2.1 DNA schade en reparatie deel 1

Question 1

welke 2 soorten mutaties bij kanker?

Answer 1

puntmutaties: kleine veranderingen op basepaar niveau

chromosomale afwijkingen: grote veranderingen, waar te nemen op chromosomaal niveau

Question 2

waar praten we over bij puntmutaties?

Answer 2

transities (een purine wordt een andere purine of een pyrimide wordt een andere pyrimide)

transversies (purine wordt een pyrimide of vice versa)

kleine inserties/ deleties

Question 3

waar praten we over bij chromosomale afwijkingen?

Answer 3

translocaties
amplificaties
deleties
numerieke afwijkingen

Question 4

wat zijn oorzaken van DNA schade?

Answer 4

foutieve replicatie
chemische instabiliteit
chemische verbindingen
biologische stoffen
fysische agentia

Question 5

wat voor soort DNA beschadiginen?

Answer 5

chemische adducten
intrastrengs crosslinks
interstreng crosslinks
DNA strengbreuken
basepaar mismatches

Question 6

wat valt onder chemische instabiliteit (een oorzaak van DNA schade)

Answer 6

spontane hydrolyse

deanimatie van basen

Question 7

wat is spontane hydrolyse?

Answer 7

hydrolyse van de N-glycosyl- verbinding tussen suiker en base leidt tot depuniratie

depuniratie leidt tot 1 basepaar deletie

Question 8

waartoe leidt de deanimatie van basen?

Answer 8

leidt tot omzetting van een cytosine in een uracil–> verandering complementariteit (replicatie induceert mutatie), transitie

Question 9

wat zijn de biologische stoffen die DNA schade veroorzaken? (een oorzaak van DNA schade)

Answer 9

endogene stoffen; zuurstof; oxidatieve DNA schade

Benzo(a)pyreen: aanwezig in sigarettenrook

Question 10

wat gebeurt er met het DNA bij endogene stoffen?

Answer 10

zuurstofradicalen worden geproduceerd door metabole processen: Reactive Oxigen Species (ROS)

dit leidt tot verandering van de complementariteit (replicatie induceert mutatie). zorgt voor transversie

Question 11

wat gebeurt er met DNA bij benzo(A)pyreen?

Answer 11

benzoapyreen wordt metabolische geactiveerd: wordt omgezet in benzoapyreen diol epoxide (BPDE).

veroorzaakt chemische adducten die de DNA dubbelhelix verstoren

Question 12

wat zijn chemische adducten die de DNA dubbelhelix NIET verstoren? dus geen invloed hebben op de structuur van de dubbelhelix

Answer 12

spontane hydrolyse
deanimatie
oxidatieve DNA schade

Question 13

wat is fysische agentia (oorzaak DNA schade)?

Answer 13

intrastreng DNA beschadigingen door straling: UV

Question 14

hoeveel beschadigingen zijn er per cel per dag?

Answer 14

75000

Question 15

hoe wordt DNA schade hersteld?

Answer 15

excisie reparatie mechanismen

2 soorten:
base excisie reparatie (BER)
nucleotide excisie reparatie (NER)

Question 16

kenmerken van base excisie reparatie BER?

Answer 16

een enzymatisch proces

herstel van kleine adducten (oxidatieve DNA schade, deanimatie van basen, ssDNA breuken)

Question 17

wat is het verloop van base excisie reparatie BER?

Answer 17

herkenning DNA schade (DNA glycosylase) –>

excisie DNA schade (AP-endonuclease) –>

herstel: (DNA polymerase en ligase)

Question 18

hoe gaat stap 1 van BER ‘herkenning DNA schade’?

Answer 18

DNA schade wordt herkent door een schade specifieke DNA glycosylase (UNG)
- bij deaminatie

Uriacil DNA glycosylase (UNG) verwijdert de ongewenste uracil en creert een abasische plaats (AP)

Question 19

wat is een abasische plaats?

Answer 19

laats zonder purine of pyrimidinebase

Question 20

hoe kan de glycosylase de DNA schade herkennen ?

Answer 20

glycosylases scannen het DNA
herkenning vreemd nucleotide door ‘base flipping’

Question 21

wat is OGG1 en wta doet het?

Answer 21

OGG1 is een DNA glycosylase.
- bij oxidatieve DNA schade

OGG1 hydrolyseert de N-glycosyl verbinding tussen deoxyribose en 8-oxoG

OGG1 creert een AP

Question 22

wat doet de endonuclease (stap 2 BER)

Answer 22

herkent de AP site en maakt een knip in het DNA: de AP site wordt verwijdert

Question 23

hoe gaat stap 3 van BER/ door wat wordt dit gedaan (herstel)?

Answer 23

door DNA polumerase en ligase

Question 24

wat is NER?

Answer 24

herstel van grote adducten (cyclopyrimide dimeren; 6-4 fotoproducten, bulky adducten)

Question 25

hoe verloopt NER?

Answer 25

herkenning DNA schade–>

openen van omringende DNA–>

DNA schade (en aangrenzende gebieden van dezelfde streng) verwijderen–>

herstel: DNA synthese/ ligatie

Question 26

wat is een voorbeeld van een ziekte bij defect NER?

Answer 26

Xeroderma pigmentosum (XP)
Cockayne syndroom (CS)

Question 27

wat zijn kenmerken van ceroderma pigmentosum?

Answer 27

children of the moon

rigoreuze bescherming tegen blootstelling aan UV- en zonlicht

speciale beschermende kleding

regelmatige dermatologische controle en behandeling

Question 28

wat zijn klinische symptomen van XP?

Answer 28

zongevoeligheid
droge, harde huid
pigmentatie afwijkingen
cataract
verhoogde kans huidkanker
versnelde neurologische achteruitgang

het is autosomaal recessief overerfbaar

Question 29

wat is de oorzaak van XP?

Answer 29

een defect NER
ten minste 8 genen; XPA, XPB,…XPG

Question 30

wat zijn klinische symptomen van cockayne syndroom?

Answer 30

zongevoeligheid
groeiachterstand
neurologische achteruitgang
netvliesafwijkingen
versnelde veroudering
GEEn vergrote kans huidkanker

autosomaal recessief overerfbaar

Question 31

wat is de oorzaak van CS?

Answer 31

een defect NER
2 genen CSA, CSB
samen met XP: XPB, XPD, XPG

Question 32

waarom is er bij XP wel vergrote kans op kanker en bij CS niet?

Answer 32

bij XP ontstaan er mutaties omdat fouten niet gerepareerd kunnen worden waardoor op den duur kanker ontstaat

bij CS kan de DNA polymerase niet verder als hij een beschadiging tegenkomt waardoor de cel in apoptose gaat–> versnelde veroudering