ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΣΙΤΗΡΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Flashcards
(29 cards)
- Ποια είναι τα σημαντικότερα χειμερινά σιτηρά (και λατινικές ονομασίες);
o Σιτάρι μαλακό - Triticum aestivum o Σιτάρι σκληρό - Triticum durum o Κριθάρι εξάστιχο - Hordeum vulgare o Κριθάρι δίστιχο - Hordeum distichum o Βρώμη - Avena sativa o Σίκαλη ή Βρίζα - Secale cereale o Τριτικάλε ή Σιταρόβριζα - Triticosecale wittmack
- Ποιά είδη ριζών μπορούμε να διακρίνουμε στο ριζικό σύστημα των χειμερινών σιτηρών;
o Εμβρυακές ρίζες: σπόρος
o Μόνιμες ή δευτερογενείς ρίζες: πρώτα γόνατα(σταυρός)
- Τι γνωρίζετε για τις εμβρυακές ρίζες των χειμερινών σιτηρών;
o Είναι 3-8 ανάλογα με το είδος του σιτηρού
o Είναι λεπτές
o Έχουν ομοιόμορφη διάμετρο
o Έχουν άφθονες πλευρικές διακλαδώσεις
o Είναι ενεργές κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών
o Μεγάλη συνεισφορά στην απορρόφηση νερού και θρεπτικών στοιχείων κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών
- Τι γνωρίζετε για τις μόνιμες ρίζες των χειμερινών σιτηρών;
o Υπάρχουν σε μεγάλο αριθμό
o Είναι παχύτερες από τις εμβρυακές
o Έχουν αρχικά οριζόντια ανάπτυξη και μετά στρέφονται προς τα κάτω
o Οι περισσότερες σε βάθος 30-50cm (έως και 2m)
- Αναφέρατε τους παράγοντες που επηρεάζουν το βάθος και την επέκταση του ριζικού συστήματος των χειμερινών σιτηρών.
o Δομή και γονιμότητα εδάφους o Θερμοκρασία και υγρασία o Πυκνότητα φυτών o Παρουσία ζιζανίων o Είδος σιτηρού o Ποικιλία
- Από ποιους παράγοντες εξαρτάται ο αριθμός και το μήκος των μεσογονατίων διαστημάτων στα χειμερινά σιτηρά;
Ο αριθμός των μεσογονατίων διαστημάτων εξαρτάται από:
o Το είδος του σιτηρού
o Την ποικιλία
o Τις κλιματολογικές συνθήκες
Το μήκος των μεσογονατίων διαστημάτων εξαρτάται από:
o Τη θέση στο βλαστό
o Την ποικιλία (γονότυπος)
Γενικά τα μεσογονάτια διαστήματα της βάσης είναι πιο κοντά και αυξάνουν προς την κορυφή (υπάρχουν εξαιρέσεις). Μακρύτερο είναι αυτό που φέρει την ταξιανθία.
7.Τι γνωρίζετε για την περιοχή στη βάση του βλαστού των σιτηρών που ονομάζεται στεφάνη ή σταυρός;
Στεφάνη ή σταυρός ονομάζεται η μεριστωματική περιοχή που υπάρχει στη βάση του βλαστού (κοντά στην επιφάνεια του εδάφους). Είναι το πιο ευαίσθητο σημείο του φυτού και η καταστροφή του (χαμηλές θερμοκρασίες, ξηρασία) σημαίνει καταστροφή ολόκληρου του φυτού. Από αυτό σχηματίζονται οι ρίζες και οι βλαστοί.
- Σε ποιο σημείο του φυτού μπορούν να σχηματιστούν νέα στελέχη (αδέλφια);
Στα γόνατα (κόμβοι) του βλαστού βρίσκονται οφθαλμοί (ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του εδάφους) που σχηματίζουν νέα στελέχη, τα αδέλφια.
