8.4 pediatrische klinische farmacologie

Question 1

op basis van welke 2 dingen wordt medicatie voor kinderen gedoseerd?

Answer 1

gewicht
lichaamsoppervlakte

Question 2

hoe gaat rationeel doseren?

Answer 2

op basis van farmacokinetiek (wat doet het lichaam met het geneesmiddel) en farmacodynamiek (wat doet het geneesmiddel met het lichaam)

dosis is even belangrijk als keuze geneesmiddel

Question 3

wat is farmacokinetiek?

Answer 3

wat doet het lichaam met het geneesmiddel
- absorptie (onvoorspelbaar en variabel)
- distributie (vet/ water verdeling, eiwitbinding)
- metabolisme (eerste maanden CYP enzymen onvolledig, levermetabolisme hoger op kinderleeftijd)
- eliminiatie (nieren eerste maanden lagere nierfunctie)

Question 4

wat is farmacodynamiek?

Answer 4

wat doet het geneesmiddel met het lichaam?
- concentratie-effect
- zowel therapeutisch als tocisch

Question 5

geneesmiddelenmetabolisme kan verdeeld worden in een aantal fase. welke?

Answer 5

absorptie
verdeling
metabolisme
- fase I
- fase II
uitscheiding
genetische verschillen
invloed van ziekte

Question 6

wat is absoprtie?

Answer 6

absorptie bepaald de biologische beschikbaarheid/ geabsorbeerde fractie. dit bepaalt hoeveel geneesmiddel er uiteindelijk in het lichaam komt

Question 7

waar is absorptie van afhankelijk?

Answer 7

absorptiesnelheid
- meestal via passieve diffusie
- opname mn duodenum

geneesmiddelkarakteristieken
- pKa (dissociatie zwak zuur/base)
- oplossing waarin geneesmiddel zit
- disintegratie en dissolutie van vaste vorm (hoe lang het duurt om werkzame stof uit tablet aan te bieden aan darmwand)

Question 8

wat zijn veranderingen in de absorptie mn neonataal tot vroeg kind?welke dingen in de absorptie zijn bij neonaat anders

Answer 8

zuurgraad
enzymactiviteit
darm
first-pass uptake

Question 9

hoe is zuurgraad anders bij neonaat?

Answer 9

tot leeftijd van 12 dagen is pH in maag hoger. productie HCL en pepsine is lager en van gastrine is hoger

pH beinvloedt de absorptie van bvorale penicillinen
door hogere ph bereiken neonaten hogere penicilline concentraties

medicatie moet dus aan de hand van de pH van de maag worden gedoseerd.

zuurlabiele medicatie worden verhoogde opgenomen (penicilline, erythromycine)

zwakke organische zuren worden verminderd opgenomen (fenobarbital, fenytoine)

Question 10

hoe is maagpassage anders bij neonaten ?

Answer 10

bij neonaten is de maagpassage vertraagd (tot een leeftijd 6-8 maanden) en dus vertraagde absorptie

opname van slecht in water oplosbare medicatie is minder (fenytoine, carbamazepine)

Question 11

hoe is darmpassage anders bij neonaten en peuters?

Answer 11

bij neonaten is de darmpassage vertraagd (minder peristaltiek/ motiliteit)

bij een peuter is de darmpassage versneld

Question 12

enzymactiviteit is ook anders bij neonaten, leg uit

Answer 12

enzym CYP450 in darm zorgt voor lagere spiegels van de werkzame stof

neonaten hebben weinig enzymactiviteit en dus hogere spiegels

Question 13

efflux transporters zijn ook anders bij neonaten. leg uit

Answer 13

efflux transporters (P-glycoproteine) transporteren een middel naar het darmlumen waardoor het niet beschikbaar komt in de circulatie. deze transporters nemen pas na de geboorte toe

Question 14

hoe werkt rectale absorptie en wat zijn nadelen? waarvoor wordt het het meest gebruikt?

Answer 14

absorptie vindt dan plaats via hemorrhoidale venen–> geen first pass uptake

nadeel:
- incomplete resorptie
- wisselende resorptie
- verlies via feces

meest gebruikt voor
- paracetamol
- benzodiazepines

Question 15

waardoor is biobeschikbaarheid bij kinderen verhoogd?

