HC 4.4 IBD therapie Flashcards
(33 cards)
Wat zijn de behandeldoelen van IBD?
- Inductie remissie, bij iemand met een actieve ziekte zorgen dat de ziekte tot rust komt.
- Onderhouden remissie, op lange termijn voorkomen dat de ziekte terugkomt.
- Voorkomen en behandelen van complicaties: afwegen risico’s behandeling en bijwerkingen tegenover de complicaties.
Waar wordt de start van de therapie voor IBD op gebaseerd?
Start therapie wordt gebaseerd op type IBD, ernst en uitbreiding van de ziekte
Waar moet je altijd mee stoppen bij IBD?
NB altijd stoppen met roken. Als je met roken stopt bij collitis ulcerosa, kan de ziekte echter wel opvlammen, maar dat is geen reden om niet te stoppen. Stoppen met roken heeft bij Crohn (ook na operatie) echt een voordeel.
Met welke strategie behandelen we IBD?
Voor de behandeling van IBD bestaat een piramide, die begint met de minst invasieve behandeling, naarmate je hoger komt in de piramide, wordt de behandeling agressiever. Goede voedingstoestand is voor deze medicatie belangrijk.
Wat is mesalazine?
Mesalazine in de vorm van 5-ASA preparaten. Dit zijn anti-inflammatoire medicijnen. 5-ASA preparaten worden bij mild tot matige Colitis Ulcerosa voorgeschreven als zowel inductie- als onderhoudstherapie. Ze worden niet voorgeschreven bij de ziekte van Crohn.
In welke vormen wordt mesalazine gegeven?
Deze medicijnen kunnen worden toegediend via klysma’s of oraal. Als CU in het rectum zit, dan kun je ook zetpillen geven. Combinatietherapie (oraal en lokaal) is effectiever. Deze patiënten moeten elk half jaar hun bloed laten controleren.
Wat zijn de bijwerkingen van mesalazine?
De bijwerkingen van mesalazine zijn hoofdpijn, uitslag, misselijkheid, pancreatitis, interstitiële nefritis.
Welke corticosteroïden kunnen worden gegeven voor IBD?
Corticosteroïden zoals prednison of budesonide.
Voor wat gebruiken we prednison? Hoe lang mag je het gebruiken? En hoe dienen we het toe?
Prednison wordt gebruikt als inductietherapie bij Crohn en colitis ulcerosa. Het zorgt ervoor dat de ontsteking acuut vermindert. Vanwege de vele bijwerkingen mogen patiënten maximaal twaalf weken prednison gebruiken. Prednison kan oraal, intraveneus, met klysma’s of zetpillen worden toegediend.
Hoe geven we budesonide? En wat is het voordeel van budesonide in vergelijking met prednison? En waarvoor geven we het vooral?
Budesonide kun je oraal geven bij het rechtzijdige colon en de ileocecaal regio en topicaal geven bij het rectum en het linkszijdig colon. Het is minder toxisch dan prednison en kan daarom lager gegeven worden. Budesonide wordt met name gegeven aan patiënten met milde Crohn in de ileocecaal regio.
Wat zijn de bijwerkingen van corticosteroïden? Waarom geeft budesonide minder bijwerkingen?
Steroïden hebben veel bijwerkingen zoals emotionele instabiliteit, acne, oedeem, hypertensie, infecties, diabetes, gewichtstoename en osteoporose. We starten eigenlijk eerst altijd met budesonide, daarna naar prednison als het niet werkt. Budesonide komt alleen in de darm voor, 10% maar in het systeem en prednison komt wel in het systeem.
Welke immunosuppressiva geven we voor IBD?
Immunosuppressiva zoals de thiopurines (azathioprine, mercaptopurine, tioguanine) en MTX (methotrexaat).
Wat is de inwerktijd van immunosuppressiva?
Immunosuppressiva hebben een inwerktijd van drie maanden en worden dus gebruikt als onderhoudstherapie.
Wat zijn de bijwerkingen van thiopurines?
