Delirium

Question 1

DSM5 criteria delirium

Answer 1

A. Stoornis in het bewustzijn en de aandacht
B. Ontwikkelt zich in korte tijd, fluctueert
C. Verandering in cognitieve functies
D. Niet beter verklaard door neurocognitieve stoornis of
coma
E. Aanwijzing voor somatische oorzaak

Question 2

Waarvan is delirium een teken?

Answer 2

falende cerebrale reserve

Question 3

Waar is delirium een teken/voorspeller voor?

Answer 3

• Verhoogde kans op complicaties
• Slechtere cognitieve en functionele prognose
• Onafhankelijke voorspeller van mortaliteit

Question 4

achtergronden delirium

Answer 4

Meest frequent voorkomende neuropsychiatrische
aandoening in het algemeen ziekenhuis

Incidentie
* algemene populatie < 2%
* algemeen ziekenhuis: 5 - 32%
* hartchirurgie: 20 - 52% (patiënten 65+ jaar)
* intensive care: 29 – 83%

Associatie met
▪ Medische complicaties 
▪ Morbiditeit 
▪ Mortaliteit 
▪ 6 - 37% tijdens opname
▪ 14 - 25% in 6mnd

Question 5

predisponerende factoren

Answer 5

ernstige dementie (ergste factor), ernstige ziekte, multi-sensore tekorten, gezonde ouderen

Question 6

precipiterende factoren

Answer 6

grote operatie, IC noodzakelijk, meerdere psycho-actieve medicijnen, slaapdeprivatie, 1 slaaptablet

Question 7

Bewustzijnsstoornis

Answer 7

Verminderd besef van zichzelf en de omgeving

Question 8

verminderd vermogen de aandacht

Answer 8

Te richten
Vast te houden (tenaciteit )
Te verplaatsen

Dit leidt tot:
Verhoogd afleidbaarheid
Verminderde waakzaamheid (vigiliteit )

N.B. soms bij licht delirium hyperalert
soms weinig besef van stoornis bij pt

Question 9

andere symptomen

Answer 9

▪ Geheugenstoornissen
▪ Stoornis van de executieve functies en taal
▪ Stoornis van de intellectuele functies
oordeels- en kritiekstoornissen
realiteitsbesef ↓
▪ Waarneemstoornissen (vaak visueel)
▪ Denkstoornissen
▪ Emotionele stoornissen
▪ Neurologische symptomen
▪ Slaap-waak stoornissen
▪ Psychomotore ontregeling

Question 10

psychomotore subtypen

Answer 10

• hypo-hypoalert: algemeen het vaakst, het vaakst op IC
• gemengd: middelste van de 3, vaakst op IC
• hyperactief-hyperalert: minst vaak, vaakst bij palliatieve zorg

Question 11

Waarschijnlijk een delier als:

Answer 11

✓ Zieke patiënt > 40 jaar met verwardheid / blanco Vg.
✓Patiënt kijkt NIET bij je binnenkomst
✓ Patiënt valt in slaap tijdens een gesprek
✓ Patiënt met visuele hallucinaties in de nacht

Question 12

delirium bij ouderen richtlijn

Answer 12

✓ Behandelen onderliggende somatische oorzaken !
* Aandacht voor inflammatoire of infectieuze processen
* Aandacht voor circulatore / metabole aspecten
* Aandacht voor gebruikte medicatie

✓ Niet-farmacologische behandelingen (niet herzien)
✓ Psycho-educatie naasten
✓ Medicamenteuze behandeling

Question 13

acute oorzaken delirium

Answer 13

• Wernicke’s encephalopathy or Withdrawal
• Hypoxemia
• Hypertensive encephalopathy
• Hypoglycemia
• Hypoperfusion
• Intracranial bleeding
• Meningitis or encephalitis
• Poisons or medications
• Seizures

Question 14

delirogene medicatie

Answer 14

• Opioïden
• Sedativa
• Corticosteroïden
• Immunosuppressiva
• Anticholinerge medicatie
• Veel longmedicatie
• Veel cytostatica
• Veel psychofarmaca / drugs

Question 15

psychohygiënische maatregelen bij delirium

Answer 15

✓ Cognitieve ondersteuning
✓ Dehydratie/drinken verbeteren
✓ Slaap verbeteren
✓ Immobilisatie
✓ Visus/Gehoor beperking
✓ Voeding verbeteren

Question 16

behandeling medicatie

Answer 16

Wees voorzichtig met alle medicatie, zeker met psychofarmaca.
* Stelregel: “START LOW, GO SLOW”
* Beperk anticholinerge medicatie (cognitieve functie)
* Beperk sedativa (overzicht, oriëntatie)
* Beperk aantal verschillende middelen.

Let op: bij cognitieve schade ➔ eerder cerebrale
bijwerkingen.

Let op: bij ouderen ➔ T½ verlengd (cave toxiciteit!)

Question 17

antipsychotica behandeling bij motorische onrust en psychotische kenmerken

Answer 17

▪ Haloperidol (0,5 - 10 mg) (intraveneus ≈ 2 x oraal)
▪ Risperidon (0,5 - 4 mg)
▪ Olanzapine (2,5 - 20 mg)
▪ Quetiapine (12,5 - 25 mg) additie aan Haloperidol

Question 18

M. Parkinson/Lewy body dementie

Answer 18

GEEN 1e generatie antipsychotica!

▪ Clozapine (6¼ -150 mg)
▪ Quetiapine (12,5 – 200 mg)
▪ Cholinesteraseremmer ? (Rivastigmine)

Question 19

benzodiazepinen

Answer 19

Geen effectiviteit bij delirium in het algemeen
Risico langere duur van delirium

Effectiviteit bij:
▪ Alcoholonthoudingsdelirium
▪ Onttrekkingsdelirium benzo
▪ Bij agitatie haloperidol + benzo

Let op: ademdepressie, stapeling, OSAS etc.

Question 20

slaapproblemen/dag-nachtritme behandeling

Answer 20

1. Gedragstherapeutische interventies en antipsychotica
   optimaliseren
   * Benzodiazepinen risico langere duur delirium
   * Let op stapeling beschreven bij Temazepam 10 mg!
2. bij onvoldoende effect overweeg:
   * Mianserine (Tolvon®) 10-30 mg a.n.
   * Trazodone (Trazolan®) 25-100 mg a.n.
   * Pipamperon (Dipiperon®) 10-40 mg a.n.
   * Quetiapine (Seroquel®) 12,5 – 25 mg a.n

Question 21

veiligheid bij delirium

Answer 21

Voorkomen van letsel bij wilsonbekwame patiënt

Vraag hulp van familie, bekenden.
Zo nodig, vrijheidsbeperkende interventie i.k.v. WGBO.

Arts is verantwoordelijk
Overleg wettelijke vertegenwoordiger
Handelen als een goed hulpverlener

Cave: toename onrust door fixatie !!