zwangerschap / anticonceptie / geslachtsorganen man en vrouw Flashcards

Question

**fluor vaginalis** behandeling vulvovaginale candidiasis

Answer 1

opm: schimmelinfectie kan vanzelf overgaan en kan geen kwaad *medicamenteuze beh alleen bij hinderlijke klachten* * opm: voorkeur lokale beh boven system beh bij gelijke effectiviteit wegens kleinere kans NE * klachten ku na eendaagse beh soms nog paar dagen aanhouden // BAPCOC: **ovule of vaginale crème azoolderivaat** - vb: fenticonazol: ovule 600mg 1-malig OF ovule 200mg/d ged 3d OF vaginale crème 2% 5mg 2dd ged 3d - vb. miconazol: vaginale crème 1dd ged 7d (opm: = voorkeur tijdens zws) **PO fluconazol** 150mg eenmalig

Answer 2

BAPCOC: Zowel zelfbehandeling bij klachten, als profylactische behandeling zijn geschikte strategieën => Zelfbehandeling bij klachten: * waarbij de vrouw over voldoende voorschriften beschikt om gedurende enkele maanden zelf behandeling te kunnen starten bij klachten. => Profylactische behandeling PO: * Initiële beh vd actuele episode met **fluconazol** PO 150 mg om de 72 uur (in totaal 3 dosissen) * ----> gevolgd door fluconazol PO 200mg/w in 1 gift ged 6 maanden Lokale beh -> hooggedoseerde ovule: * **fenticonazol** 600mg, maandelijks op dag 5 vd cyclus, zo nodig op te drijven tot wekelijks 1 ovule ged 6m

Answer 3

*Medicatie is alleen geïndiceerd bij hinderlijke klachten* * opm: voorkeur lokale beh boven system beh bij gelijke effectiviteit wegens kleinere kans NE * opm: probiotica of vitamine C vaginaal w niet aangeraden, vanwege gebrek aan bewijs over de effectiviteit ervan. // BAPCOC: **metronidazol** (eerste keus volgens NHG) * PO: 500mg 2dd ged 7d * (opm: bij NHG is 4 tabletten van 500mg [= 2g] eenmalig PO ook een optie -> mogelijk meer kans recidief, maar groter gebruiksgemak) * ovule: 500mg 1dd ged 7d **clindamycine** * ovule: 100mg 1dd ged 3d * vag crème 2%: 5g 1dd ged 7d (2e keus volgens NHG) opm: tijdens zwangerschap * Tijdens zwangerschap bij storende klachten of met verhoogd risico op vroeggeboorte, wordt de voorkeur gegeven aan metronidazol PO of clindamycine vaginaal * Metronidazol en clindamycine worden in de SKP afgeraden in het 1e trimester. De klinische gegevens omtrent gebruik tijdens het eerste trimester van de zwangerschap zijn nochtans geruststellend en de meeste bronnen geven aan dat het kan gebruikt worden.

Answer 4

disulfiram-effect * CAVE: ook aanwezig bij vaginale toediening van metronidazol (opm: geen alcohol tot 48u na laatste inname/applicatie)

Answer 5

antimycotica kunnen rubber van condooms/pessaria aantasten (tot 3d na stop beh!)

Answer 6

BAPCOC: **metronidazol PO** 500mg 2dd ged 7d opm: tijdens zws * Metronidazol wordt in de SKP afgeraden in het 1e trimester. De klinische gegevens omtrent gebruik tijdens het eerste trimester van de zwangerschap zijn nochtans geruststellend en de meeste bronnen geven aan dat het kan gebruikt worden. & **partner** behandelen!

Answer 7

uitblijven van menstrueel bloedverlies in de reproductieve levensfase

Answer 8

uitblijven van menarche tot na de 16e verjaardag

Answer 9

**≥ 6 maanden uitblijven van (eerder wel aanwezige) menstruatie** // opm: bij secundaire amenorroe (ook als deze < 6 maanden duurt) wegen diverse factoren mee voor het verrichten van aanvullende diagnostiek, zoals: * leeftijd pt * zwangerschapswens * vermoeden van onderliggende oorzaak

Answer 10

interval tussen menstruaties > 35 dagen en < 6 maanden

Answer 11

amenorroe tgv een stoornis in de hormonale regulatie vd cyclus, zonder (aanwijzingen voor) organische oorzaak

Answer 12

=> overweeg op indicatie: Zwangerschapstest * bij onzekerheid over zwangerschap FSH- en oestradiolbepaling * bij vermoeden van vroegtijdige overgang (< 40 jaar) prolactinebepaling * bij symptomen passend bij hyperprolactinemie/prolactinoom (dubbelzijdige galactorroe, gezichtsveldstoornissen, hoofdpijn) * bij functionele amenorroe > 1 jaar * herhaal bij lichte verhoging vanwege grote biologische variatie TSH-bepaling * bij klachten passend bij afwijkende schildklierfunctie transvaginale echoscopie * bij twijfel over diagnose polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)

Answer 13

congenitale afwijkingen fysiologisch late puberteit oorzaken secundaire amenorroe

Answer 14

* zwangerschap of lactatie * na operatie aan uterus of cervix: intra-uteriene adhesies of cervixstenose * fysiologisch: tijdens eerste jaren na de menarche of voorafgaand aan menopauze (de overgang) * vroegtijdige overgang: is waarschijnlijk bij leeftijd < 40 jaar, verhoogd FSH (> 20 IE/L) en verlaagd serum oestradiol (< 100 pmol/l) * PCOS * androgeenproducerende tumor: in korte tijd ontstane virilisatieverschijnselen (zoals hirsutisme) * hyperprolactinemie: bij galactorroe kan dit wijzen op: prolactinoom, bijwerking medicatie, stimulatie van borsten of tepels * bijwerking medicatie: zoals antipsychotica, antidepressiva of hormonale anticonceptie * functioneel: geen aanwijzingen organische oorzaak; stress, laag lichaamsgewicht, sterke gewichtsafname en/of intensieve sportbeoefening ondersteunen deze werkdiagnose

Answer 15

≥ 2 kenmerken: * anovulatie -> zich uitend in amenorroe of oligomenorroe * hyperandrogenisme: klinisch (vb. hirutisme, acne, androgene alopecia) en/of biochemisch * echoscopisch polycysteuze ovaria = Rotterdam- criteria

Answer 16

Adviseer anticonceptie indien nodig, vanwege kans op ovulaties

Answer 17

Geef bij normale bevindingen uitleg over fysiologische spreiding van leeftijd bij menarche. * De ontwikkeling van borsten en pubisbeharing is een gunstig teken. Bespreek bij leeftijd ≥ 16 jaar verwijzing naar gynaecoloog. * opm: als niet verwezen -> na 6 tot 12m contact op te nemen als menarche uitblijft + heroverweeg verwijzing

Answer 18

Geef uitleg over: * mogelijke oorzaken (aanleg, auto-immuun, iatrogeen, maar meestal onbekend) * overgangsklachten opm: Bij amenorroe > 1 jaar (menopauze) -> inschatting RF (zie CV RF, zie fractuurpreventie)

Answer 19

* uitleg over vermoedelijke oorzaak (functiestoornis eierstokken) * bespreek dat PCOS vaak samengaat met verminderde vruchtbaarheid * voorlichting en advies ikv overgewicht zo nodig * adviseer contact op te nemen als menstruatie zonder anticonceptiegebruik > 1j wegblijft.

Answer 20

Weeg gezamenlijk mogelijkheid en voor- en nadelen van medicatiewijziging af. * Controleer na 3 tot 6 maanden als de cyclus zich niet herstelt.

Answer 21

Leg uit dat: * psychische en lichamelijke factoren de hormonen beïnvloeden die de menstruele cyclus regelen * de oorzaak van functionele amenorroe lang niet altijd duidelijk is Als stress of gewichts- of eetproblemen een belangrijke rol spelen: begeleiding aanbieden Bij intensieve sportbeoefening: geed desgewenst voedings- en beweegadviezen Controles: * bij amenorroe > 1 jaar: bepaal prolactine * bij aanhoudende amenorroe: bepaal het prolactine nogmaals na 6 tot 12m

Answer 22

Naar kinderarts: * afwijkende bevindingen bij uitblijven menarche op leeftijd van 14 of 15 jaar Naar gynaecoloog: * primaire amenorroe (afh van bevindingen en voorkeur pt) * zwangerschapswens +secundaire amenorroe * zwangerschapswens + (vermoeden van) vroegtijdige overgang * zwangerschapswens + 2x verhoogde prolactinewaarde, niet tgv GM (zonder zwangerschapswens: verwijs naar internist/endocrinoloog) * zwangerschapswens + PCOS * PCOS bij amenorroe > 1 jaar zonder anticonceptie (voor endometriumdiagnostiek) of bij twijfel over de diagnose * amenorroe na operatie(s) aan uterus of cervix * functionele amenorroe > 1 jaar, waarbij pt nadere diagnostiek wenst

Answer 23

* MSM * sekswerkers en klanten (contact in afgelopen 6m) * afkomstig uit soa-endemisch gebied (eerste en tweede generatie) * wisselende seksuele contacten (≥ 3 in de afgelopen 6m) * personen met partner uit 1 vd voorgaande groepen

Answer 24

chlamydia-infectie (maar NIET op: gonorroe, syfilis, hepatitis B en hiv) KCE: ook gonorroe

Answer 25

Vrouw: vaginale swab (PCR op vocht) Man: eerstestraalsurine Anale klachten of MSM: ook rectale swab (in lessen HA gnk stond ook iets over orale uitstrijk)

Answer 26

≥ 2 weken na potentieel risicocontact Bij klachten direct * herhaal bij negatieve testuitslag na 2w

Answer 27

Vrouw: vaginale swab (vag vocht -> PCR) Man: eerstestraalsurine Anale seks of klachten, MSM: ook rectale swab MSM, sekswerkers, en orale seks en keelklachten: tevens swab keel

Answer 28

≥ 2 weken na potentieel risicocontact Bij klachten direct * herhaal bij negatieve testuitslag na 2w

Answer 29

(klinisch: sjanker, rash) *serologisch* onderzoek: **TPHA of TPPA** * worden 3w tot 3m na besmetting positief * de testuitslagen z betrouwbaar als het materiaal **≥ 3m** na een risicocontact w afgenomen * als de klachten < 3m na een risicocontact ontstaan, kan het bloedonderzoek wel w uitgevoerd => maar bij negatief testresultaat herhalen na de windowfase. Positieve testuitslag: * moet w *bevestigd* door **FTA-ABS** of een **immunoblot**. * **VDRL-test (RPR)** = een titerbepaling -> geeft inzicht in *ziekteactiviteit* bij syfilis -> w ingezet om de antibiotische therapie te monitoren Bij een ulcus: * *naast bloedonderzoek* ook **NAAT/PCR op ulcusuitstrijk** * Verwijs, indien deze diagnostiek niet beschikbaar is op korte termijn naar een dermatoloog.

Answer 30

serologie (wnr testen: staat niet in tabel NHG)

Answer 31

Serologie: hiv antistoffen en p24-antigeen (combotest)

Answer 32

≥ 4 weken na potentieel risicocontact * Herhaal bij negatieve testuitslag na 12w -> om de infectie (zo goed als zeker) uit te sluiten

Answer 33

Vrouw: swab fluor, fluorkweek of fysiologisch zoutpreparaat Man: test op urine of urethra-uitstrijk

Answer 34

≥ 4 weken na potentieel risicocontact Bij klachten direct * herhaal bij negatieve testuitslag na 4w

Answer 35

Alleen bij twijfel diagnose swab ulcus Serologie alleen bij: * eerste keer klachten bij > 34w zws * of (ivm preventie) indien pt niet en seksuele partner wel bekend is met herpes genitalis

Answer 36

Alleen bij twijfel: histologisch onderzoek of HPV-onderzoek wrat

Answer 37

Alleen bij man met > 4w urethritisklachten bij wie gonorroe en chlamydia z uitgesloten of adequaat behandeld: urine

Answer 38

hiv test (hep B is een hiv-indicatorziekte)

Answer 39

(afweging obv afkomst en gedrag) te adviseren bij hoog soa-risico * chlamydia-, * gonorroe-, * syfilis-, * hepatitis B- * en hiv-test te doen of verwijs nr Centrum Seksuele Gezondheid

Answer 40

laagdrempelig hiv-test aanbieden, evt aangevuld met hep B-test bij ongevaccineerden

Answer 41

Bied pt uit hiv- en/of hep B-endemisch gebied laagdrempelig een hiv- en/of hepatitis B-test aan bij ongevaccineerden.

