H3: Cyclusstoornissen Flashcards
(95 cards)
1
Q
Welke cyclusstoornissen onderscheiden vanuit de ovariële cyclus?
A
- Anovulatie
- Oligo-ovulatie
- Dysovulatie
2
Q
Wat is anovulatie?
A
Geen ovulatoire cycli
3
Q
Wat is oligo-ovulatie?
A
<8 ovulaties/jaar
4
Q
Wat is dysovulatie?
A
Late, vroege of ontbrekende ovulatie tijdens de cyclus
5
Q
Welke cyclusstoornissen onderscheiden vanuit de menstruele cyclus?
A
- Amenorroe
- Oligomenorroe
- Polymenorroe
6
Q
Welke 2 soorten amenorroe onderscheiden we?
A
- Primaire
- Secundaire
7
Q
Wat is primaire amenorroe?
A
Geen menses op 16 jarige leeftijd
8
Q
Wat is secundaire amenorroe?
A
6 maand of langer geen menses
9
Q
Wat is oligomenorroe?
A
Mentrueel interval 45 – 180 dagen
10
Q
Wat is hypomenorroe?
A
= weinig of kortstondig bloedverlies (puberteit/menopauze)
11
Q
Wat is hypermenorroe?
A
= overvloedige en langdurige menstruatie (fysiologisch, poliep, myoom…)
12
Q
Wanneer spreken we van cyclusstoornissen?
A
= wanneer tussen de leeftijd van de menarche & menopauze de regelmaat van de menstruatie onderbroken
13
Q
Wat zijn fysiologische oorzaken van amenorroe?
A
- Puberteit
- Zwangerschap
- Menopauze
14
Q
Waar vinden we afwijkingen thv genitale tractus?
A
- Vagina
- Cervix
- Uterus
15
Q
Afwijkingen genitale tractus
Hoe wordt de diagnose gesteld van afwijkingen thv genitale tractus?
A
- Anamnese
- Klinisch onderzoek
16
Q
Afwijkingen genitale tractus
Wat zijn afwijkingen thv vagina?
A
- hymen imperforatum
- transversaal septum vaginae
- aplasie van de schede
17
Q
Afwijkingen genitale tractus
Wat zijn afwijkingen thv cervix?
A
- congenitale of verworven stenose
- congenitale afwezigheid
18
Q
Afwijkingen genitale tractus
Wat zijn afwijkingen thv uterus?
A
- aplasie (syndroom van Rokitansky) van uterus en vagina
- intra-uteriene synechieën
- ablatio van het endometrium
- status na hysterectomie
19
Q
Afwijkingen genitale tractus
Geef voorbeelden van afwijkingen van de genitale tractus
A
- MRKH-syndroom
- Syndroom van Asherman
20
Q
Afwijkingen genitale tractus
Waarvoor staat MRKH?
A
Mayer-Rokitansky-Kuster-Hauser
21
Q
Afwijkingen genitale tractus
Wat is het symptoom van MRKH?
A
Primaire amenorroe
22
Q
Afwijkingen genitale tractus
Wat is de incidentie van MRKH?
A
1/10000 vrouwen
23
Q
Afwijkingen genitale tractus
Wat zien we bij klinisch onderzoek bij MRKH?
A
- Afwezigheid van de uterus en bovenste 2/3e van de vagina
- Normale ovaria > normale secundaire geslachtsontwikkeling
24
Q
Afwijkingen genitale tractus
Wat is een behandeling voor MRKH in functie van kinderwens?
A
- Draagmoederschap
- Uterustransplantatie
25
# Afwijkingen genitale tractus
Wat houdt het syndroom van Asherman in?
Uteriene synechieën
26
# Afwijkingen genitale tractus
Hoe ontstaan de uteriene synechieën?
* (Partiële) destructie van het endometrium
* Na endometritis
* Na curettage (AAP, miskraam,…) > chronische retentie van villi > °inflammatie
27
# Afwijkingen genitale tractus
Wat is het gevolg van de uteriene synechieën?
* Micromenorroe
* Hematometra
* Recidiverend miskraam
28
Voor hoeveel procent van de cyclusstoornissen is ovariële uitval verantwoordelijk?
15%
29
# Ovariële uitval
Welke soorten aangeboren of verworven afwijkingen veroorzaken ovariële uitval?
1. Gonadale dysgenese: afwijkingen X-chromosoom
2. Premature menopauze: uitputting follikels < 40 jaar
3. “Resistant ovary syndrome” (ROS)
30
# Ovariële uitval
Welke afwijking X-chromosoom is de bekendste?
Syndroom van Turner
31
# Ovariële uitval
Wat zijn klinische tekenen van het syndroom van Turner?
