Wat zijn Algemene Beginselen van behoorlijke procesorde?
Dat zijn beginselen, naast de klassieke beginselen (L2) die in de jurispridentie opduiken en 'ongeschreven beginselen' zijn.
Welke verdragen hebben een steeds grotere invloed op de nederlandse strafrechtpleging?
- Mensenrechtenverdragen
- EVRM
- IVBPR
Noem de 4 beginselen van de rechtstaat die Scheltema onderkend?
- rechtszekerheidsbeginsel
- gelijkheidsbeginsel
- democratiebeginsel
- beginsel van de dienende overheid
Werk het principe van de rechstsaat uit voor het rechtzekrheidsbeginsel?
- zie art 1 Sv: legaliteitseis
-- er moet een wettelijke grondslag zijn voor overheidsingrijpen in de sfeer van:
--- grondrechten
--- in de omschrijving & waarborging van de fundamentele rechten van de burger
--- de mogelijkheid de beslissing van een onafhankelijke rechter in te roepen
Werk het principe van rechtsstaat uit voor het beginsel van de diende overheid?
- het beginsel van strafrechtspleging wordt verwezenlijkt doordat burgers niet in hun grondrechten of fundamentele bestaansvoorwaarden worden gestoord door criminaliteit en criminaliteitsbestrijding
- doordat aan politie en justitie sosm verstrekkende bevoegdheden worden toegekend om daders van vermoedeklijke strafbare feiten op doeltreffende en doelmatige wijze op te sporen.
Zie bv art 8 EHRM: overheid moet het ene individu beschermen tegen inbreuken op de privacy door een ander individu
Wanneer wordt het strafproces accusatoir genoemd?
Als de verdachte beschouwd wordt als de drager van rechten.
In NL: vooronderzoek gematigd inquisatoir, het onderzoek te terechtzitting gematigd accusatoir
Heeft de verdachte in de NL situatie de mogelijkheid een vooronderzoek te voeren waarbij dwangmiddelen worden toegepast?
Nee
Waarom wordt in de memorie van toelichting het stelsel van het wetboek gekenmerkt als gematigd accusatoir en niet als accusatoir,cq inquisitoir?
Omschrijf het crime control model?
De nadruk ligt heel sterk op het belang van een zo efficient mogelijke criminaliteitsbestrijding. Politie en justitie beschikken over veel macht en de rechten van burgers zijn nauwelijks hindernissen bij opsporing, vervolging & berechting
Omschrijf het due process model?
Accent ligt sterk op de bescherming van het belang van de positie van de verdachte. Enig wantrouwen tegenover politie & justitie
Komt due process & crime control overeen met het onderscheid tussen de accusatoire en inquisitoire procesvorm?
Groetndeels wel
Wat is de betekenis van due process en crime control bij toepassing op de regeling van dwangmiddelen?
Herkent U in de kenmerken van de begrippenparen accusatoir vs inquisitoir en crime control vs due process elementen van de beginselen van de rechtstaat zoals deze in het voorafgaande zijn geschetst?
Wat zijn beginselen?
Beginselen hebben een dimensie van gewicht, hetgeen het mogelijk maakt het belang dat zij vertegenwoordigen af te wegen tegen andere belangen die in een andere richting wijzen
Is het beginsel van behoorlijk bestuur van toepassing op het OM?
ja, HR 22 december 1981:
Het blijft aan het OM om te bepalen of bepaalde activiteiten doelmatig zijn.zodra zij evenwel in strijd komen met het recht, waaronder uitdrukkelijk de beginselen van behoorlijk bestuur begrepen zijn, zal de rechter zich moeten afvragen of het OM nog wel ontvankelijk is in de vervolging.
Noem de beginselen van behoorlijk bestuur op?
- beginsel van zuiverheid van oormerk
- Gelijkheidsbeginsel
- Vertrouwensbeginsel
- Fair Play
- Zorgvuldigheidsbeginsel
Wat is het beginsel van zuiverheid van oogmerk?
