guzy aparatu ochronnego oka Flashcards
(32 cards)
Nowotwory łagodne są
3x częstsze niż zmiany złośliwe
Guzy nowotworowe spojówki i rogówki równie często
dotyczą obu tkanek równocześnie
Nowotwory powiek i spojówki
Nabłonkowe niezłośliwe
(brodawka, brodawczak
Nowotwory powiek i spojówki
Stany przedrakowe
(rak przedinwazyjny, nabłoniak śródnabłonkowy
Nowotwory powiek i spojówki
Nowotwory nabłonkowe
rak podstawnokomórkowy, rak
kolczystokomórkowy, gruczolak, gruczolakorak, nabłoniak spojówki
Nowotwory powiek i spojówki
Guzy naczyniowe
znamię poziomkowe, znamię płomieniste, naczyniak
chłonny
Nowotwory powiek i spojówki
Guzy neuroektodermalne -barwnikowe
znamię barwnikowe, melanoza
oczna, czerniak złośliwy
Nowotwory powiek i spojówki
Odpryskowiak (
skórzak, skórzakotłuszczak, tłuszczak
Nowotwory powiek i spojówki
Inne
rogowiak kolczystokomórkowy, kępki żółte, róg skórny, mięsak
Kaposiego, torbiele, włókniak, chłoniak
TORBIELE NABŁONKA – nabłonkowa torbiel wtrętowa
-wrodzona lub może rozwinąć się w dowolnym wieku
- duże, pojedyncze są wynikiem wszczepienia nabłonka do
istoty właściwej w wyniku urazu, zabiegu operacyjnego lub
zapalenia
obraz kliniczny
Torbiel spojówki - jasny, pokryty prawidłowym nabłonkiem
spojówki guzek
Torbiele rogówki występują rzadko – głównie po urazie lub
zabiegu operacyjnym
Limfangiektazje mogą naśladować torbiel wtrętową
spojówki gałkowej
Postępowanie: wycięcie,
Może się odnawiać przy pozostawieniu nienaruszonej wewnętrznej
ścianie, ważne całkowite jej wycięcie
Kępki żółte
Xanthelasmae (spichrzanie cholesterolu, a nie rozrost komórek –
zmiany łągodne, nienowotworowe); leczenie: wycięcie; farmakologiczne i
dietetyczne obniżanie poziomu cholestrolu we krwi
BRODAWCZAK SPOJÓWKI:
PATOGENEZA
ludzki wirus brodawczaka HPV podtypy 6 i 11 inicjuje wzrost
nowotworowy komórek nabłonka z proliferacją naczyniową
dając brodawki zwykłe (kurzajki) skóry powiek lub brodawczaka
uszypułowanego spojówki.
Wirus HPV 16 i 18 wywoła zmianę nieuszypułowaną spojówki o
charakterze dysplazji lub raka.
[wirus HPV 16 i 18 oraz HPV 13 są odpowiedzialne za raka szyjki
macicy]
BRODAWCZAK SPOJÓWKI:
obraz kliniczny
Obecność szypuły brodawczaka powoduje jego egzofityczny wzrost z włóknistym ,
unaczynionym rdzeniem. Leży najczęściej w załamku dolnym, na spojówce tarczkowej
lub gałkowej lub wzdłuż fałdu półksiężycowatego. Zmiana wywodzi się z szypuły i ma
budowę wielozrazikową z gładkim, jasnym nabłonkiem i wieloma leżącymi pod nim,
niewielkimi poskręcanymi naczyniami krwionośnymi. Często zmian jest wiele
jednocześnie (bardzo rozległe u pacjentów z zakażeniem HIV).
- Brodawczak nieuszypułowany leży w rąbku i ma płaską podstawę, połyskującą
powierzchnię z czerwonymi kropkami (wygląd truskawki). Może wystąpić rozsiew
zmian na rogówce. Oznakami dysplazji są m.in. rogowacenie (leukoplakia), zapalenie
oraz naciek. Rzadka postać tej zmiany to brodawczak wynicowany = odwrócony.