- Τι γνωρίζετε για τα εξαρτήματα που βρίσκονται στην περιοχή ένωσης του ελάσματος με τον κολεό του φύλλου των σιτηρών, καθώς και για τη χρήση τους στη διάκριση των χειμερινών σιτηρών;
Τα εξαρτήματα που βρίσκονται στο σημείο ένωσης του κολεού με το έλασμα του φύλλου είναι το γλωσσίδιο και τα ωτία.
o Γλωσσίδιο: μεμβρανώδης εκβλάστηση με όρθια έκφυση και χωρίς χρώμα.
o Ωτία: μεμβρανώδεις προεκτάσεις του ελάσματος των φύλλων που περιβάλλουν το στέλεχος (μερικώς ή ολικώς) και μπορεί να έχουν διάφορες αποχρώσεις (πράσινο έως ερυθρό), ή ακόμη και λευκό όταν ωριμάζει το φυτό.
Το μέγεθος και η μορφή του γλωσσιδίου και των ωτίων χρησιμοποιούνται για τη διάκριση των χειμερινών σιτηρών:
o Βρώμη: μεγάλο γλωσσίδιο, όχι ωτία
o Κριθάρι: μέτριο γλωσσίδιο, πολύ μεγάλα ωτία (περιβάλλουν το βλαστό και προεξέχουν)
o Σιτάρι: μέτριο γλωσσίδιο, μέτρια ωτία
o Σίκαλη: πολύ μικρά ωτία
- Δώστε τους ορισμούς: στάχυς, σταχύδιο, ραχίδιο
Στάχυς: η ταξιανθία στην οποία τα σταχύδια τοποθετούνται εναλλάξ πάνω στη ράχη.
Σταχύδια: τα άνθη που αποτελούν την ταξίανθία (στάχυ)
Ραχίδιο: μικρός μη διακλαδιζώμενος άξονας που συνδέει τα σταχύδια με τη ράχη
- Περιγράψτε την ταξιανθία και τα άνθη των χειμερινών σιτηρών.
Η ταξιανθία αποτελείται από τη ράχη (κύριος αρθρωτός άξονας που είναι προέκταση του βλαστού). Τα άνθη τοποθετούνται κατά ομάδες (σταχύδια) με διαφορετικό τρόπο στην ταξιανθία.
o Όταν τα σταχύδια τοποθετούνται εναλλάξ πάνω στην ταξιανθία, η ταξιανθία αυτή ονομάζεται στάχυς. Σε αυτή την περίπτωση συνδέονται με τη ράχη με ένα μικρό μη διακλαδιζόμενο άξονα που ονομάζεται ραχίδιο. Ταξιανθία στάχυ έχουν τα σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και τριτικάλε.
o Όταν τα σταχύδια βρίσκονται επάνω σε διακλαδώσεις του κύριου άξονα, η ταξιανθία ονομάζεται φόβη. Η ράχη της φόβης έχει περίπου 5 κόμβους και από καθένα βγαίνουν εναλλάξ 2-6 διακλαδώσεις. Ταξιανθία φόβη έχει η βρώμη.
Το σταχύδιο περιβάλλεται από 2 λέπυρα εξωτερικά που καταλήγουν σε ακίδα. Τα άνθη περιβάλλονται από 2 λέπυρα εσωτερικά:
o Χιτώνας: αντιστοιχεί στη ράχη του κόκκου
o Λεπίδα: αντιστοιχεί στην κοιλιά του κόκκου
Ο χιτώνας μπορεί να προεκτείνεται στο άκρο του και να σχηματίζει το άγανο. Η παρουσία άγανου, το χρώμα του, το μήκος του, η υφή του κ.α. είναι χαρακτηριστικά που χρησιμεύουν για την ταξινόμηση των ποικιλιών. Τα άγανα φέρουν 2 χλωροπλάστες, άρα φωτοσυνθέτουν.
Ο χιτώνας εξωτερικά σχηματίζει ένα νεύρο που προεξέχει. Η λεπίδα σχηματίζει μια αυλάκωση που προσαρμόζεται στη σχισμή του σπόρου.
Τα εσωτερικά λέπυρα απομακρύνονται από το σπόρο κατά τον αλωνισμό (σιτάρι, σίκαλη, τριτικάλε)
Σε κάθε άνθος μέσα στα εσωτερικά λέπυρα περικλείονται:
o 3 στήμονες
o 1 ύπερος, αποτελείται από μονόχωρη ωοθήκη και 2 στύλους (ενωμένους) οι οποίοι φέρουν πτεροειδές στίγμα και 2 γλωχίνες (πρόκειται για μικρές κατασκευές σα λέπια που βρίσκονται στη βάση της ωοθήκης)
Οι ανθήρες στηρίζονται σε λεπτά νήματα τα οποία επιμηκύνονται πολύ γρήγορα στην άνθηση. Οι κόκκοι της γύρης είναι λεπτοί και παράγονται σε μεγάλη αφθονία.