* Somatische stigmata: kleine gestalte, pterygium colli, ogivaal verhemelte, laag ingeplante oren, lage haargrens, cubitus valgus, uiteenstaande tepels, coarctatio aortae, nierafwijkingen…
* Sexueel infantilisme, hypergonadotrope amenorroe,“streak” gonaden
32
# Ovariële uitval
Wat zijn behandelingen voor het syndroom van Turner? Zwangerschapswens?
| CAVE
* Hormonale substitutie
> bij zw-wens: eiceldonatie
| Hoogrisicozwangerschap!
33
# Ovariële uitval
Wat is een synoniem voor premature menopauze?
= premature ovariële insufficiëntie (POI)
34
# Ovariële uitval
Wat is de incidentie van POI?
1/1000 vrouwen 15-29 jaar
1/100 vrouwen 30-39 jaar
35
# Ovariële uitval
Hoe kan men POI verwerven?
* radio-chemotherapie
* auto-immuniteit
* chronische ziekte
36
# Ovariële uitval
Wat zijn kenmerken van premature menopauze?
* Amenorroe
* Hypogonadisme
* Hypo-oestrogenisme
* Klinische symptomen: mood swings, hot flashes, vaginale droogte, verlaagd libido, slaapstoornissen, gewichtstoename, osteoporose…
37
# Ovariële uitval
Hoe wordt de diagnose gesteld van premature menopauze?
* AMH onmeetbaar laag
* FSH ↑↑ (>40 mIU/ml)
* Oestradiol ↓↓ (< 32 pg/ml)
38
# Ovariële uitval
Wat is mogelijke behandeling voor premature menopauze? Zwangerschapswens?
* Hormonale substitutie
* Antidepressiva
> bij zw-wens: eiceldonatie
39
# Ovariële uitval
Wat is Resistant ovary syndrome?
= functionele stoornis in de gonadotrofine receptoren in de follikel (leidt tot primaire of secundaire amenorroe, soms spontaan reversibel)
40
Wat zijn enkele functionele ovariële afwijkingen?
1. PCO-syndroom
2. Functionele cyste van het ovarium
3. Hormoonproducerende tumor van het ovarium
41
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat is PCOS?
Polycysteus ovariumsyndroom
42
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat zijn de diagnostische criteria van PCOS?
1. PCO ovaria: multiple kleine antrale follikels en hyperplasie van het ovarieel stroma
2. Hormonaal: androgenen↑, LH↑
3. Anovulatie of oligo-ovulatie met nl/↑ oestradiol
43
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat is de fysiopathologie achter PCOS?
Afwezigheid van een adequate FSH stijging aan het begin van de cyclus om selectie en rijping van een follikel tot stand te brengen
44
# Functionele ovariële afwijkingen
Welke factoren houden de vicieuze cirkel van PCOS in stand?
1. Androgenen
2. Gonadotrofines
3. Insulineresistentie
45
# Functionele ovariële afwijkingen
Hoe dragen de androgenen bij tot de vicieuze cirkel van PCOS?
Testosteron & androsteendion vanuit antrale follikels & vanuit het stroma > perifeer omgezet naar oestrogenen > ° chronische onderdrukking FSH & stimuleert LH
46
# Functionele ovariële afwijkingen
Hoe dragen de gonadotrofines bij tot de vicieuze cirkel van PCOS?
Verhoogde LH stimuleert thecacellen > °verhoogde productie androgenen
47
# Functionele ovariële afwijkingen
Hoe draagt insulineresistentie bij tot de vicieuze cirkel van PCOS?
Verhoogde productie IGF-1 > verhoogde productie androgenen thv thecacellen
48
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat zijn klinische verschijnselen van PCOS?
* Anovulatie of oligo-ovulatie / oligo-menorroe tot amenorroe
* Tekenen van hyperandrogenisme (acné, vettige huid en haren, hirsutisme)
* Obesitas (25%)
49
# Functionele ovariële afwijkingen
Hoe wordt de diagnose gesteld van PCOS?
* Anamnese en kliniek
* Transvaginale echografie
* Hormonologie: LH/FSH verhouding, gestegen androgenen
50
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat is behandeling voor hirsutisme bij PCOS wanneer er geen kinderwens is?
* Anti-androgenen (cyproteronacetaat)
* Combinatiepil
* Esthetisch (epilatie, laser…)
* Follow-up endometrium!
> Cave: hyperplasie door chronisch oestradiol ↑
* Gewichtsreductie
51
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat is de behandeling bij PCOS bij kinderwens?
