Nýburinn

Question 1

Hvaða lífeðlisfræðilegu verkefni eru mikilvægust í aðlögun barnsins að lífinu?

Answer 1

• Að hefja og viðhalda eðlilegri öndun sem uppfyllir súrefnisþörf barnsins
• Að nærast, melta fæðu og uppfylla næringarþörf
• Að útskilja úrgangsefni
• Að stjórna og tempra líkamshita (þau eru með þunna húð þannig þau fá oft hita)

Question 2

Hvaða verkefni tengd breyttri hegðun eru mikilvægust í aðlögun barnsins að lífinu?

Answer 2

• Að mynda sér ákveðið hegðunarmyndstu m.a. varðandi svefn
• Að verða fyrir, skynja, velja og skilja þau skilaboð og áreiti sem umhverfið býður upp á
• Að mynda samband eða tengsl við foreldra og þá aðila sem annast þau og umgangast

Question 3

Þættir í upplýsingasöfnun sem fást yfirleitt úr skýrslu móður um upplýsinga fyrir hjúkrun nýbura?

Answer 3

• Gravida/Para/Aldur móður:
• Áætlaður fæðingadagur:
• Niðurstöður ýmissa rannsókna s.s.blóðfl. og Rh
• Almennt heilbrigðisástand móður á meðgöngu og í fæðingiu (Fráhvörf, reykingar)
• Lítið legvatn : Léleg starfsemi fylgjunar  getur leitt til vaxtaskerðingar
• Mikið legvatn: (v. Sykursýkis móður eða truflun meltingarvegar)
• Áverkar eftir sogklukkuna: erum að fylgjast með blæðingu, meiri hætta á gulu.

Question 4

Hvaða upplýsingar þurfum við varðandi fæðingarsögu?

Answer 4

• Tegund fæðingar: Fæðing um fæðingarveg, töng/sogklukka, keisarafæðing (? ástæður)
• Legvatn: ? PROM (hve löngu fyrir fæðingu og hvernig á litinn), saga um lítið/mikið legvatn
• Tímalengd/gangur fæðingar
• Notkun verkja og/eða deyfilyfja móður í fæðingu

Question 5

Þættir í upplýsingasöfnun sem fást yfirleitt úr skýrslu barns/af barnablöðum

Answer 5

• Apgareinkunn(1mín/5 mín): Hvernig barninu gengur að aðlagast ef barnið er meira en 7 þá er ágætis ástand ef undir 3 er líklegast þörf á endurlífgun
• Fæðingarlengd/fæðingarþyngd/höfuðummál (ath. vaxtarkúrfu m.t.t. meðgögnulengdar)
• Líkamsþroski barns við fæðingu samkvæmt: þroskamati Finnström

Question 6

Hvað skoðum við í apgareinkennunum?

Answer 6

Hjartsláttur: engin, minna en 100 og meira en 100
Öndun: engin, hæg og óregluleg, góð
Vöðvaspenna: slök, samhreyfingar, góðar hreyfingar
Litarháttur: fölur/blár, búkur rauður, rauður
Svar við ertingu: ekkert, grátur, kröftugur grátur

Question 7

Hvaða heilbrigðisástand barns eftir fæðingu skoðum við?

Answer 7

• Tegund næringar eftir fæðingu: brjóstargjöf/pelagjöf/ábót?
• Hvernig barninu hefur gengið að taka brjóst/pela?
• Breytingar á þyngd barns eftir fæðingu ( á ekki að léttast mikið meira en 8% á 3 degi ef það er yfir 10% þá er það áhyggjuefni)
• Útksilnað (þvag, hægðir,ælur)
• Nuðrstöður úr barnalæknisskoðun nýbura á 1 degi

Question 8

Afhverju eru hægðir nýbura oftast dökk tjörukenndar fyrst?

Answer 8

Vegna þess að þau drekka legvatnip

Question 9

Er boginn fótur eftir legu í móðurkvið eðlilegt? en klumpfótur?

Answer 9

bogin fótur já en klumpfótur nei

Question 10

Hvernig á öndun að vera hjá nýburum?

