H4: Endometriosis

Question 1

Wat is endometriose?

Answer 1

= voorkomen van endometriumcellen en stroma buiten de uterus

Question 2

Wat zijn kenmerken van endometriose?

Answer 2

• Autonoom
• Afhankelijk van oestrogenen
• Reproductieve levensfase: actief
• Agressief – stationair – regressie
• Ernstig invaliderend tot toevallige vondst zonder veel klachten

Question 3

Etiologie

Op welke manieren kan endometrium zich ontwikkelen buiten de baarmoeder?

Answer 3

1. Retrograde menstruatie
2. Coeloommetaplasie
3. Transplantatietheorie

Question 4

Etiologie

Hoe zorgt retrograde menstruatie voor endometriose?

Synoniem?

Answer 4

Migratie endometriumcellen doorheen de eileiders tot in de Douglasholte > hechten zich vast op het peritoneum van het kleine bekken en de pelviene organen

Refluxtheorie van Sampson

Meest aangenomen theorie

Question 5

Etiologie

Hoe zorgt coeloommetaplasie voor endometriose?

Synoniem?

Answer 5

Metaplasie van het peritoneale coeloomepitheel > pluripotentiële stamcellen differentiëren tot endometriaal weefsel

Theorie van Meyer

Question 6

Etiologie

Hoe zorgt de transplantatietheorie voor endometriose?

Answer 6

Lymfatische en hematogene spreiding van endometriumcellen

Question 7

Wat zijn voorbeschikkende factoren voor endometriose?

Answer 7

1. Inflammatoire en immunologische factoren
2. Genetische predispositie

Question 8

Wat zijn Inflammatoire en immunologische factoren?

Answer 8

• Vrouwen met retrograde menstruatie (80%) > slechts 10% endometriose
• Immuundeficiëntie? (auto-immuunziekte)

Question 9

Hoe vormt genetische predispositie een voorbeschikkende factor?

Answer 9

• Risico x7 indien moeder of zus endometriose heeft
• 75% van de homozygote tweelingen
• Ethniciteit: aziatisch > caucasisch > afrikaans

Question 10

Fysiopathologie

Waarop is de groei van ectopische endometriumcellen aangewezen?

Answer 10

• Oestrogenen
• Groeifactoren

Question 11

Fysiopathologie

Wat is hetzelfde bij ectopische endometriumcellen & normaal endometrium?

Answer 11

Cyclische veranderingen van groei, necrose en stromale bloedingen

Question 12

Fysiopathologie

Hoe ontstaan de symptomen van endometriose?

Answer 12

Inflammatoire reactie in het ectopische weefsel om invasie in te dijken > °productie van prostaglandines, groeifactoren, bindweefselvorming, weefselretractie & vergroeiïngen > °klinische symptomen

Question 13

Epidemiologie

Wat kunnen we zeggen over de incidentie van endometriose?

Answer 13

Incidentie nog hoger dan laparoscopist waarneemt

Question 14

Epidemiologie

Wat kan men stellen uit deze veronderstelling van de incidentie?

Answer 14

Alle geslachtsrijpe vrouwen endometriosis hebben tot het bewijs van het tegendeel

Question 15

Lokalisatie en klinische vormen van endometriosis

Welke drie klassieke morfologische vormen van endometriosis zijn er?

Answer 15

1. Peritoneale inplants
2. Endometriosecyste
3. Diep infiltrerende endometriose

Question 16

Lokalisatie en klinische vormen van endometriosis

Wat zijn peritoneale inplants?

Answer 16

“Gun shot” / “powder burn” lesions
= eindstadium versus actieve vormen
= speldekopgrote bruine of donkerblauwe letseltjes

Question 17

Lokalisatie en klinische vormen van endometriosis

Waar bevinden de peritoneale inplants zich?

Answer 17

Fossa ovarica, tuba, douglas, blaasperitoneum, ovarium

Question 18

Lokalisatie en klinische vormen van endometriosis

Wat is endometriumcyste?

Answer 18

• Ovarium als voedingsbodem (steroïden)
• Oppervlakkig ingeplant > omgeven door cortex > °pseudocyste
• Gevuld met oud bloed (“chocoladecyste”)

Question 19

Lokalisatie en klinische vormen van endometriosis

Waar kan diep infiltrerende endometriose voorkomen?

Answer 19

• Rectovaginale septum (voorkeur)
• Blaas
• Sigmoïd
• Caecum
• Appendix
• Ureters
• Diafragma…

Question 20

Symptomen

Wat zijn klinische symptomen van endometriose?

Answer 20

1. Subfertiliteit
2. Dysmenorroe
3. Dyspareünie
4. Acute buik (ruptuur cyste)
5. Zeldzame complicaties

Question 21

Symptomen

Hoe is de relatie tussen symptomen & de pijn van endometriose?

Answer 21

Minimale letsels geven vaak meer pijnklachten dan een grote endometriosecyste

Question 22

Symptomen

Welke 2 categoriën moet men onderscheiden bij infertiliteit door endometriose?