Η σίκαλη είναι σταυρογονιμοποιούμενο φυτό, ενώ τα άλλα φυτά είναι αυτογονιμοποιούμενα (ποσοστό σταυρογονιμοποίησης 1-4%)
- Περιγράψτε τον καρπό – κόκκο των χειμερινών σιτηρών. Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται το σχήμα και το μέγεθος του κόκκου των χειμερινών σιτηρών;
Ο καρπός - κόκκος των χειμερινών σιτηρών ονομάζεται καρύοψη, στην οποία το περίβλημα είναι σταθερά ενωμένο και σε ολόκληρη την επιφάνεια του με την εσωτερική πλευρά του περικαρπίου.
Το σχήμα και το μέγεθος του επηρεάζονται από:
• Το γενότυπο
• Τη θέση στο στάχυ και το σταχύδιο
• Την ποσότητα του αποθηκευμένου ενδοσπερμίου
Στο κριθάρι και τη βρώμη (εκτός από τις γυμνές ποικιλίες) το περικάρπιο είναι ενωμένο με τα 2 εσωτερικά λέπυρα τα οποία δεν απομακρύνονται με τον αλωνισμό.
Ο κόκκος αποτελείται από:
• Περικάρπιο: στρώματα κυττάρων που προέρχονται από τη διαφοροποίηση των τοιχωμάτων της ωοθήκης
• Περίβλημα σπόρου: ημιπερατό, λεπτό στρώμα κυττάρων κάτω από το περικάρπιο που προέρχεται από τη διαφοροποίηση των χιτώνων της σπερματικής βλάστης (περιβάλλει το έμβρυο και το ενδοσπέρμιο) - υπάρχουν χρωστικές που δίνουν το χρώμ στον σπόρο
• Ενδοσπέρμιο: αμυλώδης ιστός, σχηματίζεται κατά την ανάπτυξη του κόκκου και όλον τον εσωτερικό χώρο εκτός από το έμβρυο.
o Εξωτερικό στρώμα (αλευρόνη): κύτταρα μεγάλα, ορθογώνια χωρίς άμυλο, με αλευρόκοκκους (πρωτεΐνες) που περιβάλλονται από ελαιώδη σταγονίδια
o Τα κύτταρα της αλευρόνης παραμένουν ζωντανά στον ώριμο κόκκο
o Υπάρχουν και κύτταρα πλούσια σε αμυλόκοκκους και λίγους αλευρόκοκκους, που νεκρώνονται κατά την ωρίμανση
o Οι αμυλόκοκκοι διαφέρουν στο σχήμα και το μέγεθος
o Όταν οι αλευρόκοκκοι βρίσκονται σε μεγάλη αναλογία στο ενδοσπέρμιο, ο κόκκος φαίνεται σκληρός, διαφανής, γυαλιστερός
o Όταν βρίσκονται σε μικρή αναλογία στο ενδοσπέρμιο φαίνεται μαλακό (αλευρώδες)
• Έμβρυο: βρίσκεται στην άκρη του κόκκου κοντά στον ποδίσκο
o Ο λήθαργος συνήθως οφείλεται στην ξήρανση των ιστών του κόκκου. Σε ορισμένα φυτά μπορεί να οφείλεται σε ουσίες που βρίσκονται στο ενδοσπέρμιο
o Είναι διαφοροποιημένο φυτάριο
o Στη μια του πλευρά προεξέχει μια ογκώδης κοτυληδόνα (ασπίδιο) με δισκοειδή μορφή και αποθησαυριστικές ουσίες
o Εκκρίνονται ορμόνες, υδρολυτικά ένζυμα και ελέγχεται η μετακίνηση αποθηκευμένων θρεπτικών συστατικών προς το έμβρυο
- Ποια είναι τα έξι (6) βασικά στάδια της ανάπτυξης των χειμερινών σιτηρών;
1) Φύτρωμα
2) Ανάπτυξη νεαρού φυταρίου (ανάπτυξη φύλλων)
3) Αδέλφωμα
4) Επιμήκυνση στελέχους (καλάμωμα)
5) Διόγκωση - έκπτυξη ταξιανθίας - άνθηση
6) Ανάπτυξη - γέμισμα κόκκου
- Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διάρκεια του λήθαργου των σπόρων των χειμερινών σιτηρών;
Διάρκεια ληθάργου: λίγες μέρες - 6 μήνες (συνήθως 20-30 μέρες) - ορισμένες ποικιλίες χωρίς λήθαργο. Ο λήθαργος επηρεάζεται από:
o Γενότυπος
o Συνθήκες περιβάλλοντος κατά την ανάπτυξη των φυτών
o Εποχή ωρίμανσης
o Αποθήκευση
- Ποια είναι τα επτά (7) στάδια στα οποία μπορούμε να διακρίνουμε το φύτρωμα των σπόρων των χειμερινών σιτηρών;
1) Επιμήκυνση κολεόριζας
2) Σχίσιμο περικαρπίου
3) Έξοδος κολεόριζας από το σπόρο
4) Εμφάνιση πρώτης εμβρυακής ρίζας (1 ημέρα μετά)
5) Επιμήκυνση κολεόπτιλου
6) Εμφάνιση στην επιφάνεια του εδάφους
7) Εμφάνιση πρώτου φύλλου μέσα από το κολεόπτιλο
- Αναφέρατε τους πέντε (5) πιο σημαντικούς, κατά τη γνώμη σας, παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό φύλλων στα χειμερινά σιτηρά.
1) Θερμοκρασία
2) Φωτοπερίοδος
3) Γονιμότητα εδάφους
4) Συνεκτικότητα εδάφους
5) Υγρασία εδάφους
6) Αλατότητα εδάφους
7) Ένταση και ποιότητα φωτισμού
8) CO2
9) Εαρινοποίηση
10) Μέγεθος σπόρου
11) Βάθος σποράς
- Εξαρτάται το μέγεθος του φύλλου από τη θέση του φύλλου στο βλαστό; Εξηγήστε.
Το μέγεθος του φύλλου εξαρτάται από τη θέση του στο βλαστό:
o Όσο πιο ψηλά βρίσκεται το φύλλο τόσο μεγαλύτερο είναι το έλασμα του, με εξαίρεση το φύλλο σημαία που είναι λίγο μικρότερο από το προτελευταίο φύλλο του φυτού
o Το πλάτος και το πάχος του ελάσματος μπορεί να αυξάνεται με την ένταση φωτισμού και με τη θερμικρασία
o Λίγο πριν την έκπτυξη της ταξιανθίας, όταν το φύλλο σημαία έχει αναπτυχθεί, το φυτό έχει τη μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια
19.Από που αναπτύσσονται τα αδέλφια και πότε συνήθως εμφανίζονται στο φυτό;
Αδέλφωμα είναι η ανάπτυξη νέων βλαστών από οφθαλμούς που βρίσκονται σε γόνατα του στελέχους και λίγο κάτω ή ακριβώς επάνω στην επιφάνεια του εδάφους.
Αν καταστραφεί το ακραίο μερίστωμα, τότε δραστηριοποιούνται οι οφθαλμοί που θα δώσουν αδέλφια.
Συνήθως η εμφάνιση του πρώτου αδελφιού συμπίπτει με την εμφάνιση του τέταρτου φύλλου.
Το μέγιστο αδέλφωμα παρατηρείται με τη διαφοροποίηση των ανθικών καταβολών.
Τα 2 πρώτα αδέλφια σχηματίζονται από τη μασχάλη του πρώτου και του δεύτερου φύλλου (είναι διαμετρικά αντίθετα). Τα επόμενα αδέλφια σχηματίζονται σε οφθαλμούς του στελέχους που βρίσκονται πάνω από τα 2 πρώτα ή στη βάση του πρώτου και του δεύτερου αδελφιού (δευτερογενή). Το αδέλφωμα σταματά συνήθως με την έναρξη της ανάπτυξης του στάχυ και πριν από το καλάμωμα.
Κάθε αδέλφι σχηματίζει δικό του ριζικό σύστημα συνήθως μετά την εμφάνιση του τρίτου φύλλου.