Answer 42

maak inschatting vh risico op een SOA * opm: neem bij jongeren < 25 jaar laagdrempelig een risico-anamnese af bij seksgerelateerde vragen (bv verzoek om anticonceptie) Bied laagdrempelig een chlamydiatest aan + zo nodig (afh vd risico-inschatting) tests op andere soa's. Geen klachten en laag risico: lessen gnk zeiden chlamydia en gonorroe testen ??? Nhg enkel chlamydia

Answer 43

Test op: * Chlamydia trachomatis, * gonorroe, * syfilis, * hiv * en hepatitis B & andere specifieke diagnostische testen op indicatie (afh vd klachten)

Answer 44

*Verricht bij patiënten met klachten die niet behoren tot een hoogrisicogroep GERICHT diagnostisch onderzoek* **chlamydia** * tenzij duidelijke aanwijzingen voor andere diagnose, zoals: herpesinfectie, condylomata acuminata of schaamluis bij vaginale klachten: * **chlamydia** * **gonorroe** * en **Trichomonas** bij urethritisklachten (man): * **chlamydia** en **gonorroe** * Bij persisterende klachten (> 4w): overweeg te testen op **Trichomonas** en **Mycoplasma genitalium** en **herhaal de test op chlamydia en gonorroe** bij klachten passend bij epididymitis: * **chlamydia** en **gonorroe**, urinekweek bij hard en pijnloos ulcus: * **syfilis** bij blaasjes: * Bij twijfel over de diagnose: NAAT/PCR (dmv swab van blaasje) -> diagn herpes genitalis kan obv klin beeld gesteld w * **Serologie op herpes simplex bij een eerste infectie bij > 34w zws** bij proctitisklachten (mogelijk obv soa): * rectaal op **chlamydia** en **gonorroe**, * bij ulcera en erosies ook swab en serologie op **syfilis** en swab op **herpes**. * Sluit bij een *positieve chlamydiatest* bij *MSM* lymphogranuloma venereum (**LGV**) uit. bij vermoeden orale gonorroe (keelklachten en orale seks): * **gonorroe** (swab keel)

Answer 45

klachten + afscheiding of leukocyturie opm: specificeer de diagnose na aanvullend onderzoek

Answer 46

kans op soa en scrotale pijn en zwelling, evt met roodheid scrotale huid, algemene malaise, koorts opm: * Bij vermoeden/twijfel torsio testis -> verwijs met spoed!

Answer 47

kans op soa en bloed of slijm bij de ontlasting en/of anale afscheiding

Answer 48

niet-acute onderbuikspijn, opdruk- of slingerpijn bij vaginaal toucher, pijnlijke of gezwollen adnexen

Answer 49

klopt volgens NHG * dit stond ook nog in de algemene kernboodschappen van NHG: Wacht bij voorkeur de uitslag van de aanvullende diagnostiek af alvorens te behandelen, behalve bij PID, epididymitis of bij ernstige klachten BAPCOC: Bij milde klachten w het etiologisch onderzoek **afgewacht** alvorens beh te starten. Bij hevige klachten w alvast een empirische behandeling gestart in afwachting vd resultaten vh etiologisch onderzoek. * **Ceftriacone IM 1malig 1g + doxycycline PO 100mg 2dd ged 7d** * overschakelen nr etiologische therapie zodra resultaten etiologisch onderzoek gekend

Answer 50

Mannen met urogenitale infectie: * 1e k: **azitromycine eenmalig 1g PO** * 2e k: doxycycline 2dd 100mg PO ged 7d * opm: BAPCOC: bij iedereen **doxycycline** als eerste keus? Mannen met rectale infectie: * 1e k: **doxycycline 2dd 100mg PO ged 7d** * 2e k: azitromycine eenmalig 1g PO * opm: Doxycycline is beter werkzaam bij rectale infecties dan azitromycine. Vrouwen met chlamydia-infectie (ongeacht locatie): * 1e k (niet bij zws > 15w): **doxycycline 2dd 100mg PO ged 7d** * 2e k: azitromycine eenmalig 1g PO * opm: vaak gelijktijdig voorkomen van urogenitale en rectale chlamydia bij vrouwen, onafh van anale seks Bij zwangerschap: * 1e k: **azitromycine eenmalig 1g PO** * Doxy 2dd 100mg 7d evt overwegen tot 15w zws bij rectale infectie of enkel urogenitaal getest (> 15w zws: CI!) Bij bewezen LGV (serovar L1 en 3 via PCR): * doxycycline 2dd 100mg PO ged **21d**

Answer 51

ceftriaxon eenmalig 1g IM (= BAPCOC; NHG zegt 500mg en ook bij zws)

Answer 52

agressieve variant van chlamydia * proctitis * abcederende lymfadenitis in de liesstreek

Answer 53

PID fertiliteitsproblemen prostatitis epididymitis

Answer 54

conjunctivitis pneumonie nasofaryngeale klachten => Dit ontstaat meestal tussen de 1-12 weken na de geboorte.

Answer 55

PID epididymitis gedissemineerde infectie bacteriële artritis

Answer 56

conjunctivitis

Answer 57

treponema pallidum

Answer 58

door seksueel contact * vaginaal * anaal * oraal direct contact met actieve (vochtige) laesies moeder-kind = zz (door screening zwangeren) opm: vooral bij mannen tss 20 en 65j oud opm: incubatie 10-90d

Answer 59

1e stadium * pijnloos ulcus (besmettelijke sjanker) met lymfadenopathie 2e stadium (in 60-90% van onbehandelde sjanker, besmettelijk): * algemene kalchten (koorts, hoofdpijn) * huidrash (ook handpalmen en voetzolen) 3e stadium (na 2-30j): * orgaansyfilis (huid en inwendige organen) * neurosyfilis

Answer 60

levenslang

Answer 61

Kies voor zelf behandelen (facultatief, indien HA voldoende kennis) * primaire of secundaire syfilis: **benzathine benzylpenicilline IM 2,4 miljoen IE** (op 2 vss plaatsen) * peni-allegie: doxy 2 dd 100mg PO ged 2w * opm: verder stadium eerder voor specialist, bv. laat latente syfilis h beh over meerdere dagen (dag 1, 8 en 15) of verwijs naar een CSG of dermatoloog.

Answer 62

enkele uren na behandeling syfilis * koorts, hoofdpijn, nausea, malaise, spierpijn, toename huidafwijkingen

Answer 63

besmettingsrisico is afh van vele factoren overdracht via: bloed, sperma, vaginaak vocht, moeder-kind! opm: incubatie max 3m opm: Post exposure en Pre exposure profylaxie (testen bij vraag of bij klachten, herhalen na 3m als neg)

Answer 64

human immonodeficientievirus

Answer 65

mogelijk seroconversiesyndroom (viraal beeld, rash) geen symptomen opportunistische infecties

Answer 66

beh = 2e lijn: verwijzing hiv-behandelcentrum voorlichting: * Zonder behandeling tast het virus het afweersysteem aan, wat kan leiden tot aids. Onderstreep het belang van een vroegtijdige behandeling met antiretrovirale middelen: Hoe eerder gestart wordt met de behandeling, hoe beter de levensverwachting (bij pt met ondetecteerbare viral load: nu vergelijkbaar met die van pt met andere chronische ziekten zoals DM) * Mensen met hiv die goed behandeld w en waarbij geen viral load meer aanwezig is, ku het virus niet meer seksueel overdragen, ook niet bij seks zonder condoom

Answer 67

specialistisch

Answer 68

**metronidazol PO 500mg 2dd ged 7d** (BAPCOC; NHG zegt eenmalig 2g PO)

Answer 69

opm: Antivirale middelen beperken de duur & ernst vd ziekteverschijnselen + de duur vd uitscheiding vh virus. Het virus blijft echter aanwezig. // Primo-infectie: start beh < 5d na begin sympt * nt-zwangere met (ernstige) klachten: **PO valaciclovir 2dd 500mg ged 5d** of **PO aciclovir 1g per dag in 5 giften ged 5d** * NHG: immuungecompromitteerde pt: valaciclovir **2dd 1000mg ged 10d** (of tot re-epithelialisatie laesies) // bapcoc: overleg met specialist * zws ≥ 34 w en primo-infectie: verwijs naar **gynaecoloog** (< 34w en veel klachten evt aciclovir opstarten -> 5dd 200mg of 3dd 400mg PO ged 5d) Recidief: start antivirale beh < 48 uur na eerste tekenen * pt met geringe klachten: **indrogende pasta** (zink-) * evt **pijnstilling** (lokaal of PO) * ernstige klachten: **valaciclovir 2dd 500mg ged 3d** of **PO aciclovir 1g per dag in 5 giften ged 3d** // profylactische beh mogelijk bij recidieven >6/jaar (aciclovir PO 400mg 2dd) * NHG: immuungecompromitteerde pt: valaciclovir **2dd 1000mg ged 5d** // bapcoc: overleg met specialist

Answer 70

Kies ervoor om ofwel te behandelen (lokale beh podofyllotoxine, cryotherapie, elektrocoagulatie), of het spontane beloop af te wachten: tot 90% van de wratten verdwijnt spontaan binnen 2 jaar;

Answer 71

permetrine crème 5% * voor slapengaan aanbrengen, na 8-12u grondig afwassen * Herhaal na 1 week Was beddengoed, handdoeken en (onder)kleding op ≥ 60 °C. (Wat niet gewassen kan w: gestoomd of chemisch gereinigd, een week lang in een afgesloten zak w bewaard of 24 uur in een afgesloten zak in de diepvries)

Answer 72

Overweeg medicamenteuze behandeling bij mannen met persisterende urethritisklachten (> 4 weken): **azitromycine PO: d1 -> 1dd 500 mg, dag 2-5 -> 1dd 250 mg** doorgaans geen AB bij asymptomatische dragers

Answer 73

verwijzing mammapoli

Answer 74

mammografie -> uitz: < 30j, zws of BV: echo -> uitz: borstprothese: mammo + indien nodig gerichte echo

Answer 75

evt herbeoordeling in andere fase vd cyclus mammografie -> uitz: < 30j, zws of BV: echo -> uitz: borstprothese: mammo + indien nodig gerichte echo

Answer 76

evt herbeoordeling in andere fase vd cyclus mammografie -> uitz: < 30j, zws of BV: echo -> uitz: borstprothese: mammo + indien nodig gerichte echo

Answer 77

mammografie -> uitz: < 30j, zws of BV: echo -> uitz: borstprothese: mammo + indien nodig gerichte echo

Answer 78

BI-RADS * 0: onvolledig onderzoek * 1: geen afwijkingen * 2: benigne afwijking * 3: wss benigne * 4: verdachte afwijking * 5: kans op maligniteit > 95%

Answer 79

verwijzing mammapoli indien na 3m nog steeds: * knobbeltje (ook als enkel dr vrouw w gevoeld) * gelokaliseerde pijn of gevoeligheid in 1 borst

Answer 80

volg advies radioloog

Answer 81

verwijzing mammapoli

Answer 82

* onregelmatig / slecht afgrensbaar knobbeltje bij palpatie * knobbeltje vast aan de huid/onderlaag * knobbeltje bij postmenopauzale vrouw * schilfering of eczeem vd tepel (en niet alleen tepelhof) -> die niet goed reageert op CS * huidintrekking, tepelintrekking * verdachte LK-zwelling in oksel/supra-/infraclaviculair (ook zonder knobbeltje in borst) * non-puerperale mastitis die persisteert na 1w AB * bruine/bloederige tepeluitvloed * tepeluitvloed (ongeacht kleur) bij postmenopauzale vrouw

Answer 83

nee -> terugkomen indien na 3m nog steeds sprake van een knobbeltje of gelokaliseerde pijn of gevoeligheid in 1 borst

Answer 84

bij ACR a of b: * mammo-/echogram goed beoordeelbaar * vrouw geruststellen + uitleg over mastopathie bij ACR c of d: * door het dichte borstklierweefsel is het mammo-/echogram lastiger te beoordelen * maar geen aanwijzingen gevonden voor afwijking die verder onderzoek vereist * Indien vrouw ongerust blijft + opnieuw met klachten van diffuus gevoelige of pijnlijke borsten op het spreekuur komt -> overleg dan met de radioloog of verwijs naar de mammapoli.

