy body

Answer 33

Ernstig amnestisch syndroom, visuoconstructieve problemen, FLUCTUATIE van cognitie, hallucinaties, Parkinsonachtige symptomen

Question 34

Differentiaal diagnose frontotemporaal dementie

Answer 34

Gedragsproblemen in het begin, daarna taal en EF. Geheugen vrij lang onaangetast.

Question 35

Wanneer differentiaal diagnose

Answer 35

Alleen in de beginfase goed mogelijk, later komen er steeds meer cognitieve stoornissen bij en is het onderscheid daardoor slechter te maken.

Question 36

Cognitieve testen dementie

Answer 36

MMSE - Mini mental state examination | CAMDEX - Cambridge Mental Disorders of the Elderly Examination

Question 37

Functionele testen dementie

Answer 37

FAQ: Functional Assessment Questionnaire

Question 38

Globale assessment dementie

Answer 38

Global Deterioration Scale (GDS)

Question 39

Caregiver based assessment

Answer 39

IQCODE: Informant Questionnaire on Cognitive Decline in the Elderly

Question 40

Learning, recall and recognition

Answer 40

Learning: plattere leercurve, delayed recall is zeer slecht, meer herhalingen en aandacht afgeleid, informatie opslaan verminderd, positieve respons bias (meer false positives/vals alarm)

Question 41

Encoding, storage and retrieval

Answer 41

Encoding en storage verminderd, maar vooral last van minder goed nieuwe informatie kunnen opslaan, ook snel dingen vergeten.

Question 42

Amnesie

Answer 42

Zowel anterograad als retrograad, maar retrograad is lastiger om na te gaan

Question 43

In welke typen geheugen problemen

Answer 43

Vooral episodisch erg aangedaan, semantisch geheugen en temporele oriëntatie ook aangedaan. Procedureel geheugen redelijk intact

Question 44

Hersengebieden betrokken bij episodische geheugenproblemen

Answer 44

Bilaterale mediale temporaal, hippocampus, amygdala, parahippocampale gyrus

Question 45

Hersengebieden betrokken bij stoornis in organisatie, encoding en bron voor geheugen

Answer 45

Frontaal kwab

Question 46

Hersengebieden betrokken bij procedureel geheugen

Answer 46

Basale ganglia (deze zijn dus redelijk intact)

Question 47

ADL

Answer 47

Eten, aankleden, lopen etc.

Question 48

IADL

Answer 48

Koken, huishouding, financiën, winkelen - hier is EF voor nodig, verschil met ADL is dat je bij IADL stap voor stap een procedure moet doorlopen, bij ADL alleen ja/nee

Question 49

Vascular cognitive impairment oorzaken

Answer 49

Beroerten, infarcten, wittestof ziekten, lucanaire infarcten. VCI kan overgaan naar vasculaire dementie.

Question 50

VCI symptoms

Answer 50

Motorische en psychomotorische traagheid en verstoring in EF, taal en geheugen intact.

Question 51

Percentage vasculaire dementie

Answer 51

20% (vooral veel voorkomend na 75 jaar)

Question 52

Vasculaire dementie vs AD

Answer 52

Meer stapsgewijze achteruitgang ipv gradueel, hogere mortaliteit dan AD (waarschijnlijk door het samengaan met atherosclerose), meer last van aandacht/EF dan episodisch geheugen, afasie vaak eerder bij VD dan AD, meer verbale fluency problemen en blijven consistent fouten maken bij VD

Question 53

Criteria VD volgens de National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)

Answer 53

- CVD in aanwezigheid van tekenen van neurologische schade, zoals hemiparese, facial weakness, babinski (tenen omhoog ipv omlaag als je over de hiel wrijft), hemianopsie, dysartrie en bewijs van CVD via neuroimaging - Begin van dementie binnen drie maanden van een stroke (abrupte achteruitgang of stapsgewijs) - Afwezigheid van tumor, hematomen, structurele hersenlaesies (is CT of MRI voor nodig)

Question 54

Symptomen van VD

Answer 54

- Geheugenproblemen: meer focus op aandacht/EF problemen - Taal problemen: ook met praten (dubbele tong) - Abnormaal gedrag - Duizelig - Zwakte in armen of benen - Minder concentratie - De weg kwijtraken in vertrouwde omgeving - Met schuivelende pasjes lopen - Verlies controle over blaas of darmen - Lachen/huilen als dit niet past bij de situatie - Moeite om instructies op te volgen - Moeilijk met geld kunnen omgaan

Question 55

Dementie Lewy Body drie kernmerken

Answer 55

- Fluctuatie in cognitie - Hallucinaties - Parkinsonachtige symptomen: traagheid, stijfheid, trillen van ledematen, verminderde gezichtsuitdrukking etc. > Twee voor probable diagnose, één voor possible diagnose

Question 56

Andere ondersteunend bewijs DLB

Answer 56

Flauwvallen, vallen, gedetailleerde hallucinaties van dieren of mensen, vallen makkelijk in slaap overdag en rusteloos 's nachts, ongevoeligheid voor neuroleptica (kunnen hallucinaties erger maken), systematische hallucinaties (terugkomende), hallucinaties van andere modaliteiten (zoals horen, dan soms verward met schizofrenie)

Question 57

Frontotemporale dementie (FTD)

Answer 57

Voor een kwart genetisch, gedragsproblemen meest kenmerkend en kunnen verder last heben van taal en motorische stoornissen (kan ook met ALS). Zijn jonger dan bij andere dementievormen!