Er mag geen sprake zijn van misbruik van bevoegdheden (detournement de pouvoir)
- een OvJ mag geen strafrechtelijke bevoegdheden gebruiken wanneer hij geen strafproces wil beginnen, maar bv alleen wil bevorderen dat de aangerichte schade wordt vergoedt.
- een OvJ mag het onder zich houden van het rijbewijs niet nodeloos uitstellen
Is een beroep op het gelijkheidsbeginsel (art 1 Gw) vaak succesvol?
- Nee, 2 zaken zijn vrijwel nooit gelijk
- De enkele omstandigheid dat anderen die een vergelijkbaar delict hebben begaan niet vervolgd worden is niet in strijd met het gelijkheidsbeginsel; dit wordt anders wanneer niet allen de strafbare feiten maar ook de daders op essentiele punten gelijk waren
Wat is het vertrouwensbeginsel?
Beginsel van gerechtvaardigde verwachtingen, bv niet meer vervolgen na een toezegging daartoe
Wat is het beginsel van Fair play?
Heeft vooral betrekking op het respecteren van rechten van de verdediging.
Overkoepelend van aard
Equality of Arms (tussen OM en verdediging)
Wat is het zorgvuldigheidsbeginsel?
De overheid mag niet kennelijk onredelijk of in willekeur beslissen
Hoe zit het met beginselen in de rechtszaal?
Beginselen van heoorlijke procesorde zijn daarop van toepassing (gaat over hantering van het strafprocesrecht)
Dit geldt ook voor beslissingen van het OM
Wordt ook beginsel van behoorlijke strafrechtspleging genoemd
Wat is te vinden in het EVRM & IVBPR?
Beginselen van verschillende orde:
- overkoepelend ' due process' beginselen
- verbijzonderingen ervan, soms heel concreet
- toegelaten inbreuken zijn omschreven, andere inbreuken zijn niet toegestaan
- bij gebruik van het woord recht wordt tevens bedoeld ongeschreven recht
Wat betekent de rechstreekse werking van EVRM & IVBPR?
- binden een ieder en zijn niet alleen tot de overheid gericht
Noem belangrijke rechten van EVRM & IVBPR?
- recht op leven --> hangt samen met afschaffing doodstraf
- vrijwaring tegen foltering en onmenselijke behandeling
- verbod op slavernij en dwangarbeid
- recht op persoonlijke vrijheid en veiligheid
- recht op een eerlijk en openbaar proces binnen een redelijke termijn
- verbod van terugwerkende kracht van strafbepalingen
- recht op eerbiediging van prive- en gezinsleven, woning & briefwisseling
- vrijheid van gedachten, geweten en godsdienst
- vrijheid van meningsuiting
vrijheid van vereniging en vergadering
- recht om te huwen en een gezin te stichten
Welke artikelen uit EVRM & IVBPR zijn van belang voor het strafprocesrecht?
Welek elementen zijn van belang?
-art 6 EVRM & art 14 IVBPR
- Fair trail beginsel ( eerlijke behandeling van zijn zaak)
- openbare behandeling van de zaak
- een in het openbaar gewezen uitspraak
- behandeling van de zaak binnen een redelijke termijn ( overschrijding van de redelijke termijn door OM leidt niet tot niet-ontvankelijkheid doordat verjaringsregels verdachte bescherming bieden (HR)
- behandeling van een zaak door een onbevangen rechter (anders wraken)
- onverwijlde mededeling in een taal die hij verstaat en in bijzonderheden van de aard en de reden van de tegen hem ingebrachte beschuldiging
- voldoende tijd & faciliteiten voor de voorbereding van de verdediging, zelf of door een raadsman
- raadsman naar eigen keuze, of een toegevoegde raadsman (op de keuze van de raadsman behoeft de verdachte geen invloed te worden gegeven)
- ondervraging van getuigen op dezelfde voet als het OM
- kosteloze bijstand van een tolk
- onschuldpresumptie
Is er een scherpe scheiding tussen strafrecht en andere rechtsgebieden?