Bijwerkingen van thiopurines zijn beenmergtoxiciteit, pancreatitis, griepachtige verschijnselen, hepatitis, non-melanoma skin cancer en een lymfoom.
Wat zijn de bijwerkingen van MTX?
Bijwerkingen van MTX zijn hepatitis, kaalheid, griepachtige verschijnselen en teratogeen (kan afwijkingen bij de foetus geven, daarom foliumzuur bijgeven). MTX mag niet worden gegeven bij de zwangerschap, maar heeft als grote voordeel dat het niet kankerverwekkend is.
Wat moet er bij het geven van immunosuppressiva gebeuren?
Vanwege het verhoogde risico op infecties moet zeer frequente bloedcontrole worden gedaan bij de start van de medicijnen. Daarna moet het bloed om de drie tot zes maanden worden gecontroleerd.
Welke biologicals zijn er?
- Anti-TNF-alfa zoals infliximab (intraveneus), adalimumab (subcutaan) of golimumab (subcutaan, alleen geregistreerd voor colitis ulcerosa)
- Vedolizumab
- Ustekinumab
Hoe werken de anti-TNF-alfa biologicals?
TNF is een cytokine (signaalstof) die bij colitis ulcerosa en bij de ziekte van Crohn verhoogd aanwezig is en de ontsteking stimuleert. Anti-TNF-alfa zorgt bij 30% van de patiënten voor remissie, bij 30% voor een respons (dit wil zeggen dat de patiënt zich beter voelt, zonder dat er sprake is van remissie) en bij de overige patiënten helpt het medicijn niet. Anti-TNF-alfa kan het slijmvlies ook helen.
Hoe werkt vedolizumab?
Dit wordt gegeven als ook anti-TNF medicatie niet werkt. Het is een alfa4bèta7 antagonist, het gaat dus op de alfa4bèta7 receptor zitten, dit zorgt ervoor dat de T-cel niet meer kan binden aan de madcam receptor in het bloedvat waardoor die niet meer voor ontsteking kan zorgen.
Hoe werkt ustekinumab?
Deze biological bindt aan IL-12 en IL-23. IL12/IL-23, zijn pro-inflammatoire stoffen. Deze twee interleukines zorgen voor het ontstaan van Th1 en Th17. Door het binden aan de interleukines wordt er voorkomen dat deze T-cellen ontstaan en wordt de ontsteking verminderd.
Wat zijn de bijwerkingen van biologicals?
De bijwerkingen van biologicals zijn: infusie-gerelateerde bijwerkingen, infecties, allergieën, TBC reactivatie, huidmaligniteiten. Daarom moet ook altijd van te voren en tijdens de therapie vaak worden gekeken of de patiënt infecties heeft.
Hoe werken JAK remmers?
Dit zijn zogenaamde small molecules. Een cytokinereceptor bevat JAK-eiwitten (JAK1, JAK2, JAK3). Bij activering van de receptor kunnen STAT-transcriptiefactoren binden en zorgen voor celproliferatie en differentiatie. JAK-inhibitie is vooral effectief bij chronische inflammatoire aandoeningen zoals reumatoïde artritis, psoriasis en het is het nieuwste middel voor de behandeling van IBD.
Wat is een voorbeeld van een JAK remmer en hoe werkt deze?
Het heet Tofacitinib. Het is een JAK1 en JAK3 remmer. Op dit moment alleen voor CU. Er is al effect zichtbaar na 3 dagen. Voor dat de therapie start is het belangrijk om de lipiden te beoordelen, want die kunnen verhoogd raken (cardiovasculair risico). En Herpes zoster komt bij deze patiënten vaker voor, vaccinatie?.
Wat zijn de medicamenteuze opties bij IBD?
- 5-ASA: mesalazine
- Thiopurine
- Corticosteroiden
- Ciclosporin/tacrolimus
- Methotrexaat
- Infliximab (anti-TNF)
- Vedolizumab
- Tofacitinib
- Ustekinumab