BRODAWCZAK SPOJÓWKI:
postepowanie
Wiele brodawczaków znika samoistnie; małe, uszypułowane są kosmetycznie
akceptowalne, niecałkowite wycięcie może stymulować ich rozrost. Wtedy do
wyleczenia potrzeba wycięcia, krioterapii, czasem z podaniem mitomycyny C
włącznie. Interwencja chirurgiczna powinna być jak najmniejsza, aby nie
rozsiać wirusa w zdrową tkankę.
Nieuszypułowany brodawczak rąbkowy wymaga obserwacji, ale raczej ze
względu na tendencję do powiększania się zmiany zaleca się wycięcie całej
zmiany z marginesem i wykonaniem krioterapii.
Guzy w okolicy kanalików łzowych można leczyć tylko krioterapią, ale wymaga
to kilku zabiegów aby zniszczyć całą
podstawę guza.
RZEKOMOBŁONIASTY ROZROST NASKÓRKA
Powszechnie występujący na powiekach,
rzekomobłoniasty rozrost naskórka oraz róg skórny
pojawiają się rzadko na spojówce.
Rzekomobłoniasty rozrost naskórka histologicznie
stwierdza się w nabłonku spojówki pokrywającym
skrzydlik lub tłuszczyk.
PRZEDINWAZYJNE ZMIANY NABŁONKA
ŚRÓDNABŁONKOWE NOWOTWORY SPOJÓWKI ( CIN)
Inne nazwy to: dysplazja kolczystokomórkowa (atypia komórkowa angażuje
jedynie część nabłonka ) oraz rak in situ (atypia komórkowa przekracza
warstwę nabłonka)
Są analogiczne do rogowacenia słonecznego skóry powiek.
W CIN proces nie obejmuje leżącej poniżej błony podstawnej.
W zależności od rozległości zajęcia nabłonka mamy CIN: łagodne,
umiarkowane i ciężkie.
PATOGENEZA
Brak jednoznacznie ewidentnych czynników wyzwalających, istnieje związek z
zakażeniem wirusem brodawczaka, ekspozycją na słońce (powstaje na
obszarach spojówki narażonych na promieniowanie słoneczne), przy rąbku, u
osób o jasnej karnacji, starszych mężczyzn palących papierosy. Bardzo
gwałtowny i nagły wzrost nowotworu u osób z AIDS. Układowa
immunosupresja nasila neoplazję warstwy kolczystej. U młodych dorosłych z
CIN należy wykonać testy serologiczne na zakażenie HIV.
ŚRÓDNABŁONKOWE NOWOTWORY SPOJÓWKI ( CIN)
obraz kliniczny
3 warianty kliniczne:
1. Postać brodawkowata – brodawczak nieuszypułowany daje
schronienie komórkom dysplastycznym
2. Postać galaretowata – będąca wynikiem akantozy i dysplazji
3. Postać typu leukoplakii wywołanej przez hiperkeratozę,
parakeratozę i dyskeratozę
Zmianom CIN może towarzyszyć zapalenie i różnego stopnia
nieprawidłowe unaczynienie. Zmiany CIN są rosnącymi wolno
guzami prawie zawsze umiejscowionymi w rąbku, ale z
możliwością rozsiewu na inne obszary powierzchownych
struktur oka, w tym m.in. rogówki.
ŚRÓDNABŁONKOWE NOWOTWORY SPOJÓWKI ( CIN)
postepowanie
wycięcie i krioterapia
Opisywane są wznowy CIN po około 10 latach i później od
wycięcia zmiany w 1/3 operowanych oczu.
Zmiany z komórkami dysplastycznymi występującymi na granicy
usunięcia nawracały wcześniej.