Wat is de tendens in West Europa?
Leidt de decriminalisering tot uitholling van de bescherming van het EVRM?
- Nee
- lichte feiten te decriminaliseren (en bestuursrechtelijk afhandelen)
- Nee, de term 'criminal charge' heeft een autonome betekenis, dus het maakt niet uit voor de werking van het EVRM of een overheid een vergrijp plaatst onder administratief recht of strafrecht
Hoe wordt vasrgesteld of er sprake is van een criminal charge?
- alleereerst moet worden vastgesteld of de nationale strafwet van toepassing is (hoewel niet doorslaggevend)
- hoe kwalificeren wetten van andere gedragsstaten een dergelijk feit
- aard van de feiten die aanleiding geven tot het optreden van de overheid
- gestrengheid van de sanctie
Mag je ogv het het vermoeden van onschuld beginsel iemand wel aanmerken als verdachte en dangmiddelen toepassen?
Ja, iemand nmag niet als veroordeelde worden behandeld, wel als verdachte
(Generale preventie is geen in art 67a Sv genoemde grond voor voorlopige hechtenis, maar kan wel bijoogmerk zijn; HR arrest Generale preventie 1954)
Bij art. 67a , lid 2 Sv, pasen op het eerste gezicht alle hier genoemde gewichtige redenen van maatschappelijke veiligheid in de typering die de HR in de eerste overweging geeft?
Noem een 2e consequentie van het uitgangspunt dat de verdachte niet als veroordeelde mag worden behandeld?
Uit beslissingen omtrent dwangmiddelen of mededelingen mag niet de overtuiging van politie of OM blijken dat de verdachte schuldig is. EHRM: Minelli)
De rechter mag dus niet zeggen dat de voorlopige hechtenis wordt bevolen omdat hij ervan overtuigd is dat de verdachte schuldig is.
Wat is ook een consequentie van praesumptie innocentiae?
Door politie & justitie mag niet uitsluitend worden aangestuurd op het verkrijgen van een bekentenis. Dwangmiddelen mogen dus niet uitsluitend voor dit doel worden gebruikt.
Kan een verdachte in de situatie komen dat hij zijn onschuld moet bewijzen?
Nee, dit hangt samen met de presumptie van onschuld
(Op hem mag niet de last worden gelegd het ontbreken van essentiele bestanddelen van het feit te bewijzen of aannemelijk te maken, bv het ontbreken van opzet)
Volgt uit de praesumptio innocentae ook het zwijgrecht van de verdacht voort?
Kan, wie zijn onschuld niet hoeft te bewijzen behoeft a fortiori niet een verklaring af te leggen die wellicht voor bewijs kan worden gebruikt.
Het zwijgrecht kan echter ook voortkomen uit: het
"Nemo tenetur se ipsum prodere" beginsel.
Wat betekent nemo tenetur se ipsum prodere?
Hoe kijkt de HR hier tegenaan?
Niemand is verplicht aan zijn eigen veroordeling mee te werken.
HR: verdachte hoeft niet 'actief' mee te werken:
- ziet in beginsel toe op het afleggen van verklaringen door de verdachte, dus op het verhoor (art 29 Sv)
- en met de regel dat een bevel tot uitlevering van voor inbeslagname vatbare voorwerpen wel aan derden mag worden gegeven ogv Sv, maar niet aan de verdachte , art 96a lid 2 Sv
Nemo tenetur geldt niet bij ' behoudens in bij wet uitdrukkelijk voorziene uitzonderingsgevallen.
Welke zijn dit?
het beginsel heeft geen absolute betekenis, maar vertegenwoordigd een belang dat dient te worden afgewogen tegen andere belangen.