Answer 85

massage van borsten of tepels

Answer 86

vrouwen die mastectomie h ondergaan: * (weer) in aanmerking voor bevolkingsonderzoek vrouwen die borstsparende operatie h ondergaan: * gecontroleerd door de HA dmv jaarlijkse palpatie + tweejaarlijks mammogram

Answer 87

* alert z: infectie of trombose? Verwijs bij: * twijfel of lymfoedeem door tumorrecidief => mammapoli * klachten van lymfoedeem => oedeemtherapeut (oedeemfysiotherapeut of huidtherapeut) * schouderklachten (postoperatief of na bestraling) => oncologie- of oedeemfysiotherapeut

Answer 88

Osteoporose

Answer 89

baarmoederkanker

Answer 90

hartklachten/-falen

Answer 91

hormoontherapie voor overgangsklachten of hormonale anticonceptie

Answer 92

borst-, eierstok-, eileider-, en prostaatkanker * bij eerste- en tweedegraads familieleden * aan maternale en paternale zijde

Answer 93

Vrouw/man zonder VG BK én: => *1e of 2e gr* verwant(e) met **BRCA1/2 mutatie** => *1e g*r **mannelijke** verwant met BK => *1e gr* verwante met * BK **< 40j** * **bilat** BK met 1e tumor **< 50j** * **meerdere primaire tumoren in 1 borst** met 1e tumor **< 50j** * **TN** BK **< 60j** * **ovarium-/tubacarcinoom** (ongeacht lft diagn) => *1e gr* verwante met **BK < 50j** + *1e gr* verwant met **prostaatkanker < 60j** (aan dezelfde kant vd familie) => **2 of meer** *1e gr* verwanten met BK **< 50j** => **3 of meer** *1e en/of 2e gr* verwanten met BK (aan dezelfde kant vd familie), waarvan **min 1 diagnose < 50j** // JA: familielid dat borst/ovarium/tubacarcinoom heeft/had vragen of getest is en wat uitslag was + zo niet: motiveren om zich te testen -> verwijs naar klin geneticus als familielid niet wil/kan getest w -> screeningsadvies obv fam anamnese & uitslagen DNA diagnostiek / NEE: 1vd volgende? * 1e gr verwante met 2x BK met lft 1e diagn < 60j * 1e én 2e gr verwanten met BK (aan dezelfde kant vd familie) met gemidd lft diagn < 50j * 3 of meer 1e of 2e gr verwanten met BK (aan dezelfde kant vd fam) * => JA: jaarlijkse screening buiten het bevolkingsonderzoek BK met mammo (indien lft pt 40-50j) via HA (lft 50-75j: bevolkingsonderzoek), geen indicatie verwijzing klin geneticus * => NEE: geen indicatie verwijzing klin geneticus of screening buiten bevolkingsonderzoek BK

Answer 94

kinderen, ouders, broers en zussen

Answer 95

kinderen van broers en zussen halfbroers en halfzussen grootouders ooms en tantes

Answer 96

een afdeling radiologie van een ziekenhuis waar ook een mammapoli is

Answer 97

op inidcatie: fluordiagnostiek, soa- of urineonderzoek

Answer 98

uitsluitend geïndiceerd bij: * **erectiele disfunctie** met **verminderde zin en opwinding** op voorgrond * én **duidelijke aanwijzingen voor testosterontekort** (hypogonadisme), zoals: extreme vermoeidheid, stemmingsveranderingen, spierzwakte opm: Bij ouder wordende mannen is routinematige testosteronbepaling niet zinvol; daling van de testosteronspiegel bij oudere mannen is fysiologisch en de relatie tussen testosteronspiegel en seksuele klachten is onduidelijk opm: Overweeg bij een gemiddeld testosteron < 11 nmol/l te verwijzen naar een uroloog of arts-seksuoloog voor nadere diagnostiek en eventuele testosteronsuppletie

Answer 99

vaginisme * maak onderscheid tss primair en secundair vaginisme

Answer 100

voor 10:00 uur ’s ochtends * bij waarde < 11 nmol/l: na minstens enkele weken herhalen -> gemiddelde waarde vd 2 metingen nemen

Answer 101

voorlichting

Answer 102

oppervlakkige dyspareunie * met (aanwijzingen vr) specifieke lichamelijke oorzaak [bv. infectie, lichen sclerosus, eczeem, litteken, atrofie] * zonder specifieke lichamelijke oorzaak

Answer 103

verminderde zin of opwindingsproblemen

Answer 104

erectiele disfunctie * onderscheid maken tss overwegend lichamelijke of overwegens psychische oorz

Answer 105

vroegtijdige zaadlozing * onderscheid maken tss primaire en secundaire vroegtijdige zaadlozing.

Answer 106

*lft > 40j: CV risicoprofiel maken* * leefstijladviezen * bespreek de mogelijkheid van hulpmiddelen *Medicamenteuze beh: PDE5-inhibitoren* => Na gemiddeld 30min effectief * echter alleen bij seksuele opwinding & stimulatie! => Werkingsduur: * **sildenafil** en **vardenafil** = 4-5u * **tadalafil** = 36u => Dosis: start met ... * 50 of 100 mg **sildenafil** (max. 100 mg/dag) * 10 of 20 mg **tadalafil** of **vardenafil** (max. 20 mg/dag). => Bijwerkingen treden vooral ih begin op => Evalueer na gebruik van 4 tabletten en pas dosis evt aan.

Answer 107

orgasmeproblemen

Answer 108

* langer bestaande of ernstige dyspareunie en langer bestaande secundair vaginisme; * primair vaginisme; * verminderde zin, opwindings- of orgasmeproblemen waarbij adviezen onvoldoende verbetering geven; * erectiele disfunctie waarbij adviezen en/of medicatie onvoldoende verbetering geven; * primaire vroegtijdige zaadlozing bij onvoldoende effectiviteit van een SSRI; * secundaire vroegtijdige zaadlozing waarbij niet-medicamenteuze adviezen onvoldoende effectief zijn en er mogelijk sprake is van complexe onderliggende problematiek.

Answer 109

* uitleg vicieuze cirkel van pijn en inadequaat pijngedrag + geef ‘pijnverbod’ * uitleg: vr voldoende lubricatie is voldoende lange, adequate seksuele stimulatie noodz * pijnlijke gebied 2x/d met indifferente crème masseren * bij atrofie (na menopauze) lokale oestrogenen overwegen * vervolgafspraak na 6w

Answer 110

Voorlichting en nt-medic adviezen Bij secundaire of situationele orgasmeproblemen: beleid gebaseerd op de oorzaak, zoals * relatieproblemen * comorbiditeit * SSRI-gebruik

Answer 111

Voorlichting en nt-medic adviezen => zo onvoldoende: medicatie overwegen -> dagelijks **paroxetine 20mg** of **sertraline 50mg** * Co na 2w en 4-6w * Na 2m dosering halveren bij voldoende effectiviteit * Probeer desgewenst een on demand dosering (minder effectief) Te overwegen bij weerstand tgn systemische beh: **lidocaïne-prilocaïnecrème (beide 2,5%)** op intacte huid vd penis ged 5-10 min (verwijderen voor seksuele activiteit)

Answer 112

* gemiddeld testosteron < 11 nmol/l (of evt. nr arts-seksuoloog); * overweging vacuümpomp, intracaverneuze injecties, intra-urethraal alprostadil of penisprothese * standsafwijking vd penis die penetratie lastig of onmogelijk maakt en waarvoor de man een operatie overweegt

Answer 113

dyspareunie indien nadere diagnostiek of behandeling is geïndiceerd

Answer 114

dagelijks gebruik van nitraten of angineuze klachten bij geringe inspanning.

Answer 115

dyspareunie met aanwijzingen voor bekkenbodemproblematiek

Answer 116

(aanwijzingen voor) een seksueel trauma

Answer 117

* huidige klachten genitalia; * koortsende ziekte in laatste 12w; * roken, gebruik alcohol of drugs; * doorgemaakte soa; * geneesmiddelen (ACE-remmers, antidepressiva, sulfasalazine of anabole steroïden), cytostatica, radiotherapie, blootstelling aan schadelijke stoffen; * cryptorchisme, trauma of operatie in genitale regio.

Answer 118

polycysteusovariumsyndroom

Answer 119

**Spermaonderzoek** in het laboratorium: = afwijkend bij: azoöspermie en VCM < 3 x 106 * bij afwijkende uitslag: herhaal na enkele weken **Chlamydia-antistoftest** (CAT)

Answer 120

volume x concentratie x percentage progressief bewegende spermatozoa

Answer 121

zws > 12m uitblijft bij een op zws gerichte coïtus * De duur vd subfertiliteit komt overeen met de duur vd zwangerschapswens.

Answer 122

bepaal de geschatte zwangerschapkans in het komende jaar (zie tabellen NHG)

Answer 123

is aanzienlijk * na 6m: 70% * na 1j: 80% * na 2j: 90%

Answer 124

**amenorroe > 6m** **subfertiliteit ged 1j** + afwijkende bevindingen: * andere aanwijzingen vr **ovulatieST** (oligomenorroe) * anamnestische aanwijzingen voor mogelijke **tubapathologie** of een afwijkende CAT * azoöspermie of **sterk verminderde kwaliteit vh sperma** obv herhaald spermaonderzoek (VCM < 3 x 106) * **andere problemen** (seksuele problematiek, anatomische afwijkingen). **subfertiliteit ged 1j** + normale bevindingen bij: * **zwangerschapskans < 30%** * **lft vrouw ≥ 38j** **subfertiliteit > 2j**

Answer 125

=> pt'en die om prostaatkankeronderzoek (PSA-meting) vragen => dragers van pathogene BRCA2-kiembaanvariant => pt'en bij wie men prostaatkanker vermoedt met daarbij: * een afwijkend rectaal toucher * aanwijzingen voor (bot-)metastasen [Stroomschema's: zie NHG]

Answer 126

* klachten van botpijn (vooral in rug en heupen), * continue pijn onafhankelijk van bewegen, * algehele malaise, nachtzweten, onverklaard gewichtsverlies, * neurologische uitvalsverschijnselen (vaak bilateraal), * nachtelijke verergering van de pijn. het voorkomen van kanker in de familie * vooral prostaat-, borst-, eierstok-, of alvleesklierkanker * bekende pathogene kiembaanvarianten zoals BRCA2

Answer 127

=> voor- en nadelen (keuze ligt bij pt) * Er kan een **klinisch relevante kanker** aanwezig z waarbij vroegtijdige beh mogelijk gunstig is * de kans dat een tumor w gevonden die **klinisch nooit relevant zal worden**, is echter eveneens aanwezig * Vroegdiagnostiek leidt *op populatieniveau* **niet tot verlaging vd kans om te overlijden** aan prostaatkanker * **Mictieklachten zijn zelden een uiting van prostaatkanker** + het risico op prostaatkanker is gelijk bij mannen met en zonder mictieklachten * Bij dragerschap van pathogene **BRCA2-kiembaanvariant is er een indicatie voor tweejaarlijkse PSA-screening**. In andere gevallen van familiair voorkomen is het nut hiervan niet aangetoond. * Bij **levensverwachting < 10j** (doorgaans > 75j of jongere patiënten met ernstige co-m) w **PSA-bepaling niet aanbevolen**

Answer 128

* wens tot PSA-meting (vroegdiagnostiek) na counseling (bij levensverwachting ≥ 10j) * dragerschap van een pathogene BRCA2-kiembaanvariant (tweejaarlijks onderzoek) * onbegrepen botpijnen

Answer 129

indien rectaal toucher pijnlijk: vermoeden prostatitis -> verricht GEEN PSA-meting

Answer 130

* Vermoeden van (bot-)metastasen (botpijnen in rug of heup, al dan niet met algemene malaise) *zonder* afwijkingen bij rectaal toucher * Wens PSA-meting (vroegdiagnostiek) na counseling (met levensverwachting ≥ 10j)

Answer 131

Dragerschap pathogene BRCA2-kiembaanvariant * 1x per 2 jaar * initiatief hiervoor ligt bij pt

Answer 132

* Afwijkend rectaal toucher => dit is al reden voor verwijzing * Aanwijzingen voor cystitis of prostatitis * Een levensverwachting < 10 jaar

Answer 133

is (meestal) reden voor vervolgonderzoek door een uroloog

Answer 134

deze waarde is laag + de kans is klein dat zich ooit een klinisch relevant prostaatkanker zal ontwikkelen. => Geadviseerd w om niet eerder dan na 5j opnieuw PSA te testen.

