4.4 epigenetica, MDS en kanker

Question 1

wat is myelodisplastisch syndroom (MDS) en wat zijn kenmerken?

Answer 1

klonale ziekte van de hemopoietische stamcel

cytopenie in 1/ meer cellijnen eventueel met dysplastische kenmerken, max 20% blasten

beenmerg met dysplastische kenmerken in 1/meer cellijnen, max 20% blasten

vaak ineffectieve hematopiese

indien >20% blasten: acute myeloide leukemie

Question 2

wat is revised international prognostic scoring system (IPSS-R)?

Answer 2

risicoclassificatie van MDS

hoe lager de waarde in cellijnen, des te hoger de score dus des te slechter de prognose

behandeling is afhankelijk van IPSS-R score§§

Question 3

wat is de MDS therapie bij IPSS-R laag?

Answer 3

IPSS-R laag (<4.5):
- supportive care:
bij problemen transfusie (ery’s, thrombo’s),
infecties behandelen.
evt hemopoetische groeifactoren,
evt medicatie

Question 4

wat is de MDS therapie bij IPSS-R hoog?

Answer 4

IPSS-R hoog (>4,5)
- behandeling met intensieve chemotherapie
18-65 jaar: intensieve chemo, evt stamceltransplantatie (meestal 3 behandelepisodes)

> 65 jaar: intensieve chemo (2 kuren), evt stamceltransplantatie (tm 70 jaar)

Question 5

wat zorgt voor een betere overleving bij MDS behandelde patienten?

Answer 5

5 azacytidine of decitabine

• betere overleving
• vertraging progressie naar AML
• meer transfusie-onafhankelijkheid

Question 6

hoe verschillen celtypes van elkaar?

Answer 6

alle cellen hebben dezelfde 20.000 genen. cellen verschillen van elkaar doordat in de verschillende cellen, verschillende genen aanstaan

dit geldt ook voor leukemie. bij verschillende soorten leukemie zijn verschillende genen tot expressie gekomen

Question 7

wat zijn 2 vormen van epigenetische regulatie?

Answer 7

DNA methylering
histon modificatie

Question 8

wat is histon modificatie?

Answer 8

DNA is ingepakt in de kern rondom histon eiwitten

chromatine is de combi van dna en histoneiwitten

bij open chromatine (euchromatine) is het DNA goed toegankelijk om goed afgeschreven te worden en zitten de histonen niet dicht bij elkaar. komen tot expressie

bij gesloten chromatine zitten de histoneiwitten wel dichtbij elkaar en kan RNA niet goed worden afgeschreven van het DNA. komt niet tot expressie

op deze manier wordt de genexpressie gemoduleerd

Question 9

wat is DNA methylering?

Answer 9

methylering van cytosine, op plaats 5 van de ring structuur door DNA methyl transferase (DNMTs). er ontstaat 5-methylcytosine

methylering vindt alleen plaats io cytosinen met een G ernaast, een CpG eiland

Question 10

wat is het effect van DNA methylering?

Answer 10

het maakt het DNA minder toegankelijk. zorgt dat transcriptiefactoren niet kunnen binden.

Question 11

wat is de rol van hypermethylatie in het ontstaan van kanker?

Answer 11

zorgt ervoor dat genen worden uitgezet die niet uitgezet horen te worden–> dysplasie

methylering zorgt voor minder transcriptie van een tumorsuppresor gen.
er kan bijv MDS ontstaan

Question 12

waar komt CpG eiland veel voor?

Answer 12

CpG eiland komt veel voor in promotorregio van tumorsuppressorgen

Question 13

welke 2 vormen van methylering zijn er?

Answer 13

novo methylering

maintenance methyering

Question 14

wat is maintenance methylering, waar is het voor nodig?

Answer 14

nodig voor de in stand houding van methylering

De kopie die ontstaat bij DNA replicatie heeft nooit gemethyleerde Cytosinemoleculen.
Het maintenance methylase zorgt ervoor dat de cytosinemoleculen gemethyleerd worden

Question 15

wat is novo methylering?

Answer 15

de nieuwe methylering van een cytosine

Question 16

wat is 5 azacytidine?

Answer 16

een cytidine homoloog dat niet kan worden gemethyleerd

Cytidine is het deel dat gemethyleerd kan worden als het in volgorde CG zit
Bij 5 azacytidine zit er een N ipv een C atoom. Dit stikstofatoom kan niet gemethyleerd worden

Als je 5-aza geeft zet je de genexpressie weer aan

Question 17

wat gebeurd er bij MDS PT’s die worden behandeld met 5-azacytidine?

Answer 17

ze verliezen DNA methylatie