Week 2

Question 1

histoire événementielle/ histoire historisante

Answer 1

Volgens een Franse groep historici reduceerde de Rankeaanse revolutie geschiedonderzoek tot het chronologisch opsommen van feitjes en weetjes, en tot het materieel inventariseren van de sporen uit het verleden. Histoire problème was de oplossing.

Question 2

Histoire-problème

Answer 2

een probleemgerichte vorm van geschiedonderzoek, die niet enkel moest weergeven wat er gebeurd was, maar vooral waarom dat was gebeurd. Daarnaast laat deze benadering zich kenmerken door een bredere benadering van samenlevingen in het verleden. Deze manier van denken behoorde tot de ‘school’ van de Annales

Question 3

Lucien Febvre

Answer 3

een van de stichters van het tijdschrift en de ‘school’ de Annales. Heeft misschien nog wel het meest bijgedragen aan de benadering van de histoire-problème.

Question 4

Marc Bloch

Answer 4

medeoprichter van het tijdschrift Annales, en voorstander van probleemgericht historisch onderzoek (histoire-problème). Hij problematiseerde de mediëvistiek door meer aandacht te geven voor agrarische en culturele geschiedenis, in plaats van de traditionele aandacht voor politiek en dynastie. Hij was ook geïnteresseerd in de invloed van natuur op menselijk gedrag

Question 5

Stelregels van historische vraagstellingen

Answer 5

1. Historici bestuderen het verleden. Het hoort daarom niet om af te vragen welke invloed het verleden uitoefent voor het heden, dat is weggelegd voor de sociale wetenschappen.
2. Historici bestuderen alleen afgebakende periodes (bijvoorbeeld 1900-1910, niet 2000- tot nu). What if-vragen zijn ook niet acceptabel, omdat die contrafactueel zijn, en historici kunnen die niet volgens hun traditionele methoden onderzoeken
   Een vraagstelling vertrekt vanuit een vraag, niet vanuit een thema of onderwerp. Dus niet ‘de Tweede Wereldoorlog’, maar ‘waarom werd de Tweede Wereldoorlog een conflict op wereldschaal?’
3. Historici zoeken naar relevante problemen, gebeurtenissen uit het verleden die om uitleg vragen.

Question 6

Wat is de belangrijkste methodologische voorwaarde voor historisch onderzoek?

Answer 6

Dat een historische vraagstelling op thematische, chronologische en geografische wijze wordt afgebakend. Afbakening in thema, tijd en ruimte

Question 7

Contingentie

Answer 7

historische gebeurtenissen en ontwikkelingen zijn vaak het resultaat van een toevallige samenloop van omstandigheden. Iets gebeurde op een bepaalde plek, op een bepaald moment, op een bepaalde manier, maar had ook heel anders kunnen verlopen. Daarom bakenen historici hun onderzoeksvraag af om tot een contingente historische context te komen.

Question 8

Anachronisme

Answer 8

een fout tegen de historische context.Dit kan een inbreuk op de chronologische volgorde zijn, een verkeerde beoordeling van een historische situatie of een historische onmogelijkheid. De eerste en voornaamste opdracht van historici is bijgevolg gebeurtenissen in historische context te plaatsen, zonder daarbij de eigen normen en waarden op het verleden te projecteren

Question 9

Multicausaal

Answer 9

verklaarbaar door meerdere oorzaken. Historici bekijken in de totaliteit naar de context van een historische gebeurtenis

Question 10

Het criterium van falsifieerbaarheid

Answer 10

wetenschappelijke kennis moet falsifieerbaar zijn, zo geformuleerd dat ze controleerbaar en eventueel te verwerpen waren. Wetenschappelijke kennis kan nooit finaal zijn, maar zou in de toekomst weerlegd kunnen worden. Theorie van Karl Popper

Question 11

Historicisme

Answer 11

het zoeken naar ritmes, patronen, wetten en tendensen om daarmee de toekomst te voorspellen. De Nazis en communisten hadden volgens Karl Popper het verleden verabsoluteerd om hun positie te rechtvaardigen, en daarvoor moesten alle andere visies over dat verleden wijken.

Question 12

Presentisme

Answer 12

een manier van historische analyse waarbij hedendaagse ideeën en perspectieven anachronistisch worden geïntroduceerd in voorstellingen of interpretaties van het verleden

Question 13

Hodiecentrisme

Answer 13

het verleden wordt enkel in functie voor het heden benaderd

Question 14

Régime d’historicité

Answer 14

een opsplitsing tussen verleden, heden en toekomst

Question 15

Collectieve geheugen

Answer 15

een verzamelnaam voor een reeks gemeenschappelijke standaardverhalen over het verleden in de maatschappij. Het collectieve geheugen vertelt, verbeeldt, en recycleert verhalen over het verleden niet alleen op selectieve en onvolledige manier, maar op moreel gekleurde wijze.

Question 16

Welke functies vervult het collectieve geheugen in de maatschappij?