* Ovulatie-inductie: letrozole, clomifeencitraat, gonadotrofines (FSH)
+ In combinatie met kunstmatige inseminatie
+ In combinatie met IVF/ICSI
* Gewichtsreductie
52
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat zijn langetermijngevolgen van PCOS?
* Obesitas
* Diabetes type 2
* Hart- en vaatziekten
* Metabool syndroom
53
# Functionele ovariële afwijkingen
Waaruit kan een functionele cyste van het ovarium ontstaan?
1. Graafse follikels (follikulaire cysten)
2. Corpus luteum (corpus luteum cysten)
54
# Functionele ovariële afwijkingen
Hoe groot zijn de meeste functionele cysten?
Kleiner dan 1,5 cm in diameter
> uitzonderlijk groter dan 5 cm
55
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat gebeurt er vaak met functionele cysten?
Vaak spontaan in regressie in een paar dagen tot weken
56
# Functionele ovariële afwijkingen
Wat kan er gebeuren bij corpus luteum cysten? Gevolg?
Bloeden in de caviteit van de cyste > °zwelling van de ovariumkapsel geeft of een ruptuur in het peritoneum
57
# Functionele ovariële afwijkingen
Waardoor kunnen functionele ovariële cysten de ovariële cyclus verstoren?
Productie van steroïden
58
# Functionele ovariële afwijkingen
Welke hormoonproducerende tumoren van het ovarium kunnen de ovariële cyclus verstoren?
* Granulosaceltumor
* Thecaceltumor
* Sertoli-leydigceltumor
59
# Bijnierafwijkingen
Wat is congenitale bijnierhyperplasie?
Een aandoening waarbij de aanmaak van hormonen van de bijniercortex verstoord is.
60
# Bijnierafwijkingen
Welk enzym is tekort in congenitale bijnierhyperplasie?
Een enzym voor de aanmaak van cortisol en aldosteron.
61
# Bijnierafwijkingen
Wat gebeurt er door de afwezigheid of verminderde werking van het enzym?
Er wordt meer mannelijk hormoon in de bijnieren aangemaakt, zoals DHEAS.
62
# Bijnierafwijkingen
Wat zijn de gevolgen van het verhoogde mannelijk hormoon bij CAH?
* Hyperandrogenisme (mannelijke beharing, acné)
* Oligo- tot amenorroe
63
# Bijnierafwijkingen
Is congenitale bijnierhyperplasie een erfelijke aandoening?
Ja, het is een overerfbare aandoening.
64
# Bijnierafwijkingen
Hoe kunnen mutaties de hormoonactiviteit beïnvloeden?
Sommige mutaties beïnvloeden de hormoonactiviteit waardoor de patiënt weinig tot geen cortisol of aldosteron kan aanmaken.
65
# Bijnierafwijkingen
Wat is het Cushing syndroom?
Een verzameling van klachten en verschijnselen door een te hoge hoeveelheid van het bijnierhormoon cortisol in het lichaam.
66
# Bijnierafwijkingen
Wat kan de oorzaak zijn van Cushing syndroom?
* Medicijnen die cortisol bevatten
* Te hoge aanmaak van cortisol door het lichaam zelf
67
# Bijnierafwijkingen
Noem een voorbeeld van medicijnen die Cushing syndroom kunnen veroorzaken.
* Huidzalven
* Inhalatiemedicijnen
* Injecties
68
# Bijnierafwijkingen
Wat zijn enkele symptomen van te hoog cortisol?
* Menstruatiestoornissen
* Verminderde vruchtbaarheid
69
Wat zijn hypofysaire oorzaken van cyclusstoornissen?
1. Aspecifieke organische afwijkingen
2. Defecten in de gonadotrofine synthese
3. Hyperprolactinemie
70
# Hypofysaire oorzaken
Geef enkele voorbeelden van aspecifieke organische afwijkingen
* Tumor
* Hypofysaire apoplexie
* Trauma
71
# Hypofysaire oorzaken
Geef een voorbeeld van hypofysaire apoplexie
Syndroom van Sheehan
72
# Hypofysaire oorzaken
Wat is het syndroom van Sheehan
= verminderde hypofysefunctie veroorzaakt door necrose als gevolg van bloedverlies en hypovolemische shock gedurende en na de bevalling
73
# Hypofysaire oorzaken
Wat is hyperprolactinemie?
= hypofysevoorkwab te veel prolactine aanmaakt en afgeeft
74
# Hypofysaire oorzaken
Wat zijn oorzaken voor hyperprolactinemie?
* Psychische problemen
* Operaties en aandoeningen van de borstholte
* Bepaalde medicijnen
* Benigne tumor van de hypofyse voorkwab (prolactinoom)
75
# Hypofysaire oorzaken
Wat zijn symptomen van hyperprolactinemie?