Answer 135

deze waarde is laag + de kans is zeer klein dat zich ooit een klinisch relevante prostaatkanker zal ontwikkelen. => Herhaling vd PSA-test in toekomst h geen meerwaarde -> w daarom niet aanbevolen

Answer 136

deze waarde is normaal + de kans op prostaatkanker is klein. => Aanvullend onderzoek is niet nodig. => Geadviseerd w om niet eerder dan na 2j opnieuw het PSA te testen.

Answer 137

er is een kans op prostaatkanker, maar deze waarde kan ook verhoogd z door prostatitis, blaasontsteking of goedaardige prostaatvergroting. // Handel als volgt. => Bij een (recentelijk doorgemaakte) prostatitis of cystitis kan het PSA nog tot 12w erna verhoogd z. * Indien PSA toch bepaald is: meting herhalen na 12w -> pt geruststellen als deze PSA-waarde genormaliseerd is (< 3 ng/ml) => Wnr er géén aanwijzingen z voor (recentelijk doorgemaakte) prostatitis of cystitis: * verwijs naar uroloog voor aanvullende diagnostiek.

Answer 138

* **PSA ≥ 3 ng/ml** zonder aanwijzingen vr prostatitis of cystitis * **aanwijzingen voor prostaatkanker bij rectaal toucher** en levensverwachting ≥ 10j (of levensverwachting < 10j met aanwijzingen vr (bot-)metastasen) opm: verwijs bij voorkeur naar een centrum dat gebruikmaakt van MRI-prostaat

Answer 139

Mannen die drager z van een pathogene BRCA2-kiembaanvariant hebben een **2,5-voudig verhoogde kans op het krijgen van prostaatkanker** * Deze is vaak agressiever, * ontstaat op jongere leeftijd * en heeft een slechtere prognose.

Answer 140

ZwangerWijzer

Answer 141

nuchter glucose

Answer 142

chlamydia, gonorroe, hepatitis B en/of HIV

Answer 143

rubella-antistoffen

Answer 144

antistoffen tegen parvovirus B19 (vijfde ziekte)

Answer 145

varicella-antistoffen

Answer 146

serumbepaling FZ

Answer 147

antilichamen tegen TSH-receptor

Answer 148

foliumzuur 1dd 0,4-0,5mg * vanaf 4w voor de conceptie * t.e.m. 10w na de eerste dag vd laatste menstruatie GM? * Ontraad zelfzorgmiddelen * Pcm kan zonder overleg gebruikt w * Receptmedicatie: voordelen afwegen tgn risico's Vaccineer op indicatie tgn ... * rubella * of waterpokken Eet gezond + vanaf daadwerkelijke zws: * geen (half)rauw vlees * was groente goed * handschoenen bij tuinwerkzaamheden / verschonen kattenbak * geen rauwe (ongepasteuriseerde) melkproducten * Vermijd gekoelde producten die daarna niet / onvoldoende w verhit (vb. paté, vis, voorgesneden salades, softijs) Zwangerschap op oudere lft = ongunstig voor de fertiliteit * meer kans op zws-complicaties en chromosomale afwijkingen vh kind Leefstijl * rookstop bij zowel mannen als vrouwen * alcohol in zws vermijden * gezond gewicht zwangerschapswens laten melden bij een reizigersadviesgesprek

Answer 149

* Afkomstig uit Middellandse Zeegebied, Afrika, Azië, Midden Oosten, Caribisch gebied * Bekend met microcytair hypochroom bloedbeeld of persisterende anemie na ijzersuppletie * familiegeschiedenis van hemoglobinopathie * eerder kind in de familie dat met de hielprik is gediagnosticeerd als ziek of drager van een hemoglobinopathie => Bij bekend dragerschap in familie: gerichte dragerschaptest via de klinisch geneticus

Answer 150

BD meten bij voorkeur vr combinatiepreparaten en: * bekende CV RF * pre-eclampsie of zws-hypertensie in VG Evt BMI bepalen bij voorkeur vr hormonale anticonceptie of sterilisatie + vermoeden obesitas

Answer 151

SOA diagnostiek bij: spiraal plaatsen + indicatie soadiagnostiek * klachten passend bij soa of PID * verhoogd risico op soa * op verzoek vd vrouw => Indien de vrouw geen klachten h: volstaat test op chlamydia + kan de test plaatsvinden in hetzelfde consult waarin het spiraal geplaatst w (indien toch soa kan behandeling met spiraal in situ) <-> bij aanwijzingen vr soa of PID plaats je het spiraal pas na de behandeling - uitz: noodanticonceptie)

Answer 152

eventuele bijwerkingen (vb. spotting, misselijkheid, hoofdpijn) gaan vaak < 3m vanzelf over

Answer 153

combinatiepil => 1e keus: * **levonorgestrel** 150µg + ethinylestradiol 30µg => 2e keus: * **levonorgestrel** 100µg + ethinylestradiol 20µg * **gestodeen** 75µg + ethinylestradiol 20µg * **norgestimaat** 250µg + ethinylestradiol 35µg

Answer 154

* belang van juiste toepassing vr de betrouwbaarheid * betrouwbaarheid aanzienlijk vermindert bij hevig braken of waterdunne diarree * mogelijkheid om stopweek over te slaan

Answer 155

* belang van juiste toepassing vr de betrouwbaarheid * betrouwbaarheid aanzienlijk vermindert bij hevig braken of waterdunne diarree

Answer 156

medroxyprogesteron **150** mg/ml **IM** * medroxyprogesteron **160** mg/ml **SC** = optie vrouw zichzelf de prikpil wil toedienen (+ de hogere kosten geen bezwaar vindt)

Answer 157

IM prikpil * elke 12w SC prikpil * elke 13w

Answer 158

bij koperspiraal: * **T-spiraal** (380 mm2 koper, kan 10j in situ) * of **hoefijzervormige spiraal** (375 mm2 koper, kan 5j in situ) bij hormoonspiraal: * **52mg levonorgestrel** (Mirena® kan 8j in situ blijven)

Answer 159

1u voorafgaand aan plaatsing * naproxen 500mg * of paracetamol 1g

Answer 160

sterke aanwijzingen voor een verhoogd risico op expulsie vd spiraal bij gebruik van menstruatiecups

Answer 161

abnormale afscheiding, aanhoudende buikpijn, abnormaal vaginaal bloedverlies en/of koorts na plaatsing

Answer 162

de noodzaak van bescherming tegen soa bespreken

Answer 163

=> indien gewenst afspraak maken **3m na starten met nieuwe anticonceptiemethode** (tevredenheid? NE?) => implantatiestaafje: * Co 3m na plaatsing (op juiste plaats?) // Mogelijkheid evaluatieconsult (op langere termijn) om te beoordelen of de gebruikte anticonceptiemethode nog geschikt is * veranderingen in gezondheidssituatie (vb. roken en lft ≥ 35j, of ontstaan hypertensie) * relatieve CI bij start met de methode (bv. eens per 1-5 jaar)

Answer 164

6w na plaatsing * tevredenheid? NE? * positie spiraal? => in speculo: draadjes zichtbaar/partiële expulsie?

Answer 165

Het algemene advies om te stoppen met anticonceptie is: => bij hormonale anticonceptie: * op 52j => bij niet-hormonale methodes: * 1j na laatste menstruatie

Answer 166

Absolute CI: * Combinatiepreparaten Relatieve CI: * Prikpil

Answer 167

Relatieve CI: * Combinatiepreparaten * prikpil

Answer 168

Absolute CI: * Combinatiepreparaten Relatieve CI: * Prikpil

Answer 169

Relatieve CI: * Combinatiepreparaten * prikpil

Answer 170

Absolute CI * Bij roken: combinatiepreparaten Relatieve CI * Bij niet-roken: combinatiepreparaten

Answer 171

absolute CI * Alle hormonale methodes

Answer 172

absolute CI * Alle hormonale methodes (bij lft **> 35j**) relatieve CI * Alle hormonale methodes (bij lft **25-35 j**)

Answer 173

Relatieve CI: * Anticonceptiepleister * sterilisatie vrouw

Answer 174

absolute CI: * Orale hormonale anticonceptie

Answer 175

absolute CI * Alle hormonale methodes

Answer 176

absolute CI * Spiralen (continueren mag) * Methodes met alleen progestageen (continueren mag)

Answer 177

absolute CI * Spiralen (vr bepaling mate van beperking: echo en/of advies van gynaecoloog)

Answer 178

Relatieve CI * Methodes die rekening houden met vruchtbare dagen

Answer 179

relatieve CI * Sterilisatie vrouw c.q. man

Answer 180

absolute CI * Combinatiepreparaten * pil met alleen progestageen * implantatiestaafje relatieve CI * Prikpil opm: Deze adviezen gelden tot een maand na stoppen met de medicatie.

Answer 181

absolute CI * Alle hormonale methodes, m.u.v. de hormoonspiraal en prikpil opm: Deze adviezen gelden tot een maand na stoppen met de medicatie.