Answer 10

• 30 - 60 / mín
• Grunn
• Óregluleg
• oftast með stuttum “apnea” köstum (<15 sek)
• anda með nefinu
• þindaröndun.

Question 11

Hver er helsti munurinn á eðlilegri öndun og öndunaröðruleikum?

Answer 11

• Eðlileg öndun: brjóstkassi og kviður lyftast við innöndun
• Öndunarörðuleikar: brjóstkassi skreppur saman og kviður þenst út við innöndun

Question 12

Hjartsláttur nýbura?

Answer 12

Apical púls “: Stabill ca. 12 klst. eftir fæðingu um 120-160 slög/mín.
o Ef >160 slög/ mín => Tachycardia;
o Ef <100 slög/mín => Bradycardia.

Question 13

Hvernig er líkamhiti nýbura eftir fæðingu

Answer 13

• Stabill ca. 12 klst. eftir fæðingu og viðhaldið um 36.5 - 37° C m.v holhandarm. ( Rectal : 35-37.5°C )

Question 14

Eru holahandarmælingar æskilegri en endaþarmsmælingar?
ER líkamshiti áreiðanlegur indicator fyrir hugsanlegri sýkingu

Answer 14

Já Holhandarmæling æskilegri en endaþarmsmælingar
Nei Líkamshiti er ekki áreiðanlegur indicator fyrir hugsanlegri sýkingu.

Question 15

Hvernig á húð á nýbura að vera fyrst eftir fæðingu?

Answer 15

• Eðlilega rauðleit fyrst eftir fæðingu og síðan verður hún bleik.

Question 16

Hvað er blámi / cyanosis hjá nýburum

Answer 16

Acrocyanosis: Eðlilegur blámi á höndum og fótum , einkum áberandi ef kalt.
Orsök: vasomotor vanþroski => venus stasi í háræðakerfi útlima er veldur hægara blóðflæði einnig vegna þess að gildi Hgb í blóði er hátt => blámi.
- Acrocyanosis er yfirleitt áberandi fyrstu 7-10 dagana. Ef hann eykst við að barn reynir á sig: þá er það eh sem þarf að fylgja eftir

Question 17

Hver er tíðni gulu hjá nýbura, en hjá fyrirbura?

Answer 17

Tíðni ca 50%; ca 80% fyrirbura

Question 18

Hver eru orsök gulu?

Answer 18

• Stuttur líftími rauðara blóðkorna fósturs –> hratt niðurbrot þeirra, þá verður bilirúbin í blóði sem fer út í húð, sclera augna og slímhúð sem gefur gulan lit

Question 19

Hvernig er þróun gulu?

Answer 19

• Kemur fram eftir 24 klst. frá fæðingu
• Nær hámarki um 5. dag eftir fæðingu hjá fullburum
• Nær hámarki um 6. -7. dag eftir fæðingu hjá fyrirburum

Question 20

Hver er alvarlegasti fylgikvilli hyperbilirubinemia (sjúkleg gula)?

Answer 20

Kernicterus þ.e. þegar bilirúbin fer inn í taugafrumur og veldur truflun /sjúkdómi á taugakerfið

Question 21

Hver eru tíðni og orsök brjóstarmjólkur gulu?

Answer 21

Tíðni: 0,5%
Orsök: ákveðin ensým í brjóstamjólk sumra kvenna sem hindra/draga úr virkni glucouronyl transferara
Kemur fram seinna kannski 5 degi, er saklaus, athugum hvort að gulan tengist mjólkinni með því að sleppa mjólkurgjöf í einhverja daga

Question 22

Merki um erfiðleika hjá barni/? Þarfnast frekari skoðunnar - útlit húðar

Answer 22

o Miðlægur blámi
o Föl húð
o Gul húð

Question 23

Merki um erfiðleika hjá barni/? Þarfnast frekari skoðunnar - lífsmörk

Answer 23

o Hraður/hægur púls
o Líkamshiti: <36,6°C eða >37.5°C
o Öndun
- Hröð öndun
- Nasavængjablakt
- Inndrættir
- Stunur eða ,,grunting“ hljóð

Question 24

Hvaða einkennum nýbura þurfum við að vera vakandi fyrir?