Uitzondering: ademanalyse en bloedproef
-- enerzijds strikte waarborgen
-- anderzijds stelt de HR dat dit beginsel niet in het NL strafrecht is verankerd
Wat is de positie van het EHRM mbt nemo tenetur?
Arrest Funke (1993)
Arrest Saunders (1996)
- art 6 kent niet een algemeen recht om niet mee te werken aan de eigen veroordeling.
- Het heeft geen betrekking op onder dwang verkregen materiaal dat onafhankelijk van de wil van verdachte bestaat zoals schriftelijke bescheiden en lichaamsmateriaal als bloed en urine --> dit mag niet resulteren in fishing expiditions waarbij de autoriteiten vermoeden dat dit materiaal wellicht aanwezig is maar dat zij dat niet zeker lijken te weten (JB vs Zwitserland --> verdachte mag niet via vorderingen op straffe van dangsom van de overheid gedwongen worden bewijs, dat de overheid zelf niet kon vinden, tegen zichzelf te leveren)
Is het Saunderscriterium absoluut?
Nee
- Jalloh vs Duitsland 2006; schending art 6 EVRM door:
- er was sprake van real evidence (het bollethe), dit is iets anders dan bloed
- braakmiddel was onder dwang toegepast (ook schending van art 3: folterverbod)
-- forse inbreuk op fysieke en mentale intergiteit vs een relatief gering belang van het strafbare feit waarbij de dwang werd gebruikt
Subsidiariteits- en proportionaliteitsbeginsel in Sv?
Subsidiariteitsbeginsel: in een situatie met keuze uit meerdere middelen moet het middel gekozen worden waarmee geen of de minste inbreuk wordt gemaakt op rechten van anderen.
Proportionaliteitsbeginsel: niet meer dwang of geweld mag worden gebruikt dan onder de omstandigheden van het geval noodzakelijk is.
--> evenredigheid tussen doel en middel
Wat is kenmerkend bij dwangmiddelen mbt proportionaliteit en subsidiariteit?
Naarmate het dwangmiddel ingrijpender is zijn voor de toepassing ervan meer en strengere voorwaarden
Ook de graad van verdenking loopt op
Moet ook buiten de uitrdukkelijk in de wet geregelde gevallen rekening worden gehouden met de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit?
Ja, het zijn verooelovende normen. Bij de aanwending hiervan is degene die de bevoegdheid aanwendt gebonden aan beginselen van een goede procesorde
Wat si het beginsel van zuiverheid van oormerk?
Verbod van detournement de pouvoir:
Vbb:
- voorlopige hechtenis mag niet worden toegepast om een verdachte tot een verklaring te brengen
- voorlopige hechtenis mag niet uitsluitend worden toegepast voor generale preventie
- verkeerscontrole mag niet plaatsvinden met de bedoeling strafbare feiten te achterhalen
Noem een van de uitingsvormen van het vertrouwensbeginsel?
Wanneer een overheidsorgaan, OvJ, parkeerwachter, min van Justitie een verwachting van niet vervolgen heeft gewekt en dit niet nakomt.
OvJ dient in dit soort situaties niet ontvankelijk te worden verklaard: HR 1984
Wat is de situatie van officieel gepubliceerde richtlijnen en het vertrouwensbeginsel?
Volgens HR 1990 (Richtlijnarrest): (flagrante) afwijking van richtlijnen staat het OM niet zonder meer vrij. Er zal zeer nadrukkelijk gemotiveerd moeten worden waarom
Geef voorbeelden waar het vetrouwensbeginsel ingrijpt in de procesgang?
Principe: indien een processuele handeling haar normale verloop heeft gehad, herhaling van dezelfde handeling strekkendetot hetzelfde doel, kan deze niet worden toegelaten.