Podkreśla się mocno stosowanie chemioterapeutyków
miejscowych: interferon, mitomycyna C,
5-fluorouracyl w postaci kropli.
ŚRÓDNABŁONKOWY NOWOTWÓR ROGÓWKI
Rogówka przylegająca do CIN może podlegać patologii
Czasami widocznie są jedynie płytki lub osobne wysepki
dobrze odgraniczonych, geograficznych ziarnistości
nabłonka.
PATOGENEZA
czynniki ryzyka jak w CIN
ZMIANY ZŁOŚLIWE NABŁONKA
RAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY (inaczej PŁASKONABŁONKOWY)
podobny do plamy, galaretowaty lub brodawkowaty rozrost
występuje na spojówkach rąbkowej i gałkowej na obszarze
szczeliny międzypowiekowej u starszych osób.
RAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY
patogeneza
wpływ promieniowania ultrafioletowego
-czynniki wirusowe
-czynniki genetyczne
Agresywna postać występuje u chorych z wirusem HIV oraz u osób
z xeroderma pigmentosum.
rak kolczystokomorkowy
obraz kliniczny
Rozległa, szeroka zmiana wzdłuż rąbka rogówki, o tendencji do
wzrostu egzofitycznego, o ostrych granicach, wyglądem podobna
do leukoplakii. Zwykle pozostaje powierzchowny, czasem wnikając
w twardówkę lub błonę Bowmanna; poszerzone naczynia spojówki
odżywiają guz. Występuje ze stanem zapalnym, jest miejscowo
inwazyjny i może dawać przerzuty.
Częstszy w obszarach tropikalnych.
Rak płaskonabłonkowy skóry szybko rośnie i jest bogato
unaczyniony.
rak kolczystokomorkowy
postepowanie
Rak skóry:
całkowite wycięcie z krioterapią
Rak spojowki:
Polega na wycięciu spojówki sięgającym 4 mm poza klinicznie
oczywiste granice guza, razem z cienką blaszkowatą klapką
twardówki poniżej guza. Na pozostałą część twardówki
przykłada się alkohol, a krio stosowane jest na brzegi spojówki.
Jeżeli zmiana nie zostanie całkowicie wycięta to może zająć
wnętrze gałki ocznej, zajęcie tęczówki i ciała rzęskowego daje
guzowi dostęp do krążenia układowego i może być drogą
rozprzestrzeniania się przerzutów. Rozległy wzrost na zewnątrz
gałki ocznej może wymagać egzenteracji (wypatroszenia)
oczodołu.
Leczeniem wspomagającym może być naświetlanie.
W przypadkach nieoperacyjnych lub przy braku zgody na
egzenterację: miejscowo krople interferon-2 alfa
GUZY GRUCZOŁOWE SPOJÓWKI
- ONKOCYTOMA
Torbielogruczolak wolno rosnący z komórek przewodzików i gronek głównego i
dodatkowych gruczołów łzowych. U osób starszych występuje jako czerwonobrązowy guzek na powierzchni spojówki powiekowej lub gałkowej. - GRUCZOLAK GRUCZOŁU ŁZOWEGO
Bardzo rzadki guz spojówki u dzieci i młodych dorosłych wykazuje łagodną
proliferację komórek dodatkowego gruczołu łzowego. Guz wygląda jak okrągłe,
różowe uniesienie spojówki powiekowej i gałkowej. - RAK GRUCZOŁU ŁOJOWEGO
Gruczolakorak gruczołu łojowego odpowiada za około 1% wszystkich guzów powiek i
5% nowotworów złośliwych powiek. Dotyczy osób starszych, ale może występować u
młodszych po radioterapii. Może naśladować gradówki lub przewlekłe jednostronne
zapalenie brzegów powiek. Większość powstaje z gruczołu Meiboma, ale niektóre z
gruczołów Zeissa, z gruczołów łojowych mięska łzowego, przywłosowych gruczołów
łojowych powiek i brwi.