Answer 24

o Blóðsykursfalls
o Lélegur tónus vs extra viðkæm
o Skortir nýbura reflexa
o Tekur ekki brjóst/erfiðleikar við næringu

Question 25

Hvað er caput succedanum?

Answer 25

• Staðbundin bjúgmyndun á höfði, sem getur náð yfir höfuðmót og hverfur að sjálfu sér innan 3-4 daga eftir fæðingu (fer eftir hversu mikill hann er)

Question 26

Hver eru orsök caput succedanum?

Answer 26

• Stöðugur þrýstingur á höfuð í fæðingu stundum getur verið blæðing undir höfuðbeini

Question 27

Hvað er Cephalohematoma (blæðing undir höfuð) ?

Answer 27

• Blóðsöfnun við höfuðbein undir periosteum, nær aldrei yfir höfuðmót.
• Kemur fyrst fram nokkrum klst. eftir fæðingu - 2. dags eftir fæðingu
• Stærst ca. 2-3 dögum eftir fæðingu og hverfur sjálfkrafa á 3 - 6 vikum.
  Orsök:Mjög mikill þrýstingur á höfuð í fæðingu.

Question 28

Hvað er erythema toxium?

Answer 28

Þetta eru útbrot sem koma hjá sumum fullbura nýburum, yfirleitt fyrstu 3 vikurnar

Question 29

Hver eru ienkenni erythema toxicum?

Answer 29

Líkjast flugnabiti, hringlaga með lítilli blöðru í miðjunni, getur komið snögglega og það er enginn meðferð

Question 30

Hvað er venix caseoasa og milia?

Answer 30

venix caseoasa : þetta er hormónaáhrif móður á meðggöngu, hyperpkasia fitukirtla sem framleiða fósturfitu sem er ákveðin vörn, þetta er eðlilegt og jafnar sig, ekki kreisa
Milia: áberandi fitukirtlar /cystur) sem eru ins og hvítir punktar einskum á nefi og höku þetta hverfur sjálfkrafa

Question 31

Hvað er subcutaneus fita - / - fituvefur

Answer 31

Þetta kemur á síðasta trimester -> fyrirburar með minni fituvef og viðkvæmari fyrir kulda

Question 32

Hvað er Telangiectatic nevi/storkubit/englakoss

Answer 32

Rauðleiti blettir sem koma stundum á hnakka, augnlok, enni eða nef
Orsök: útvíkkun háræða og við þrýsting á blettina hverfa þeir tímabundið, hverfa yfirleitt alveg um 2 ára aldur

Question 33

Hvað gerum við í skoðun á höfði hjá nýburum?

Answer 33

Við þreyfum höfuðmót, er hola eða eh frávik. Geta veirð merki um þurrk ef mikil hola
Mælum höfuðmálið
skoðum hár/hársvörð

Question 34

Hvað skoðum við varðandi andlitið á nýburum?

Answer 34

Skoðum almennt útlit eins og húð, blettir, simmetríu
- skoðum augu, stærð, staðsetningu, viðbrögð við birtu, blettir á augnlokum, útferð
Nef: skoðum nasavængjablakt og stíflu
Munnur: skoðum samhverfa, góm, vör, ástand og lit slímhúðar, leitunarviðbargð og sog viðbragð
Stundum hola í góminum og þá er léégt sog sem getur leitt til næringarskorts
Tunguhaft stíft, hamlar hreifingu tungu getur verið hamlandi í brjóstagjöf, einkennandi mikil slef og ná ekki að færa matinn aftur í munn, getur verið hjálplegt að klippa á þessi tunguhöft
Eyrun: hafa þau í línu við augun ef lægri en augun getu rþað verið vísbending um litnignargalla, skoðum staðsetningu, lögun, þroska og viðbörgð við hljóði

Question 35

Hvað skoðum við með fætur og hendur nýbura?

Answer 35

Samhverfu, fjöldri fingra tá, gripreflex, disloctaion, fellingar,

Question 36

Hvenær dettur naflastrengurinn af?

Answer 36

o Dettur af eftir viku/10 daga
o Fettur því hann rotnar, kemur setk lyft