Answer 16

Een bestaande toestand legitimeren en identiteit verschaffen: Invented traditions, tradities die worden voorgesteld als oude tradities, zijn hier deel van

Nostalgie voeden: het idee dat het vroeger beter was, verandering wordt dan achteruitgang.

Het verleden als referentiepunt om te mijden nemen: dit is een omkering van de nostalgie, stilstaan is achteruitgaan en verandering is vooruitgang. Hierin wordt vaak in binaire tegenstellingen gedacht; middeleeuws/modern, barbaars/intellectueel.

Question 17

Erfgoed

Answer 17

al datgene dat waard werd geacht om te bewaren voor latere generaties

Question 18

Onroerend erfgoed

Answer 18

het archeologisch, landschappelijk en architectuur-historisch erfgoed.

Question 19

Roerend erfgoed

Answer 19

artefacten en objecten, die als ‘erfstukken’ betekenis kregen voor toekomstige generaties

Question 20

Immaterieel erfgoed

Answer 20

erfgoed dat ‘leeft’ in de hoofden, harten en lijven van doodgewone mensen. Dit kunnen bijvoorbeeld verhalen tradities, feesten, theater, technieken, praktijken en dialecten zijn.

Question 21

Cultureel erfgoed

Answer 21

roerend en immaterieel erfgoed

Question 22

Memory boom

Answer 22

het fenomeen waar plotselinge herinnering en herdenking centraal staat. Dit gaat op een uiterst selectieve en onwetenschappelijke manier. Het verleden wordt hier niet met rust gelaten, maar voortdurend opnieuw beoordeeld in termen van het heden.

Question 23

Memory industry

Answer 23

: een industrie die uit geldgewin speelt op de herinnering in het heden, maar niet op het verleden zelf, laat staan de wetenschappelijke studie van dat verleden

Question 24

Heilgeschiedenis:

Answer 24

het verleden als onderdeel van het plan dat god met de mensheid voorhad in de joods-christelijke geschiedfilosofie

Question 25

‘Historia magistra vitae’ of ‘de geschiedenis als leermeester’ bij de Romeinen en Grieken

Answer 25

De geschiedenis diende bij de Grieken en Romeinen voor het uitbouwen van hun staten, en het verheerlijken en vergroten van het verleden, door bijvoorbeeld nooit uit het perspectief van hun slachtoffers te vertellen

Question 26

‘Historia magistra vitae’ of ‘de geschiedenis als leermeester’ in de verlichting

Answer 26

God werd ingewisseld voor het principe van een stijgende moraliteit. Morele waarden werden de guiding principles van het verleden.

Question 27

‘Historia magistra vitae’ of ‘de geschiedenis als leermeester’ in het Marxisme

Answer 27

Het verleden is duidelijk: van feodaliteit, naar kapitalisme en dan naar het communisme; de sociaal-economische verhoudingen waren de motor van deze beweging.

Question 28

De drie problemen van ‘historia magistra vitae

Answer 28

Het verleden neemt een rol op die het niet kan klaarmaken, het verklaren van het heden. De studie van het verleden kan misschien een deel verklaren, maar niet meer. Het voorspellen van de toekomst is ook niet mogelijk. Historici zijn geen helderzienden. Het presentisme, de eigen zorgen projecteren op samenlevingen uit het verleden. Bijvoorbeeld het idee bij een overdreven traditionalisme, dat alles in het verleden goed was. Historia magistra vitae is gevoelig voor manipulatie door politieke overheden of andere ideologieën. Historici werden in het verleden gebruikt om totalitaire regimes te legitimeren. Historici brengen nooit de moraal van het verhaal

Question 29

Wat zijn de drie problemen van de 'herinneringseducatie'?

Answer 29

De reductie van een complex verleden Het dient vaak tot een moreel oordeel: geschiedenis dient evenmin om eigen helden te verheerlijken, of ‘slechten’ af te straffen Het cultiveren van herinneringen leidt niet meteen tot tolerantie of vredelievendheid of minder antisemitisme: herinnering kan in vele gevallen tot wraak of vergelding aanzetten

Question 30

Historische sensatie

Answer 30

de kick die de historici ervaart wanneer hij of zij historische artefacten of sporen uit het verleden aanraakt

Question 31

Geschiedenis als de ‘wetenschap van de verandering'

Answer 31

Historisch onderzoek toont aan dat niets zich ooit in dezelfde vorm herhaalt. Historici worden op onbedoelde wijze maatschappijkritiek, door zaken op te rakelen die het collectieve geheugen vergat of verzweeg of door te schudden aan gangbare voorstellingen.

Question 32

Het verleden als 'vreemd land'

Answer 32

Volgens David Lowenthal is het verleden een vreemd land waar zaken anders worden gedaan. Het verleden moet bewust anders laten zijn en moet als een antropoloog bestudeerd worden. Het verleden mag geen aangenaam, gekend en geborgen huis worden, het is de voorgoed verloren wereld die zich daarbuiten bevindt.