Jafnvægislyf (mood stabilisers)

Question 1

Hvað eru jafnvægislyf (mood stabilisers?) nefnið þrjár tegundir.

Answer 1

Lyf við geðhvarfasýki (Bipolar disorder)
Draga úr sveiflum upp (mania) og niður (depression)

t.d.
Lithium (frumefni, alkalímálmur)
Flogaveikilyf (carbamazepine, valpróin sýra)
Nýrri geðrofslyf (olanzapine, quetiapine)

Question 2

nefndu almenn atriði um lithium, notkun þess og hverju þarf að fylgjast með

Answer 2

Lithium:
Engin próteinbinding
Engin umbrotsefni
Útskilst nánast alfarið um nýru – varúð hjá 
nýrnabiluðum

notkun:
- Virkar bæði á einkenni maníu og þunglyndis
- Dregur úr endurkomu einkenna þegar notað
fyrirbyggjandi
- Rannsóknir sýnt að geta dregið úr sjálfsvígum
35% veikjast miðað við 80% á placebo
- Vísbendingar um að dragi úr verkun ef meðferð
er stoppuð oft og byrjað aftur
- Meðferð nokkuð vandasöm (þröngur
therapeutic window)

fylgjast með:
- Fylgjast með blóðþéttni reglulega
- Getur valdið skertri nýrnastarfsemi – Fylgjast
með kreatiníni og kreatín clearance
- Mæla Li, kreatinín og kreatín clerance á amk 6
mánaða fresti
- Fylgjast vel með þegar vökvabúskapur raskast:
- Sjúkdómar í meltingarfærum, dehydration,
ofþornun etc.

Question 3

Milliverkanir við hvaða lyf þarf að hafa í huga við Lithiumgjöf?

Answer 3

• Mörg þvagræsilyf geta aukið Li vegna áhrifa á
  nýrnatubuli. Sérlega thiazid lyf
• NSAID (íbuprofen) gigtarlyf geta dregið úr Li
  clearance og þannig hækkað Li þéttni
• Ekki ætti að gefa Ca blokkera með Li
  (neurotoxicity)

Question 4

Segðu frá Valpróein sýru (Orfiril)

Answer 4

• Flogaveikilyf (einnig notað við geðhvarfasýki)
• Hefur áhrif á þéttni GABA og hvetur post-
  synaptíska virkni GABA
• Hindrar einnig natríumjónagöng (flogaveikilyf)
  __ - Talið að bæði verkun á flogaveiki og geðhvörf
  tengist þessu
• Brotið niður í lifur, millivekanir við mörg lyf
• Fósturskemmandi – alvarlegar (mikilvægt að
  tryggja örugga getnaðarvörn hjá konum)
• Hárlos og sjaldan brenglun á lifrarprófum