Answer 182

relatieve CI * Combinatiepreparaten (alleen gebruik zonder stopweek is mogelijk) * pil met alleen progestageen

Answer 183

absolute CI * Methodes die rekening houden met vruchtbare dagen

Answer 184

Elke maand ged 3w * 1 tablet per dag * 1 pleister per week * 1 ring => daarna stopweek * Doorgebruiken zonder stopweek is ook mogelijk

Answer 185

regelmatig * in stopweek onttrekkingsbloeding

Answer 186

Vooral in de 1e maanden: * hoofdpijn, * onregelmatig bloedverlies, * mastopathie, misselijkheid, * invloed op de stemming, * gewichtstoename, * verminderd seksueel verlangen ring: * vaginitis en vaginale jeuk, * (onopgemerkte) expulsie pleister: * lokale huidirritatie * loslaten ernstige NE: => toename risico ... (zie NHG vr details) * trombose * HVZ (vb. myocardinfarct, ischemisch CVA) * mammacarcinoom

Answer 187

Pil met alleen progestageen * Elke dag 1 tablet * zonder stopweek Implantatiestaafje * Eenmalig plaatsen SC aan binnenkant bovenarm * na 3 jaar vervangen Prikpil * Elke 12w injectie IM (in huisartsenpraktijk) * of elke 13w injectie SC (kan evt. zelf)

Answer 188

Onregelmatig bloedverlies, soms uitblijven van bloedverlies

Answer 189

Vooral in de 1e maanden: * wisselend en onvoorspelbaar bloedingspatroon, * daarna vaak oligo- of amenorroe en spotting, * hoofdpijn, * acne, * haaruitval, * mastopathie, * invloed op stemming, * gewichtstoename (vooral bij prikpil) Prikpil: * vruchtbaarheid herstelt zich 6-12m na laatste toediening * afname vd botdichtheid * Mogelijk toename risico trombose

Answer 190

Plaatsing in cavum uteri door getrainde hulpverlener => na 5 of 10 jaar vervangen, afhankelijk van soort spiraal

Answer 191

Eigen cyclus, bloedverlies normaal tot meer

Answer 192

* Heviger en langduriger menstruatie (w na enkele maanden vaak minder) * Spontane expulsie van spiraal (2-5%) * Risico uterusperforatie bij plaatsing (1 op 1000; bij het geven van borstvoeding 6 op 1000)

Answer 193

Plaatsing in cavum uteri door getrainde hulpverlener * na 5 of 6 jaar vervangen (afhankelijk van soort spiraal)

Answer 194

Vaak uitblijven van bloedverlies of licht onregelmatig bloedverlies (ovulatie gaat meestal wel door)

Answer 195

Vooral in de 1e maanden: * wisselend en onvoorspelbaar bloedingspatroon, * daarna vaak oligo- of amenorroe en spotting, * hoofdpijn, * acne, * haaruitval, * mastopathie, * invloed op stemming, * gewichtstoename Daarnaast: * vulvovaginitis * vaginale afscheiding Toename kans op (vaak asymptomatische en selflimiting) ovariumcysten Spontane expulsie van spiraal (2-5%) Risico uterusperforatie bij plaatsing zwakke aanwijzingen voor toename risico mammacarcinoom

Answer 196

Levonorgestrel (uiterlijk 3d) Ulipristal (uiterlijk 5d) Koperspiraal (uiterlijk 5d) * meest effectief, wss doordat later aangrijpingspunt (verhinderen innesteling versus uitstel ovulatie) => zie NHG voor meer details (tabel)

Answer 197

Combinatiepreparaten: * mogelijk enig nadelig effect op hoeveelheid BV (adviseer bij teruglopen vd BV op verzoek te blijven voeden) * wss geen invloed op groei vh kind Methodes met alleen progestageen (inclusief hormoonspiraal): * wss geen invloed Koperspiraal: * geen invloed

Answer 198

* het kind krijgt volledige borstvoeding en geen bijvoeding * moeder h nog niet gemenstrueerd na bevalling * toepassing tot max 6m na bevalling

Answer 199

LAM * BV: direct (bij volledige BV) * gn BV: nvt Combinatiepreparaten * BV: > 6w * gn BV: > 3w (> 6w bij RF voor VTE zoals obesitas of lich inact) POP * BV: > 3w * gn BV: > 3w staafje * BV: > 4w * gn BV: > 3w prikpil * BV: > 6w * gn BV: > 3w spiraal * BV: > 6w (cave verhoogd risico uterusperf) * gn BV: > 6w (zie NHG vr aanvullende maatregelen)

Answer 200

=> < 12u: vergeten pil innemen, pilstrip verder op nl tijdstip + coïtus mag => > 12u: 1e pil na stopweek vergeten te nemen (> 24u te laat): * zie richtlijnen voor in week 1 week 1: maatregelen nodig bij **≥ 2** vergeten pillen (bijsluiter zegt vanaf 1) * laatste pil meteen innemen + pilstrip nl verder * ≥ 2: **ged 7d geen coïtus tenzij condoom** // **coïtus zonder condoom gehad: + noodanticonceptie** (seks < 5d vóór 2e vergeten pil) week 2: maatregelen nodig bij **≥ 3** vergeten pillen (bijsluiter zegt vanaf 2) * laatste pil meteen innemen + pilstrip nl verder * geen bijkomende maatregelen bij < 3 pillen vergeten * bij ≥ 3 pillen vergeten: **geen onbeschermde seks totdat 7 aaneengesloten dagen pil (met actief bestanddeel) genomen** * *mijnpil.nu zegt hier ook noodanticonceptie indien in de 7d NA de vergeten pillen nog seks gehad (bij week 1: 5d voor tem 7d erna) (indien seks > 5d geleden dan te laat) -> maar lijkt niets van op NHG te staan? allesoverseks.be en domus medica zeggen ook geen noodpil in week 2, ookal als voorbije dagen seks gehad?* week 3: maatregelen nodig bij **≥ 2** vergeten pillen (bijsluiter zegt vanaf 1) * **geen onbeschermde seks totdat 7 aaneengesloten dagen pil (met actief bestanddeel) genomen** + *zonder stopweek volgende strip starten (werkzame pillen)* opties volgens bijsluiter week 3: * vervroegde stopweek: stop pilstrip + herstart nieuwe strip na max 7d (incl dagen waarop pil vergeten) * doorslikken: laatste pil meteen innemen + pilstrip nl verder + geen stopweek opm: WHO vs bijsluiter, NHG zegt wat tussenin? opm: het gaat over pillen die "na elkaar" vergeten zijn, of afzonderlijk binnen eerste week (~ domus medica)

Answer 201

klopt * opm: zie NHG voor meer info zoals bv. wnr best anticonceptie starten

Answer 202

Aanwijzingen voor **klinische instabiliteit**: * bedreigde circulatie (duizeligheid, transpireren, gevoel van flauwvallen) * hevig vaginaal bloedverlies (meer en/of langduriger dan nl) * hevige buikpijn. Urgente beoordeling bij: **vaginaal bloedverlies + buikpijn en/of 1 vd volgende RF**, indien intra-uteriene lokalisatie nog niet echoscopisch is vastgesteld (en een EUG dus niet is uitgesloten): * tubapathologie (eerdere EUG, PID, subfertiliteit) * tubachirurgie * fertiliteitsbehandeling * actueel spiraalgebruik * sterilisatie

Answer 203

bij onzekerheid over bestaan zwangerschap: * zwangerschapstest vanaf 8w zwangerschapsduur: * resus-D-bloedgroep bepalen (indien onbekend) Mogelijkheid van echoscopie (TVE) vanaf 6w zwangerschapsduur (intacte zws aantonen ahv intrauteriene hartactie)

Answer 204

vermoeden EUG? => ja: directe **verwijzing** gynaecoloog! => nee * bij amenorroe < 6w: **Co na 1w** (eerder bij hevig bloedverlies, hevige buikpijn, koorts, ongerustheid) * bij amenorroe > 6w: **echoscopie** *echoscopie* => intacte zws (intra-uter foetus + hartactie) * **verwijzing** verlosk hulpverlener * opm: bloedverlies stopt meestal binnen 1w (contact met verlosk hulpv opnemen bij pesisteren of toenemen bloedverlies) => niet-vitale zws (intra-uter foetus zonder hartactie of lege vruchtzak) * **afwachtend beleid** + Co na 1w, zo nodig ook na 2w (of eerder bij alarmS) * of **verwijzing** gynaecoloog voor beh (medicamenteus of curettage) * (°) => complete miskraam (cave: leeg cavum uteri kan ook passen bij EUG) * **nacontrole (na 4-6w)** => Indien nog geen menstruatie: zws-test -> bij pos test: TVE * opm: zwangerschapstest k enkele weken positief blijven => incomplete miskraam (resten zwangerschapsweefsel in utero) * **afwachtend beleid** + Co na 1w (of eerder bij alarmS) * of **verwijzing** gynaecoloog voor beh (medicamenteus of curettage) * (°) => echoscopisch beeld passend bij EUG of molazwangerschap * directe **verwijzing** gynaecoloog! // (°) Bij niet-vitale zwangerschap of incomplete miskraam: * bij afwachtend beleid is beloop vd klachten niet goed te voorspellen * in het merendeel vd gevallen: complete miskraam binnen 2w * bij afwachtend beleid lijkt het risico op hevig bloedverlies iets hoger dan bij beh * indien geen duidelijke voorkeur vr afwachten of behandelen: adviseer afwachtend beleid ged 1-2w

Answer 205

**vaginaal bloedverlies** + nog niet echoscopisch vastgesteld dat de zws intra-uterien is + **1 of meer** aanwijzingen: => **buikpijn** heviger en/of anders dan bij menstruatie => **RF** voor EUG * eerdere EUG * PID * subfertiliteit * tubachirurgie * fertiliteitsbehandeling * zws bij spiraalgebruik of na sterilisatie * (opm: bij ongv 50% vd vrouwen met EUG geen RF aanwijsbaar) => afwijkend **KO** * pijn bij palpatie buik * peritoneale prikkeling * slingerpijn bij vaginaal toucher => bedreigde **circulatie** * 'licht in het hoofd’, collapsneiging, snelle pols, lage bloeddruk * opm: klinische stabiliteit beoordelen volgens de ABCDE-methodiek opm: Verwijs bij een vermoeden van een EUG direct naar de gynaecoloog; overleg aan de hand van het klinische beeld met de gynaecoloog over de mate van spoed.

Answer 206

het is in principe de taak vd verloskundig hulpverlener om dit bij voorkeur zo snel mogelijk te geven, in ieder geval binnen 72u na de miskraam (indien pt geen verlosk hulpverlener h -> toediening dr HA noodzakelijk)

Answer 207

* Bij ongv de helft vd zwangere vrouwen met vaginaal bloedverlies blijft de zws intact => Kortdurende spotting (1-2d) lijkt niet geassocieerd met hoger risico op miskraam * Vaak stopt bloedverlies < 1w => Bij toenemend bloedverlies w miskraam waarschijnlijker * Uitdrijving zwangerschapsweefsel gt meestal samen met: verlies van wat stolsels, matige hoeveelheid bloed en weeënachtige pijn. * Na miskraam neemt bloedverlies sterk af of stopt + verdwijnt de buikpijn. => Spotting k enkele weken aanhouden * Pijnstilling: paracetamol => bij onvold effect evt gecombineerd met NSAID

Answer 208

vermoeden van complete miskraam * bespreek dat echoscopie niet nodig is, als er geen klachten meer zijn * bespreek dat een zwangerschapstest enkele weken positief kan blijven

Answer 209

verwijzing nr gynaecoloog

Answer 210

Na herhaalde vroege miskraam (< 12w zws-duur) is de kans groot dat een volgende zws resulteert in een gezond kind. / bij ≥ 2 vroege miskramen: overweeg verwijzing nr gynaecoloog voor aanvullende diagnostiek / bij het merendeel vd paren w geen verklaring gevonden

Answer 211

extra-uteriene graviditeit * opm: mogelijke oorzaak van vaginaal bloedverlies en/of buikpijn

Answer 212

een ontsteking in het kleine bekken als gevolg van het opstijgen van bacteriën vanuit de vagina en de endocervix => naar het endometrium, de tubae en de ovaria, die zich kan uitbreiden naar het peritoneum.

Answer 213

mate van ziek z, temperatuur buikonderzoek speculumonderzoek vaginaal toucher

Answer 214

snelle diagnose, direct starten met antibiotica en voorkomen van recidieven (vb. veilig vrijen)

Answer 215

**pijn in onderbuik**, bij **bekkenpijn** plus **gevoelige en/of vergrote adnexen**, en bij **pijn tijdens gynaecologisch onderzoek**, als een andere oorzaak vr de klachten niet waarschijnlijk lijkt => De diagnose w waarschijnlijker naarmate meer kenmerken positief z: * **koorts** (temp > 38 °C) * meer dan normale, of purulente of mucopurulente vaginale **afscheiding** * **CRP > 10 mg/l**, maar een laag CRP sluit PID niet uit * verhoogde kans op **soa** * **soa in VG**

Answer 216

Bij aanwezigheid van een spiraal: * overweeg iom pt de spiraal in situ te laten * Verwijder spiraal alsnog als: onvold verbetering binnen 72u na 1e gift AB * Als besloten w spiraal meteen te verwijderen: doe dit ≥ 1u na inname vd 1e gift AB

Answer 217

overwegen: **CRP**-bepaling (ter ondersteuning vd diagnose; voorkeur boven BSE-bepaling) **PCR op Chlamydia en gonorroe** * EVT diagnostiek andere soa’s afh vh risico * géén test op Mycoplasma genitalium **urineonderzoek** **zwangerschapstest** * tenzij zws voldoende kan w uitgesloten vaginale of andere *echografie* is NIET zinvol voor de diagnose PID * evt wel voor het uitsluiten van andere (gynaecologische) oorzaken

Answer 218

niet-cyclisch bloedverlies, menstruaties niet meer herkenbaar

Answer 219

bloedverlies na coïtus of makkelijk bloedende cervix bij inwendig onderzoek

Answer 220

bloedverlies > 1 jaar na de laatste menstruatie (menopauze).