- ne bis in idem (niet 2x voor hetzelfde bestraffen)
- nemo debet bis vexari (na vrijspraak of ovar is een nieuwe vervolging niet toegelaten
- verbod 2e dagvaarding uit te brengen terwijl over de eerste nog niet onherroepelijk is beslist (er kan bij hoge uitzondering een uitzondering zijn (HR 2005)
Uitzondering:
Nieuwe feiten
Waar heeft het beginsel van fair trial in principe betrekking op?
Op het
- eindonderzoek
- onderzoek ter terechtzitting
en
vooronderzoek mag niet op zodanige wijze plaatsvinden dat als gevolg daarvan geen sprake meer kan zijn van eerlijke berechting (moeten dus wel HEEL ernstige onregelmatigheden zijn)
vbb:
-- indetificatie door getuigen
-- verklaring door foltering
Kenmerken equality of arms?
- geen onderdelen van het onderzoek worden afgewikkeld waarbij wel de ene maar niet de andere partij vertegenwoordigd is
- partijen moeten gelijk toegang hebben tot dossiers en processtukken
- beslissingen over voorlopige hechtenis
Is er een eenduidige mening in de NL rechtspraak over equality of arms?
Nee, er wordt verschillend gedacht over de status van het beginsel in het vooronderzoek
Wat is het verschil tussen equality off arms en gelijkheidsbeginsel?
- equality of arms: tussen Om en verdachte
- gelijkheidsbeginsel: tussen verdachten
Wat is het informatiebeginsel?
Informatie moet worden verschaft ivm toepassing van een dwangmiddel.
vbb:
- inverzekeringstelling en voorlopige hechtenis
- gvo: feit waarvan hij wordt verdacht
Onduidelijk of de informatieplicht al geldt voor de uitreiking van de dagvaarding (EVRM)
Deze bepalingen/beginselen gelden ook voor de raadsman
Hoe wordt het beginsel van rechtsbijstand geintepreteerd?
Als uitwerking van het beginsel van equality of arms (art 6 lid 3, sub c EVRM)
Wat zijn de taken van de raadsman?
- het uitoefenen van controle op procesvoering & bejegening van de verdachte
- vertolken van diens standpunten
- inlichten van verdachte en de gang van zaken
- adviseren van de verdachte
- fungeren als vertrouwenspersoon in psychologische zin
- inlichten van de rechter over relevante, de verdachte betreffende feiten en omstandigheden
Wanneer kan de raadsman bijstaan en zijn hier bijzonderheden?
- gedurende het gehele proces (art 28 Sv)
- ook wanneer de verdachte van zijn vrijheid is beroofd (art 50 Sv); zij het dat aan het vrije verkeer tussen raadsman en verdachte in uitzonderlijke omsndgheden beperkingen kunnen worden gesteld
- Bijstaan betekent niet in alle gevallen dat de raadsman het woord voert
- bijstaan bij proceshandelingen ihkv vrijheidsbenemende dwangmiddelen en de huiszoeking
Niet:
- eerst overleg met raadsman voor bloedonderzoek
- eerst overleg met raadsman voor doorzoeking
Discussie:
- recht van verdachte om zich te laten bijstaan bij politieverhoren(obv EHRM,Salduz); HR vindt van niet, maar wel recht op overleg, bv telefonisch
Beginsel van onpartijdigheid?
RC mag ogv art 268 lid 2 Sv niet lid zijn van een meervoudige kamer of als politierechter optreden in dezelfde zaak
Dit geldt ook voor hoger beroep (art 415 Sv)= nu conform art 6 EVRM
Kunnen rechters die deel uitmaken van de raadkamer die beslist over voorlopige hechtenis als zitingrechter optreden?
Ja, tegenwoordig wel
In bijzondere omstandigheden kan dit anders zijn (HR)
Mag een OvJ zowel in het vooronderzoek over toepassing van dwangmiddelen beslissen als op de terechtzitting optreden?
Sv verzet zich er niet tegen
ogv art 5 lid 3 EVRM mag dezelfde OvJ niet optreden als other officer authorised by law to excercise judical power