- Ποια είναι τα πέντε (5) σημαντικότερα, κατά τη γνώμη σας, χαρακτηριστικά των αδελφιών;
1) Έχουν λιγότερα φύλλα
2) Η άνθηση της ταξιανθίας συγχρονίζεται με αυτή του κεντρικού στελέχους
3) Σχηματίζουν μικρότερες ταξιανθίες
4) Σχηματίζουν λιγότερους κόκκους ανά ταξιανθία
5) Σχηματίζουν κόκκους με μικρότερο ΒΑΡΟΣ
21 Ποιος ο ρόλος των αδελφιών στα χειμερινά σιτηρά
Στα χειμερινά σιτηρά τα αδέλφια συμβάλλουν θετικά στην παραγωγή. Γενότυποι χωρίς αδέλφια υστερούν σε απόδοση. Η ικανότητα των φυτών να παράγουν αδέλφια έχει μεγάλη πρακτική σημασία. Σε περίπτωση αραιού φυτρώματος, καταστροφής του κεντρικού φυτού από παγωνιά, προσβολές από έντομα και ασθένειες, η παραγωγή αντισταθμίζεται από την παραγωγή των αδελφιών. Επίσης γίνεται οικονομία σπόρων σποράς, καθόσον σε αραιότερη σπορά παράγονται περισσότερα αδέλφια.
Τα αδέλφια που δεν σχηματίζουν στάχεις γενικώς είναι ανεπιθύμητα κυρίως σε συνθήκες ξηρασίας και μειωμένης γονιμότητας, επειδή ανταγωνίζονται το κεντρικό φυτό και τα γόνιμα αδέλφια ως προς το νερό, τα θρεπτικά στοιχεία και το φως και επίσης χρησιμοποιούν προϊόντα φωτοσύνθεσης. Παρ’ όλα αυτά, τα αδέλφια πριν από τον γηρασμό μεταφέρουν αζωτούχες και άλλες οργανικές ουσίες στους βλαστούς που θα επιζήσουν. Επιπλέον, οι ρίζες που αναπτύσσουν τα αδέλφια προσφέρουν στήριξη στο φυτό.
- Ποιοι είναι παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση αδελφιών στα χειμερινά σιτηρά;
o Χαμηλές θερμοκρασίες o Μικρής διάρκειας ημέρες o Μεγάλη ένταση ηλιακής ακτινοβολίας o Πρώιμη σπορά o Γόνιμα εδάφη με επάρκεια N o Επάρκεια υγρασίας στο έδαφος o Αραιή σπορά o Χρήση μεγάλου μεγέθους σπόρων
- Τι γνωρίζετε για την εαρινοποίηση στα χειμερινά σιτηρά;
Εαρινοποίηση: χαμηλές θερμοκρασίες (3-10 °C) με μικρότερες απαιτήσεις σε ανοιξιάτικες ποικιλίες
o Η διάρκεια της κυμαίνεται από λίγες ημέρες μέχρι μερικούς μήνες
o Το ερέθισμα της εαρινοποίησης λαμβάνεται από το ακραίο μερίστωμα όταν ο σπόρος ακολουθεί τη διαδικασία της διόγκωσης (ή και κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης στο μητρικό φυτό)
o Στους σπόρους μπορεί να γίνει με εμβάπτιση σε νερό για 12-141 ώρες και στη συνέχεια με έκθεση στους 1-4 °C για χρονικό διάστημα που εξαρτάται από την ποικιλία
- Τι εννοούμε με τον όρο πλάγιασμα στα χειμερινά σιτηρά;
Πλάγιασμα ονομάζεται η κάμψη του στελέχους προς το έδαφος και διακρίνεται σε:
o Κλίση των στελεχών (συνήθως)
o Σπάσιμο των στελεχών (χαλαζόπτωση)
o Πλάγιασμα των ριζών
- Ποιοι είναι οι παράγοντες που ευνοούν το πλάγιασμα στα χειμερινά σιτηρά;
o Αέρας, βροχή, χαλάζι o Υπερβολικό N o Υπερβολική υγρασία εδάφους o Μεγάλη πυκνότητα φύτευσης o Ασθένειες (παρασιτικοί παράγοντες)