Answer 221

Behandel bij PID of een vermoeden daarvan met AB => BAPCOC: empirische beh = combinatie van: * **ceftriaxon** IM (1malig 1g) * **doxycycline** PO (100mg 2dd ged 14d) * **metronidazol** PO (500mg 3dd ged 14d) [bij absolute CI voor ceftriaxone en doxycycline: ciprofloxacine oraa (500mg 1dd ged 14d)l + metronidazol oraal (500mg 3dd ged 14d)] De behandeling moet zo nodig bijgesteld w obv de resultaten vd cervicale PCR en cultuur (NHG stelt andere AB voor dan BAPCOC) // & zo nodig pijnmedicatie, zoals paracetamol of een NSAID

Answer 222

Verwijs naar de gynaecoloog bij: * ernstig alg ziek-zijn (vanwege kans op tubo-ovarieel abces: spoed!) * zwangerschap en PID: direct * diagnostische twijfel (in het bijzonder over de beoordeling vh vaginaal toucher) * onvoldoende effect AB bij Co na 2-3d en 1w * bapcoc: bij vermoeden PID bij kinderen: verwijzen nr gynaeco of pediater Overweeg consultatie van een gynaecoloog bij immuungecompromitteerde pt

Answer 223

pt direct contact laten op te nemen bij: * toenemend ziek-zijn * verergering van klachten Controle na 2-3d * beloop klachten, temperatuur * herh KO als klachten onvold verbeteren (heroverweeg diagnose en behandeling) -> bij afwijkende bevindingen bij KO / diagn twijfel: overleg/verwijzing gynaeco Controle na 1w: * pas beh zo nodig aan op geleide vd soa-tests * bij Chlamydia en/of gonorroe: ook testen op overige soa's * bij neg soa-tests: AB voortzetten tenzij deze onvoldoende verbetering geven -> herh in dat geval KO (cfr supra) bij aangetoonde soa: partnerwaarschuwing en behandeling (ook als partner geen klachten) ter sprake br * Overweeg in afwachting vd testuitslagen alvast een beh te starten

Answer 224

verdikt (> 4 mm) endometrium of afwijkende cervixcytologie afwijkingen bij (aanvullend) onderzoek, zoals * vaginale atrofie * chlamydia-infectie * cervixpoliep tamoxifengebruik onregelmatig bloedverlies bij hormoontherapie

Answer 225

cyclisch hevig en hinderlijk bloedverlies

Answer 226

bloedverlies tussen herkenbare menstruaties.

Answer 227

hevig bloedverlies met verzoek om directe behandeling.

Answer 228

vrouwen met hevig menstrueel bloedverlies zonder intermenstrueel of postcoïtaal bloedverlies.

Answer 229

bij afwezigheid van postcoïtaal bloedverlies + zonder verhoogd risico op soa: * ged eerste 5j na menarche * bij intermenstrueel bloedverlies tijdens (vooral eerste 3m van) gebruik van hormonale anticonceptie

Answer 230

miskraam of EUG * pos zwangerschapstest + bloedverlies in 1e trim echoscopisch aangetoonde afwijkingen * intracavitaire myomen * endometriumpoliepen * grotere intramurale myomen * uterus myomatosus * defect (niche) in uteruswand na sectio gebruik van medicatie * hormonale anticonceptie (hormoonspiraal, implantatiestaafje of combinatiepil: onregelmatig bloedverlies vnl tijdens eerste 3m) chlamydia-infectie (pos chlamydiatest) * of een daardoor optredende PID (pijn in onderbuik, pijnlijke uterus of adnexen, koorts) aandoeningen van perineum, vulva, vagina, cervix

Answer 231

klopt * Adviseer contact op te nemen bij recidief bloedverlies (ongeacht endometriumdikte)

Answer 232

door aanleg of ouder worden

Answer 233

vss gelijkwaardige opties (hormoonspiraal, combinatiepil, NSAID’s en tranexaminezuur). -> keuze obv specifieke kenmerken vh GM + voorkeur pt => **NSAID’s** * *ged 3d van menstruatie met hevigste klachten* * behoud van eigen cyclus * vermindering menstruatiepijn => **tranexaminezuur** * *ged dagen van menstruatie met hevigste klachten* * *3dd 1g* * NE: GI, zelden trombo-embolie * CI: (eerdere) trombo-embolie, trombofilie, VTE bij familieleden * bij eGFR < 50 ml/min dosering verminderen * kan in combi met NSAID * niet combineren met oestrogenen bevattende hormonale anticonceptiva * behoud van eigen cyclus => **combinatiepil**: * dagelijks met of zonder stopweek * regelmatig bloedingspatroon, tenzij gebruik zonder stopweek; => **hormoonspiraal**: * eenmalig * Mirena®: na 5-8j vervangen * werkzaamheid op het bloedverlies is vr *5j* aangetoond * bij langdurige behoefte aan anticonceptie * vaak amenorroe na periode van onregelmatig bloedverlies * vermindering van menstruatiepijn;

Answer 234

inspectie * vulva * perineum speculumonderzoek; * evt cervixuitstrijk * indien wegens bloedverlies niet te beoordelen, op later tijdstip opnieuw verrichten VT: * palpeer uterus en adnexen (grootte, pijnlijkheid).

Answer 235

In de postmenopauze * **cervixuitstrijk** * **transvaginale echoscopie** (behalve bij gebruik van tamoxifen) * **chlamydiatest**: bij risico op soa In de reproductieve levensfase * **cervixuitstrijk** (ongeacht tijdstip en uitslag eerdere uitstrijken) => bij contactbloedingen / zichtbare cervixafwijkingen / intermenstr bloedverlies op wisselend tijdstip zonder andere spec oorz * **transvaginale echoscopie** => bij afwijkend of niet goed te beoordelen VT (behalve bij gebruik van tamoxifen) * **chlamydiatest**: bij risico op soa * **zwangerschapstest**: indien zws niet is uitgesloten * **temperatuur**: bij aanwijzingen vr PID * **menstruatiekalender**: vr inzicht in aard en patroon van bloedverlies * **menstruatiescorekaart**: bij onduidelijkheid over hoeveelheid bloedverlies * **Hb**: bepaal laagdrempelig bij hevig menstrueel bloedverlies * **stollingsonderzoek** (initieel APTT, PT en trombocyten): bij aanwijzingen voor stollingsafwijkingen.

Answer 236

myomen of adenomyose * bij vergrote uterus vastgesteld door VT (bij afwezigh zws) of TVE koperspiraal * overweeg dislocatie spiraal indien bloedverlies optreedt na periode van probleemloos gebruik) stollingsafwijking * hevig menstrueel bloedverlies vanaf menarche * anamnestisch verhoogde bloedingsneiging * afwijkend stollingsonderzoek gebruik van medicatie

Answer 237

zoals cervixafwijkingen * dysplasie * cervixpoliep * chlamydia-infectie

Answer 238

wss fysiologische reactie op hormonale veranderingen * zoals eerste jaren na menarche * en de jaren voor menopauze => adviseer eerste 5j na de menarche de natuurlijke cyclus af te wachten + alleen behandelen bij ernstige klachten.

Answer 239

zie behandeling bij "hevig menstrueel bloedverlies zonder (vermoeden van) specifieke oorzaak"

Answer 240

NSAID’s of tranexaminezuur (cfr supra) of verwijdering spiraal

Answer 241

combinatiepil (cfr supra)

Answer 242

overweeg aanpassing medicatie bij gebruik tamoxifen: zie Verwijzing

Answer 243

**oraal progestageen** * zoals lynestrenol 1dd 10mg * ged **5-10d** * evalueer effect voor einde van behandeling + bespreek behoefte aan verdere medicam beh indien pt dit wenst kan zij **aansluitend starten met hormonale medicatie** (zonder stopweek en onttrekkingsbloeding), zoals * combinatiepil of progestageen * spotting kan optreden indien pt **niet aansluitend met hormonale medicatie** start: kan (forse) onttrekkingsbloeding optreden

Answer 244

Behandel (onderliggende) afwijkingen * na uitsluiten van endometriumcarcinoom

Answer 245

bij medicamenteuze beh: na 3-6m * -> overweeg dan beh te staken om te zien of klachten terugkomen bij onvold effect van medicam beh: * overweeg TVE bij onregelmatig of intermenstrueel bloedverlies: als bloedverlies na 3m niet is teruggekeerd nr het gebruikelijke patroon * maak dan (alsnog) cervixuitstrijk, overweeg chlamydiatest en TVE bij aanhoudende contactbloedingen: * verwijzing

Answer 246

bij nieuwe episode (recidief na > 1j): TVE + cervixuitstrijk

Answer 247

* onvold effect medicam beh * medicam beh onmogelijk (zoals bij ectropion) * echoscopische intracavitaire afwijkingen * tamoxifengebruik; * aanhoudende contactbloedingen; * aanwijzingen vr stollingsafwijking (naar een hematoloog of internist).

Answer 248

* endometriumdikte > 4 mm * afwijkende cervixcytologie * tamoxifengebruik * onregelmatig bloedverlies bij hormoontherapie * postmenopauzaal bloedverlies dat < 1j recidiveert of persisteert (ongeacht endometriumdikte)

Answer 249

* is de zws gewenst? * zws-duur inschatten (vanaf eerste dag van laatste menstruatie) / * h vrouw relevante aandoeningen? * indicaties voor begeleiding bij gynaecoloog (hyperT met GM, TSH-As, HT, DM 1 of 2, VG pre-eclampsie of HELLPP, ...) * (chron) gebruik GM nagaan / * sociaal-econ positie // voorlichting / adviezen: * Stop alcohol, drugs en roken * Beweeg voldoende (30min/dag aaneengesloten) / * zelfmedicatie w afgeraden * contact opnemen met HA of apotheek voor stoppen/starten van GM * PCM kan bij pijn/koorts veilig w gebruikt (zo laag mog dosis) * foliumzuur 0,4-0,5mg/dag -> t.e.m. amenorroeduur 10w * vitamine D 10µg per dag / * goede handhygiëne (water + zeep) bij contact met speeksel/urine van jonge kinderen ged gehele zws * mondhygiëne * handschoenen bij tuinieren of verschonen kattenbak / * GEEN ongepasteuriseerde melkproducten, rauwe en gerookte vis, voorverpakte salades en softijs. * Was groenten goed, en eet geen rauw vlees. / * Adviseer zo snel mogelijk afspraak te maken bij verloskundige of verwijs naar de gynaecoloog (intake bij voorkeur bij zws-duur < 9w)

Answer 250

**Hb** lager dan grenswaarde bij zwangerschapsduur (zie NHG) * bepaal **MCV** en **ferritine** Hb < 5,6 mmol/l of MCV < 70 fl: verricht aanvullend onderzoek Houd bij zwangeren van niet-Noord-Europese afkomst rekening met hemoglobinopathie als oorzaak van anemie (zie NHG voor meer details)

Answer 251

Vermoeden ijzergebreksanemie: * **ferrofumaraat** 2-7x/week 1 tablet (200mg) -> afh van zws-duur en ernst anemie * Bij normalisatie Hb na 4w: continueer ged 6w Co Hb 6w post-partum

Answer 252

Voorlichting + ADL-adviezen + geruststelling * opm: (toename) pijn leidt niet tot schade Evt bekkenfysio- /bekkenoefentherapie * bij pijn de novo tijdens de zws en post partum wnr herstel stagneert. Chronische bekkenpijn: zie NHG

Answer 253

Spreek intensieve controles af * afh van ernst en behoefte bij depressie in VG, antidepressiva of 1e gr verwanten met depressie + aanwijzingen voor actuele depressie: * evt verwijzen naar multidisciplinair team (zoals een POP-poli)

Answer 254

Verwijs zo vroeg mogelijk in de zwangerschap.