Answer 15

zuurgraad (zuur labiel)

normale maagontlediging (> 6-8 maanden)

oplossing in vloeistof

oppervlakte duodenum/ bodymass

efflux transporters minder

CYP enzymen minder

Question 16

waardoor is biobeschikbaarheid bij kinderen verlaagd?

Answer 16

zwakke organische zuren
vertraagde maagontlediging (<6-8 maanden)
GER (gastro-oesophagaele reflux)
first pass (vooral zuigelingen)

Question 17

wat doe je niet voor levensbedreigende aandoeningen bij neonaten?

Answer 17

geen orale medicatie geven

Question 18

hoezo is bloedspiegel van een lokaal toegepast middel hoger bij kinderen dan bij volwassenen?

Answer 18

het huidoppervlak van een kind is relatief groter dan bij volwassenen

Question 19

waarvan is de distributie (verspreiding) van een geneesmiddel afhankelijk?

Answer 19

lichaamssamenstelling
eiwitbinding

Question 20

hoe is lichaamssamenstelling van een kind tot 6 maanden anders dan een volwassenen?

Answer 20

in eerste zes maanden heeft het kind minder vet en meer water

er is een groter verdelingsvolume voor wateroplosbare geneesmiddelen en een kleiner volume voor vetoplosbare medicatie

men dient een neonaat hierdoor een hogere dosis te geven om hetzelfde effect te bereiken (van water oplosbare medicatie, minder van vet oplosbare medicatie). in de puberteit neemt het percentage vet af en na de puberteit neemt het weer toe

Question 21

hoe is het geneesmiddelenmetabolisme van water oplosbare medicatie?

Answer 21

wateroplosbare medicatie worden onveranderd via de nier uitgescheiden

Question 22

ontogenie beinvloedt het metabolisme? leg uit

Answer 22

CYP540 enzymen zorgen voor een fase-I-reactie. de activiteit van dit enzym in de lever bij neonaten is laag maar neemt toe in de eerste maanden na geboorte

concentratie is maximaal op 5- 15- jarige leeftijd

CYP2C19 ontogenie wordt aangetoont door bv het medicijn fenytoine. het enzym zet get medicijn om
- prematuur is de halfwaardetijd 75h
- terme 20h
- 2 weken 8h

Question 22

wat is het geneesmiddelenmetabolisme van non polaire, vetoplosbare medicatie?

Answer 22

fase I: oxidatie, reductie, hydrolyse (microsomen)

fase II: conjugatie tot polair (wateroplosbaar) substraat
- glucaronzuur, sulfaat, glycine

wordt vervolgens uitgescheiden via nier of galwegen

Question 23

hoe gaat de ontwikkeling van de nierfunctie?

Answer 23

eerste maanden na geboorte lage nierfunctie

neonataal snelle nierfunctie ontwikkeling

geneesmiddelen die met name renaal geklaard worden moeten lager gedoseerd worden bij kinderen <1 jaar

Question 24

bepaalde middelen kennen specifieke bijwerkingen bij kinderen. noem de bijwerkingen van de volgende middelen
- metoclopramide
- antihistaminica
- tetracyclines
- ciprofloxacine

Answer 24

metoclopramine: extrapiramidale verschijnselen (motorische functie)

antihistaminica: verhoogd kans op wiegendood

tetracyclines: verkleuring tandmatrix

ciprofloxacine: gewrichtsschade

Question 25

zeg wat over de pediatrische toedieningsvorm

Answer 25

verschillende doseervormen voor verschillende leeftijden

tabletten worden pas toegediend bij kinderen vanaf 6 jaar

Question 26

wat zijn aandachtspunten voor de pediatrische toedieningsvormen?

Answer 26

hulpstoffen
smaak
beschikbaarheid

Question 27

zeg wat over hulpstoffen en pediatrische toedieningsvormen?

Answer 27

conserveringsmiddelen
oplosmiddelen
kleurstoffen
stabilisatoren
smaakstoffen
antioxidantia
geurstoffen

Question 28

zeg wat over smaak en pediatrische toedieningsvormen?

Answer 28

het gaat om meer dan alleen smaak, gaat over smakelijkheid
- smaak (zuur, zoet, zout, bitterm umami)
- nasmaak
- geur
- textuur