Answer 22

1. Manifeste afwijkingen van de tuba en/of ovaria
2. Geen aantasting van de tubae of ovaria

Question 23

Symptomen

Wat ligt aan de basis van deze infertiliteit?

Answer 23

• Mechanisch probleem
• Immunologisch probleem

Question 24

Symptomen

Hoe ligt immunologie aan de basis van infertilteit?

Answer 24

Inflammatiereactie > °verandering peritoneale vocht > °interferentie fertilisatieproces

Question 25

# Symptomen Van welke soort dysmenorroe is endometriose een belangrijke oorzaak?

Answer 25

Secundaire dysmenorroe

Question 26

# Symptomen Waardoor wordt de secundaire dysmenorroe veroorzaakt?

Answer 26

Cyclische intraperitoneale extravasatie & inflammatoire peritoneale reactie

Question 27

# Symptomen Wat zijn zeldzame symptomen/complicaties van endometriose?

Answer 27

* Ureterale obstructie met stuwing * Defecatieklachten en obstructie door annulaire stenose van de darm * Mictieklachten en hematurie in geval van infiltrerende blaasendometriosis * Vaginaal bloedverlies door infiltratie van diepe endometriosis in de schedewand

Question 28

# Diagnose Op welke manieren kan de diagnose van endometriose gesteld worden?

Answer 28

1. Klinisch onderzoek 2. Transvaginale echoscopie 3. Laparoscopie

Question 29

# Diagnose Wat is voelbaar bij het klinisch onderzoek (VT)?

Answer 29

* Nodulaire sacro-uteriene banden: kleine knobbeltjes t.h.v. Douglasholte of pijnlijke en stugge sacro-uteriene banden * Gefixeerde ovariële zwelling

Question 30

# Diagnose Wat is zichtbaar tijdens de transvaginale echoscopie?

Answer 30

Matglascyste

Question 31

# Diagnose Wat wordt laparoscopisch vastgesteld bij endometriose?

Answer 31

* Diagnostische vaststelling * Uitgebreidheid van de endometriosis gescoord volgens een internationaal scoresysteem

Question 32

# Diagnose Waarop baseert het internationaal scoresysteem voor endometriose zich?

Answer 32

Relatie tussen endometriosis en infertiliteit

Question 33

# Diagnose Wat is belangrijk om te observeren tijdens de laparoscopie ifv de klinische praktijk?

Answer 33

* Vorm van endometriosis (peritoneaal, ovarieel of diep infiltrerend) * Aangetaste organen

Question 34

# Diagnose Welke diagnostische test is de meest aangewezen interventie bij endometriose?

Answer 34

Laparoscopie

Question 35

Hoe kan endometriose evolueren?

Answer 35

* Stationair * Progressie * Regressie tijdens en na de zwangerschap * Regressie na de menopauze

Question 36

# Behandeling Waarvan is de behandeling afhankelijk?

Answer 36

* Leeftijd * Kinderwens * Lokalisatie * Uitgebreidheid * Symptomen

Question 37

# Behandeling Welke therapievormen kunnen overwogen worden?

Answer 37

1. Hormonale therapie 2. Chirurgische therapie 3. Expectatio (=afwachten)

Question 38

# Behandeling Wat is het doel van hormonale therapie?

Answer 38

Onderdrukken van het stimulerend effect van oestrogenen en/of groei afremmen b via progestativa

Question 39

# Behandeling Wat ontstaat er door de hormonale behandeling?

Answer 39

Iatrogene amenorroe

Question 40

# Behandeling Wat is het effect van progestativa?

Answer 40

* Anti-oestrogeen * Licht anabool

Question 41

# Behandeling Wat is het effect van langwerkende GnRH agonisten?

Answer 41

Onderdrukken secretie gonadotrofines > onderdrukken ovariële activiteit > °tijdelijke menopauzale toestand

Question 42

# Behandeling Hoe lang duurt de hormoonbehandeling?

Answer 42

3-6maand

Question 43

# Behandeling Wat is een bemerking bij de hormonale behandeling?

Answer 43

Tijdelijk effect nooit curatief!

Question 44

# Behandeling Voor wie wordt de hormonale behandeling aangeraden?

Answer 44

Vrouwen met een toekomstige kinderwens

Question 45

# Behandeling Welke 2 soorten chirurgische behandeling kunnen we onderscheiden?

Answer 45

1. Conservatief 2. Ablatief

Question 46

# Behandeling Wanneer gaat men de conservatieve chirurgische behandeling toepassen?

Answer 46

Bij fertiliteitsbehandeling ifv kinderwens

Question 47

# Behandeling Wanneer gaat men de ablatieve chirurgische behandeling toepassen?

Answer 47

Bij vervulde kinderwens

Question 48

# Voorbeeldvraag De kans op het ontwikkelen van endometriose is groter 1. wanneer je chronisch de combinatiepil slikt. 2. bij hoge waarden van AMH in het serum. 3. na tubectomie. 4. Wanneer je moeder en zus endometriose hebben.

Answer 48

De kans op het ontwikkelen van endometriose is groter Wanneer je moeder en zus endometriose hebben.