Answer 255

verloskundig zvl informeert HA over D/ en R/ Controleer **nuchtere glucosewaarde** * 6w post partum * Jaarlijks ged eerste 5j -> daarna om de 3j

Answer 256

is fysiologisch opm: beleid bij klachten (jeuk, geur of pijn die vaker voorkomen ged zws) -> zie NHG richtlijn fluor vaginalis

Answer 257

Obstipatie tijdens de zws kan ontstaan dr een vertraagde darmpassage tgv progesteron => waardoor meer vocht w onttrokken aan de feces * beleid gelijk aan dat bij functionele obstipatie * zws is geen CI voor lactulose of macrogol

Answer 258

zws verhoogt kans op veneuze stuwing beleid: zie NHG richtlijn

Answer 259

bij: * pijn in bovenbuik of tss schouderbladen * hoofdpijn (erger wordend, pijnstillers helpen niet) * visusklachten (sterretjes zien, lichtflitsen, dubbelzien) * misselijkheid en/of braken * plotseling vocht vasthouden in gezicht, handen of voeten * griep of ziekachtig gevoel (zonder koorts) /algehele malaise = symptomen bij pre-eclampsie / HELLP * Wees alert dat het ziektebeeld zich snel kan ontwikkelen; soms gaan de symptomen vooraf aan de bloeddrukverhoging of proteïnurie.

Answer 260

Overleg met de verloskundig zorgverlener bij: * SBD ≥ 140mmHg * DBD ≥ 90mmHg * pre-eclamptische klachten zonder verhoogde BD Verwijs *met spoed* naar 2e lijn: * SBD ≥ 150mmHg * DBD ≥ 95mmHg * pre-eclamptische klachten met verhoogde BD

Answer 261

pre-eclampsie = zwangerschapshypertensie + proteïnurie eclampsie = zwangerschapshypertensie + insulten HELLP = Hemolysis elevated-liver-enzymes low-platelet-count syndrome * hemolyse * gestoorde leverfunctie * verminderde hoeveelheid trombocyten opm: * HELLP kan ook zonder verhoogde BD / proteïnurie. * Van de diagnoses ‘pre-eclampsie, eclampsie en HELLP’ w 30% gesteld in de kraambedperiode (0-10d post partum, in enkele gevallen tot 4w post partum)

Answer 262

bij stinkende afscheiding *zonder* koorts: * afwachtend beleid bij afscheiding *met* koorts, ook zonder buikpijn: * afname banale kweek

Answer 263

Bij afscheiding *met* koorts: * start direct na afname kweek met amoxicilline/clavulaanzuur 4dd 500/125mg ged 7d * *ebpnet: milde endometritis => cefalexine 500mg 3dd + metronidazol 400mg 3dd PO ged 7-10d (alternatief: amoxicilline/clavulaanzuur) // ernstige endometritis: hogere dosering cefuroxim + metronidazol, beh op geleide van bacteriecultuur ...* Continueer borstvoeding. Controleer dagelijks.

Answer 264

Verwijs bij: * ernstig ziekzijn, * klinische achteruitgang * en uitblijven van verbetering.

Answer 265

Tijdens de zwangerschap verloopt een koortslip zelden ernstiger dan bij niet-zwangere vrouwen. * beleid: zie beh herpes labialis * goede handhygiëne, want deze infectie kan postnataal w overgedragen aan kind Een vulvaire herpes-simplexinfectie bij de moeder kan tijdens de bevalling overgedragen worden op het kind. * Daarom is dit meestal een indicatie voor een keizersnede. * Bij een recidief kunnen vrouwen vaginaal bevallen.

Answer 266

zie flashcards bij richtlijn "urineweginfecties"

Answer 267

Seronegatieve waterpokken, negatieve anamnese en geen waterpokkenvaccinatie: * mijd contact met personen met (mogelijk) waterpokken of gordelroos Bij expositie aan waterpokken: * Verwijs zo snel mogelijk (uiterlijk binnen 10d) naar tweede lijn => voor postexpositieprofylaxe met *varicella-zosterimmunoglobuline (VZIG) *of bij eerste klachten van waterpokken met *valaciclovir* Infectie rond de partus (ontwikkelen waterpokken tss 7d voor en 7d na bevalling) + indicatie voor varicella-immunoglobuline: * rond de partus kan een infectie van de moeder met het varicellazoster- of herpesvirus levensbedreigend zijn voor de neonaat => verwijs zo snel mogelijk nr 2e lijn: ook behandeling van pasgeborene (postexpositieprofylaxe met varicellazoster-immunoglobuline)

Answer 268

klopt * mogelijks foetale afwijkingen bij doormaken infectie tijdens zws < 20w: rubellavirus, VZV, parvoB19-virus * CMV kan tijdens hele zws leiden tot foetale afwijkingen

Answer 269

serum galzure zoute (mogelijk zwangerschapscholestase)

Answer 270

(ook wel: herpes gestationis) is een zeer zz vesicobulleuze aandoening, geassocieerd met groeivertraging en vroeggeboorte vh kind Itt andere zwangerschapsdermatosen is ook de navel aangedaan. R/ verwijs naar gynaecoloog

Answer 271

indifferente middelen, levomentholcrème en evt kortdurend lokale CS klasse 1-2

Answer 272

Eerste 24u: * frequent voeden / kolven om melkstase tegen te g Pijnstilling: * ijskompressen na de voeding * pcm of ibuprofen (2e keus) Bij geen vermindering klachten na 24u bij goede ontlediging vd aangedane borst, bij acuut begin klachten, alg ziek z of koorts met daarbij tepelkloven: * flucloxacilline 4dd 500mg ged 7d * (bij peni-overgevoeligh: clindamycine 3dd 600mg ged 7d) abces: * incisie * of verwijs hiervoor nr chirurg

Answer 273

emesis gravidarum en hyperemesis gravidarum

Answer 274

pre-eclampsie en HELLP

Answer 275

Bij emesis gravidarum: * soms helpen **kleine frequente maaltijden**, **rust** en **gember** Bij ernstige hinder: * **meclozine**: start met 12,5mg ’s avonds -> tot **max 2dd 12,5mg** * 2e keus: **metoclopramide** **max 3dd 10mg** **Verwijs** bij * veel hinder * (vermoeden van) uitdroging * onvold verbetering ondanks anti-emetica (hyperemesis gravidarum)

Answer 276

Acute symptomen treden **2-3d post partum** op en ontwikkelen zich snel van **rusteloosheid**, **geïrriteerdheid** en **slapeloosheid** => naar sterke **stemmingswisselingen**, **desoriëntatie**, **verwardheid**, **chaotisch gedrag** en **wanen** (vaak over het kind).

Answer 277

Tijdens zws neemt behoefte aan SKH toe * Gezonde zwangeren produceren daarom meer SKH * maar zwangeren met hypothyreoïdie lukt dat niet => **dosis levothyroxine moet verhoogd w** (met **25%**) wnr zij zwanger w Euthyreoïdie = noodz vr een goede ontwikkeling vh embryo: Onderbehandelde hypoT tijdens zws ... => verhoogt risico op **zwangerschapscomplicaties**, zoals * miskraam * zwangerschapshypertensie, pre-eclampsie, * abruptio placentae, * anemie * bloedverlies post partum => geeft **verminderde cognitieve ontwikkeling vd foetus** Bij aanvang vd zws TSH-R-as bepalen * indien aangetoond: verwijzing nr endocrinoloog * indien afwezig: kan HA kiezen om zelf te begeleiden opm: als de hypothyreoïdie pas werd vastgesteld tijdens de zws: overleg met endocrinoloog over beh

Answer 278

HyperT geeft verhoogd risico op * **thyreotoxische storm bij de moeder** (vooral rond partus en kraambed) * **intra-uteriene groeivertraging** en op **vroeggeboorte** R/ Verwijzing naar endocrinoloog is noodzakelijk bij (subklin) hyperT / ziekte van Graves: TSH-R-antistoffen blijven soms langdurig aanwezig, * ook na succesvolle behandeling * **TSH-R-antistoffen verhogen het risico op zws-complicaties** (ook in afwezigh van klachten en/of hyperthyreoïdie!) * de antistoffen passeren placenta + ku foetale hyperT veroorz * bepaal dus TSH, vrije T4 en TSH-R-as bij zwangeren VG ziekte van Graves! R/ verwijzing nr gynaecoloog bij pos TSH-R-As

Answer 279

Postpartumthyreoïditis = een spontaan genezende ontsteking vd SK * die optreedt **< 1j na bevalling** * bij ongv 7% vd vrouwen. 3 vormen: * voorbijgaande **hyperthyreoïdie**, gevolgd door voorbijgaande **hypothyreoïdie**, waarna herstel optreedt * alleen **hyperthyreoïdie**, gevolgd door herstel * alleen **hypothyreoïdie**, gevolgd door herstel opm: bij hyperT TSH-R-as bepalen om ziekte v Graves uit te sluiten Postpartumthyreoïditis **herstelt vrijwel altijd spontaan < half jaar** * behandeling in principe niet nodi (evt symptoombeh bij hinderlijke klachten, bv BB) Bij 25-50% vd vrouwen die postpartumthyreoïditis h doorgemaakt -> ontst in de jaren daarna een **hypo**thyreoïdie

Answer 280

* hoofdeinde vh bed 's nachts verhogen * bij hinderlijke klachten: antacidum (aluminiumoxide/magnesiumhydroxide standaarddosis) * bij onvold werking: zie andere voorkeursmiddelen (Sucralfaat mag tijdens ews en BV, bij H2-antag h famotidine de voorkeur tijdens zws en BV)

Answer 281

zie richtlijn NHG eczeem

Answer 282

bij stressincontinentie: Overweeg bij zwangere of pas bevallen vrouwen het eerste half jaar het natuurlijke beloop af te wachten.

Answer 283

zie richtlijn NHG hoofdpijn

Answer 284

Tot lft van ongv **6m** is alleen (moeder)melk voldoende voeding vr de zuigeling. * Ook na 6m w het geven van borstvoeding aangeraden

Answer 285

* daling geboortegewicht ≥ 7% * niet bereiken geboortegewicht na 2w * groei < 20g per dag of < 150g per week (0-3 maanden) of < 70g per week (3-6 maanden) * weinig en/of geconcentreerde urine * geen gele ontlasting vanaf dag 8 * lage spierspanning * dehydratie (verlaagde turgor, ingezonken fontanel)

Answer 286

advies * vaker aanleggen, * veel huid-op-huidcontact, * kolven * extra voeding bij dehydratie: * verwijs nr kinderarts bij probl met BV: * verwijs nr gecertificeerd lactatiekundige

Answer 287

beide borsten in gelijke mate leeg laten drinken het aanleggen k tijdelijk vervangen w door kolven

Answer 288

* Icterus is tot op zekere hoogte **fysiologisch** MAAR hoge totaal serum bilirubine (TSB) concentraties ku leiden tot acute **bilirubine-encefalopathie** en chronische hersenschade (kernicterus spectrum disorders) en ook tot overlijden * Zichtbare icterus bereikt hoogtepunt tss dag 3 en 5 * Bepaal laagdrempelig het TSB bij het vermoeden van hyperbilirubine * vermoeden icterus: nagaan: alertheid, kleur, houding, hydratietoestand en spierspanning (~ bilirubine-encephalopathie) Verwijs pasgeborene met spoed en zonder TSB-bepaling nr kinderarts: * indien de **icterus < 24u** na de geboorte ontstaat * bij zuigelingen die icterisch zi + zieke indruk indien zuigeling na 3w nog geel ziet: * bepaal het totaal en geconjugeerd serumbilirubine * onafh of het kind borst- of flesvoeding krijgt * Verwijs elk kind met een directe (= geconjug) hyperbilirubinemie onmiddellijk naar kinderarts (binnen 2 werkdagen, met spoed bij slechte conditie) *geconjugeerde* hyperbilirubinemie * geconjugeerde fractie: > 10µmol/l of > 20% van TSB * altijd pathologisch // OORZAKEN ~ cursus kindergnk => < 24u na geboorte * hemolytische STn (Rh incomp, ABO incomp, G6P def, sferocytose) => 24u-2w * fysiologische icterus, BV icterus * infectie (UWI) * hemolyse (ABO) * polycythemie => > 2w * ongeconjugeerd: fysiologisch / BV, infectie, hemolyse, hypoT * geconjugeerd: galwegobstructie, neonatale hepatitis