Question 58

Gedragssymptomen FTD

Answer 58

Ongeremd, sociaal/seksueel ongepast, herhalingen, hyperoraal, hyperactief, impulsief, compulsief, crimineel gedrag Voorbeeld: moeite om dingen op het bureau met rust te laten (environmentally dependent)

Question 59

Emotionele symptomen FTD

Answer 59

Apathie, minder motivatie, minder empathie, stemmingsveranderingen (kan dus lijken op depressie), maar soms ook euforie

Question 60

Cognitieve symptomen FTD

Answer 60

- Snel afgeleid - Mentaal rigide/inflexibel - Moeite met planning/probleem oplossend vermogen - Slechte financiële beslissingen (gokken)

Question 61

Andere kenmerken FTD

Answer 61

- Problemen spraak en taal - Geheugenverlies - Minder aandacht voor uiterlijk/hygiëne - Compulsief eten en orale fixatie

Question 62

Progressive nonfluent aphasia (PA)

Answer 62

Zeldzaam en voor 40% genetisch. Symptomen: moeite met woordvinding, herhaling van zinnen, slecht met schrijven, goed inzicht en verder geen cognitieve problemen. Kan later wel gedragsproblemen krijgen zoals FTD

Question 63

Hoe testen of iemand AD heeft of een andere vorm van dementie?

Answer 63

- MOCA: in kaart brengen van MCI en achteruitgang van dementie - in vergelijking met MMSE minder plafondeffect en minder verbaal - Testen voor episodische geheugen: Wechsler Memory Test, Figuur van Rey en 15 WT (ernstig aangetast bij AD, eerste symptoom) en anterograde geheugen met VAT (Visual Association Test) - Testen voor semantisch geheugen: Boston Naming Test of WAIS Information - Testen voor aandacht/EF (controleren voor vasculaire dementie, maar kan later ook bij AD zijn): Stroop test/TMT en Wisconsin Card Sorting test Buiten testen om: goed kijken of er sprake is van eventuele cerebrovasculaire problemen (geschiedenis van stroke), graduele of stapsgewijze achteruitgang, gedragsproblemen, taalproblemen - uitvragen in anamnese en heteroanamnese. Misschien nog de HADS afnemen voor het in kaart brengen van emotionele klachten.

Question 64

Op letten bij het geven van de diagnose

Answer 64

- Kijken wat er nog intact is en dit gebruiken om de stoornissen te compenseren - Tips geven voor specifieke problemen in het dagelijks leven (routine helpt!) - Geef realistisch beeld over de toekomst en hoe de ziekte achteruit kan gaan - Leg uit dat er geen geneesmiddel is, maar wel middelen om de achteruitgang tegen te gaan - Hou rekening met de familiestructuur en cultuur - Betrek zoveel mogelijk specialisten die allemaal hun eigen adviezen kunnen geven op verschillende gebieden - Houdt genoeg tijd over voor de vragen van de patiënt en familie - Geef informatie mee over de aandoening en eventueel betrokken organisaties

Question 65

Behandeling AD

Answer 65

Cholinesterase inhibitors voor mild/moderate, donezepil voor severe

Question 66

Behandeling VD

Answer 66

Voorkomen van strokes (aspirine zou kunnen helpen)

Question 67

Behandeling DLB

Answer 67

Medicatie tegen Parkinsonachtige symptomen en psychiatrische symptomen

Question 68

Behandeling FTD

Answer 68

Antidepressiva (SSRI's) en antipsychotica

Question 69

Non-farmacologische behandeling

Answer 69

QoL omhoog: brain training, muziek therapie, E-health, omgevingsaanpassingen etc.

Question 70

Mixed dementia

Answer 70

AD vaak ook cardiovasculaire problemen. Waarschijnlijk meest voorkomend

Question 71

Doel behandeling dementie

Answer 71

Symptom releave en remmen van progressie, geen genezing mogelijk! Belangrijk: meeste mensen met dementie hebben geen diagnose - zien artsen wel voldoende? Scans zijn ook heel duur en lastig onderscheid tussen gewoon verouderingsproces en MCI