* Verstoring van de cyclus
* Libidostoornissen
* Mannelijk beharingspatroom
* Acné
* Galactorroe
76
Wat zijn hypothalame oorzaken voor cyclusstoornissen?
1. Organisch
2. Syndroom van Kallman
3. Functioneel
77
# Hypothalame oorzaken
Wat kunnen organische hypothalame oorzaken zijn voor cyclusstoornissen?
| Frequentie?
* Tumor
* Post-infectueus
| Zeldzaam
78
# Hypothalame oorzaken
Wat is het syndroom van Kallman?
= aangeboren aandoening waarbij gedeelte hersenen om te ruiken niet ontwikkeld is
79
# Hypothalame oorzaken
Wat is het gevolg van het niet ontwikkelen van een gedeelte van de hersenen bij het syndroom van Kallman?
Geen verbindingen tussen hypothalamus & hypofyse > geen signaal van hypothalamus naar hypofyse om hormonen af te geven
80
# Hypothalame oorzaken
Wat zijn kenmerken van het syndroom van Kallman?
* Uitblijven van de puberteit
* Onderontwikkeling van de geslachtsorganen
* Niet of nauwelijks ruiken
81
# Hypothalame oorzaken
Wat zijn functionele hypothalame oorzaken voor cyclusstoornissen?
* Anorexia nervosa
* Gewichtsverlies
* (fysieke) stress
* Farmaca
82
Hoe kunnen cyclusstoornissen het best opgespoord worden?
1. Anamnese
2. Klinisch onderzoek
3. Transvaginale echoscopie
4. Hormonologie
5. Andere
6. Praktische tests
83
Welke info wordt ingewonnen bij de anamnese?
- Sinds wanneer blijven de menses uit?
- Pilgebruik
- Kans op zwangerschap, zwangerschapstekenen
- Gewichtsveranderingen
- Tekens van menopauze (hot flushes, droge slijmvliezen, vermoeidheid) - Medicatie
- Intense sportbeoefening
- Tepelsecreet
84
Waaruit bestaat het klinisch onderzoek?
- De lichamelijke habitus
- Lengte en gewicht
- Borstontwikkeling en pubisbeharing
- Hirsutisme en acne
- Integriteit van de lagere genitale tractus
- Tekens oestrogeenstimulatie t.h.v. vaginawanden en de cervix
- Afwijkingen uterus en adnexen
85
Wat wordt gecontroleerd tijdens de transvaginale echoscopie?
- Ontwikkeling endometrium
- Aspect ovaria: folliculaire ontwikkeling; polycystisch ovarium
86
Welke hormonen worden bepaald tijdens het bloedonderzoek?
- Exclusie zwangerschap door hCG-bepaling
- FSH ter exclusie van gonadale uitval
- Androgenen voor confirmatie PCO-syndroom
- Prolactine voor exclusie hyperprolactinemie
- Dynamische tests van de hypofysaire reserve
87
Wanneer welke hormonen bepaald worden is afhankelijk van...
Anamnese & klinisch onderzoek
88
Wat zijn andere onderzoeken die kunnen plaatsvinden om cyclusstoornissen op te sporen?
- Laparoscopie
- NMR van de hypofyse
89
Welke twee hormonale onttrekkingsbloeding testen bestaan er?
1. Sequentiële toediening van oestrogenen en progesteron
2. Progesterondervingstest
90
Wat gebeurt er bij sequentiële toediening van oestrogenen en progesteron?
Na toediening oestrogenen en progestativa > geen onttrekkingsbloeding = uteriene amenorroe
91
Wat gebeurt er bij de progesterondervingstest?
* Progestatief toedienen
* Bloeding tijdens 10 dagen na het stopzetten > positieve test.
92
Waarover geeft de progesterondervingstest info?
Over de ernst van de amenorroe
93
Wat betekent een positieve progesterondervingstest?
= endometrium min of meer opgebouwd > ovaria zekere activiteit > matige graad van hypothalamo-hypofysaire dysfunctie
94
Wat betekent een negatieve progesterondervingstest?
Ovaria inactief zijn = 'hypo-oestrogene amenorroe'
95
# Voorbeeldvraag
Bij PCO syndroom
1. kan enkel ovulatie-inductie met gonadotrofines zinvol toegepast worden.
2. vinden we typisch hoge waarden voor AMH in het serum.
3. is er heel veel kans tot onvoldoende ovariële respons als we ovariële stimulatie voor IVF uitvoeren.
Bij PCO syndroom
kan enkel ovulatie-inductie met gonadotrofines zinvol toegepast worden.