Answer 289

verwijs direct (risico op sepsis)

Answer 290

de meeste oorzaken = onschuldig + zelfgenezend // bij zeldzamere aandoeningen, zoals herpes simplex, neonatale varicella en impetigo bullosa -> is behandeling nodig

Answer 291

dagelijks enkele malen **reinigen met water** + leegdrukken vd traanzak Bij ontstaan < 10d post partum: **verwijs** dezelfde dag nr oogarts

Answer 292

behandel gelokaliseerde roodheid en witte vlekjes in de mond bij huilen en loslaten vd tepel => zuigelingen < 6m * **nystatine orale suspensie 4dd 1ml** (tot 1w na verdwijnen van letsels) => zuigelingen > 6m * **miconazol orale gel 4dd 1,25ml** (tot 1w na verdwijnen van letsels) - goed uitsmeren * opm: miconazol orale gel is effectiever dan nystatine, maar CI bij lft < 6m (~BAPCOC, NHG zegt 4m) vanwege verstikkingsgevaar (slikreflex nog niet voldoende ontwikkeld) => moeder * **miconazolcrème** op de tepels (tot 1w na verdwijnen vd spruw) * aanbrengen na iedere voeding + zo nodig tepels wassen voor volgende BV

Answer 293

is fysiologisch * kan gepaard g met regurgitatie en spugen voeding indikken met **johannesbroodpitmeel** * Indien na 2-4w geen verbetering: **koemelkeiwitvrij** dieet * Als dit ook geen verbetering + sprake van voedselweigering en/of groeivertraging: **verwijs** naar kinderarts

Answer 294

als de ouders/verzorgers aangeven dat de pasgeborene overmatig huilt: * bespreek het normale huilgedrag (Gemiddeld huilt gezonde zuigeling ongv 2u per dag ged de eerste 6w) * beoordeel de draagkracht vd ouders/verzorgers. * jeugdgezondheidszorg h in de begeleiding vd ouders een leidende rol

Answer 295

de periode van een **veranderend menstruatiepatroon** en de **eerste menstruatievrije jaren**, waarin een vrouw **klachten** en symptomen kan ervaren -> die een relatie h met een **veranderende ovariële functie**

Answer 296

de **laatste menstruatie** in het leven van een vrouw

Answer 297

de periode voor de menopauze waarin de menstruaties veranderen, tot 1j na de laatste menstruatie

Answer 298

de periode vanaf 1j na de laatste menstruatie

Answer 299

menopauze op lft < 40 jaar

Answer 300

bij vrouwen ≥ 40j met de volgende klachten: * menstruatieveranderingen * vasomotorische klachten (opvliegers, nachtelijke zweetaanvallen) * vulvovaginale klachten tgv vaginale atrofie

Answer 301

vasomotorische klachten * NE medicatie (vaatverwijders, tamoxifen, selectieve aromataseremmers, antidepressiva) * overmatig alcoholgebruik * angst- of paniekstoornis * hyperthyreoïdie * andere zz oorzaak vulvovaginale klachten: * lichen sclerosus * seksuele problematiek * vaginale infecties onregelmatig vaginaal bloedverlies: * zwangerschapscomplicaties (miskraam) * cervixpathologie * endometriumafwijkingen

Answer 302

VG: * VTE * borstkanker en evt antihormonale nabeh * ischemische HVZ RF voor VTE * trombofilie * belaste eerstegraadsfamilieanamnese RF voor ischemische HVZ * roken * belaste familieanamnese * migraine RF voor borstkanker * belaste familieanamnese * eerdere thoraxbestraling

Answer 303

indien medicam beh van vasomotorische klachten w overwogen

Answer 304

Inspecteer vulva * kleur, aspect, kwetsbaarh vh slijmvlies (atrofie), evtle fluor (bacteriële vaginose) Speculumonderzoek * bij spotting * bij contactbloedingen * bij postmenopauzaal vaginaal bloedverlies * < - > kan achterwege blijven bij vulvovaginale atrofie

Answer 305

op indicatie * zws test * Hb (bij langdurig overvloedig bloedverlies) * TSH * diagnostiek vr CVRM

Answer 306

vrouw **≥ 40j**+ **vasomotorische klachten** (opvliegers, nachtelijke zweetaanvallen) of klachten van **vaginale atrofie** bij een **veranderd menstruatiepatroon of amenorroe**, indien andere oorzaken z uitgesloten.

Answer 307

zie NHG richtlijn 'vaginaal bloedverlies'

Answer 308

indifferente middelen of vaginale oestrogenen

Answer 309

< - > indien niet veel hinder: voorlichting en niet-medicam beh // Bespreek voor- en nadelen hormoontherapie *RF voor ernstige bijwerking van hormoontherapie?* => nee: * **hormoontherapie** is een optie => ja: *hormoonafh tumor, VTE of HVZ in VG // onverklaard vaginaal bloedverlies // ernstige leverfunctieST*: * **ontraad hormoontherapie** * evt niet hormonale therapie: clonidine (wees terughoudend vanwege beperkt effect + hinderlijke NE) => ja: *overige RF'en voor tumoren / VTE / HVZ* * bij acceptabel risico: **hormoontherapie** is een optie * niet acceptabel risico: **ontraad hormoontherapie**, evt niet-hormonale therapie zoals clonidine

Answer 310

*perimenopauzale vrouw* => met AC wens * **OAC**: combinatiepreparaat (E+P) of * **hormoonspiraal** + **estradiol** (PO/pleister) ---> opm: kan ook als optie bij pt zonder AC wens maar met hevig vaginaal bloedverlies => zonder AC wens * **sequentiële combinatietherapie** (14d E -> 14d E+P -> dervingsbloeding) *postmenopauzale vrouw* * **continue combinatietherapie** (dagelijks E+P) *vrouw na uterusextirpatie* * **oestrogeen monotherapie** (PO of pleister) * **indien endometriose: continue combinatietherapie**

Answer 311

wegens risico EM-hyperplasie en -ca

Answer 312

de overgang = fysiologisch proces met een onvoorspelbaar beloop (gemiddelde duur 4-6j) +grote variatie in hinder van klachten. * Opvliegers en nachtelijke zweetaanvallen: komen meest voor in het 1e jaar na de menopauze -> en houden doorgaans 3-7j aan * Opvliegers ’s nachts ku moeheid / sombere gevoelens / slapeloosheid veroorz In principe kan anticonceptie op de lft van 52j w gestaakt

Answer 313

* (+) vermindering van hinderlijke klachte, * (-) mogelijke NE: relat zz, maar potentieel levensbedreigend -> vb. VTE, MI, CVA, BK, EM-ca

Answer 314

**Gewichtsreductie + lichaamsbeweging** * algemeen positief gezondheidseffect * maar dragen NIET bij aan verminderen van opvliegers of nachtelijke zweetaanvallen **mindfulness en stressreducerende psychologische interventies** * enig effect is aangetoond **vrij verkrijgbare preparaten** tegen overgangsklachten * NIET aangetoond dat deze de klachten verminderen * ku wel ernstige NE geven

Answer 315

voor vasomotorische klachten met hinderlijke beperkingen in het dagelijks leven

Answer 316

Bij vrouwen met een contra-indicatie voor hormoontherapie

Answer 317

*perimenopauzale vrouw* => met AC wens * OAC: combinatiepreparaat * hormoonspiraal **52mg lovonorgestrel** + **estradiol** (**PO: 1dd 1mg** // **pleister: 50µg/24u**) => zonder AC wens: sequentiële combinatietherapie * indien PO E: kalenderverpakking met 14d **estradiol 1mg** en 14d **estradiol 1mg + dydrogesteron 10mg**): 1 tablet per dag * indien TD E: **Estradiol pleister 50µg/24u** + ged **14d per maand dydrogesteron tablet 1dd 10mg** *postmenopauzale vrouw* continue combinatietherapie * indien PO E: Combinatiepreparaat met **estradiol 1mg + dydrogesteron 5mg** (!): 1dd 1 tablet * indien TD E: **Estradiol pleister 50 µg/24u** + **dydrogesteron tablet 1dd 10mg** *vrouw na uterusextirpatie* * oestrogeen monotherapie: **Estradiol tablet 1dd 1mg** OF **Estradiol pleister 50µg/24u** * indien endometriose: continue combinatietherapie (cfr supra) opmerkingen: * estradiol pleister: 2x/w vervangen * schema met dydrogeston 10mg 1dd -> 2e keus: dit vervangen door progesteron tablet 100mg 1dd 2 voor de nacht * schema met dydrogeston 5mg 1dd -> 2e keus: dit vervangen door progesteron tablet 100mg 1dd 1 voor de nacht * Pleister op droge, onbeschadigde huid plakken: buik, bovenbeen, bil, lage rugstreek (niet borsten) -> Toedieningsplaats afwisselen. * Pleister mag nat worden, tijdens douchen, baden. Huiddeel met pleister niet blootstellen aan direct zonlicht.

Answer 318

eerder vastgestelde ... * **hormoonafh tumoren** (zoals borstkanker of endometriumcarcinoom) * **VTE** (met of zonder trombofilie) (geldt niet vr vrouwen die antistolling gebr) * **HVZ** **onverklaard vaginaal bloedverlies** **ernstige leverfunctiestoornissen** opm: * Bespreek bij overige situaties het aantal, de aard en ernst vd risicofactoren bij de beoordeling van het individuele risico op HVZ, VTE en BK + weeg samen voor- en nadelen vd beh af + bespreek ook de mogelijkheden om het individuele risico te verlagen, zoals: stoppen met roken, minderen van alcohol, meer bewegen en afvallen.

Answer 319

Start met clonidine tablet **2dd 0,05-0,075mg** => Evalueer effect na 4w * stop bij onvold effect en/of NE * bij stoppen: dosering afbouwen in enkele dagen

Answer 320

Bij dyspareunie: * adequate stimulatie + opwinding = belangrijk vr voldoende lubricatie. **Indifferente middelen**: * vochtinbrengende gel * crème met hyaluronzuur of **vaginaal oestrogeen** => *estriol* vag ovules of crème * **1dd 0,5mg ged 2w** => daarna **2x/w 0,5mg** => *estradiol* vag tablet * **1dd 10µg ged 2w** => daarna afbouwen tot max **10µg 2x/w** instrueer de vrouw contact op te nemen bij vaginaal bloedverlies

Answer 321

Evalueer na 3 maanden * geen verhoging van dosering * vervolgcontacten = ten minste jaarlijks (bespreek al dan niet continueren beh) * streven nr gebruik < 5j (geleidelijk oplopende risico's)

Answer 322

Evalueer na 3 maanden * vervolgcontacten = ten minste jaarlijks (bespreek al dan niet continueren beh)

Answer 323

Consulteer of verwijs nr gynaecoloog (vr advies) bij: * heel hinderlijke vasomotorische klachten + CI vr medicamenteuze beh Verwijs bij * vroegtijdige overgang (vr diagnostiek nr oorzaak + advies) * onregelmatig vaginaal bloedverlies > 3m bij continue combinatietherapie (vr beoordeling endometrium: TVE in deze situatie niet betrouwbaar) * onverklaard vaginaal bloedverlies bij vaginaal oestrogeen functioneringsproblemen op het werk => bedrijfsarts

zwangerschap / anticonceptie / geslachtsorganen man en vrouw Flashcards

(378 cards)