9.1 het ontstaan van aangeboren afwijkingen

Question 1

wat zijn embryonale processen?

Answer 1

proliferatie: vermeerdering

differentiatie: uitrijping
migratie: verplaatsing

apoptosis: geprogrammeerde celdood

fusie: samenvoeging

inductie: beïnvloeding (chemisch/fysisch)

Question 2

wat zijn indelingen van aangeboren afwijkingen?

Answer 2

erfelijk, niet erfelijk

syndromaal, geisoleerd

major anomalie, minor anomalie

deformatie, disruptie, malformatie, dysplasie

Question 3

wat is fetal alcohol syndrome (FAS)? valt onder niet erfelijk

Answer 3

Variabel fenotype (fysiek en mentaal)

Aangeboren hartafwijkingen

Groeiachterstand

Nier-, hersen- en skeletafwijkingen

Faciale dysmorfie soms subtiel
- korte oogspleten
- lang en vlak philtrum

Abnormale cognitieve functie

Gedragsproblemen tot op volwassen
leeftijd

Question 4

wat is de definitie van teratologie?

Answer 4

Teratologie refereert aan de kennis over alle agentia die structurele schade kunnen aanrichten bij de zich ontwikkelende foetus gedurende de zwangerschap

Question 5

wat zijn de principes van Wilson?

Answer 5

Teratogeen effect is afhankelijk van:
- Structuur en werkingsmechanisme van de stof
- Dosis & duur van de blootstelling
- Maternale modificatie van de dosis
- Mogelijkheid de foetus te bereiken
- Embryonale periode
(specifiek gevoelige processen / periode)
- De capaciteit van verschillende organen om de stof te
metaboliseren
- Genetisch bepaalde gevoeligheid van het organisme
(moeilijke predictie vanuit dierstudies)

De eindpunten zijn: dood, malformatie, groeiretardatie en functionele afwijkingen

Question 6

wat zijn de eindpunten (gevolgen) reproductie- toxicologie/ teratologie

Answer 6

in- of subfertiliteit

Miskramen, doodgeboorte

Postnataal overlijden

Aangeboren afwijkingen

Dysmorfe kenmerken / syndromen

Mentale/motore retardatie

Cognitieve defecten / gedragsstoornissen

Puberteitsstoornissen

Stoornissen van de voortplanting en andere
derde generatie-effecten

Question 7

noem voorbeelden van teratogene blootstellingen

Answer 7

Geneesmiddelen
(cave: maternale ziekten)

Genotmiddelen

Beroepsblootstellingen

Intoxicaties

Infecties
(cave: maternale medicatie)

Maternale ziekten
(cave: behandeling)

Straling
(cave: maternale ziekten - diagnostisch, therapeutisch)

Voeding
(teveel of te weinig, b.v. vitamine A, foliumzuur)

Question 8

wat is toxoplasmosis?

Answer 8

Toxoplasma gondii is een parasiet (protozoa) die de
placenta kan passeren

Katten spelen een rol in de levenscyclus van T. Gondii ->
Zwangere vrouwen dienen uit de buurt
te blijven van kattenpoep !!

Foetale infectie kan resulteren in:
* hydrocephalie
* microphthalmie (te kleine ogen)
* chorioretinitis
* hersenbeschadiging
* multiple overige orgaanschade en dysfunctie

Question 9

hoeveel % van de vrouwen hebben antilichamen tegen toxoplasmosis, incidentie van een foetale infectie en waarmee staat de ernst van de afwijking in relatie?

Answer 9

25% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd hebben
antilichamen

Foetale infectie komt slechts voor in 0.1% van alle
levend geborenen

De ernst van de afwijkingen staat direct in relatie tot het
tijdstip van de expositie
* 1e trimester: - 15-20% ernstige verschijnselen
* 2e trimester: - 25-30% ernstige verschijnselen
* 3e trimester: - 60% ernstige verschijnselen, waarvan 90%
asymptomatisch bij de geboorte

Question 10

kenmerken van congenirale rubella
- in utero infectie met rubella kan resulteren in….
- minder frequent voorkomend zijn…

Answer 10

in utero infectie met rubella kan resulteren in:
* glaucoom
* microphthalmie
* cataract
* hartafwijkingen
* slechthorenheid
* mentale retardatie

Minder frequent voorkomend zijn: skelet-, viscerale- en
genitale afwijkingen

Question 11

wat is pathogenese van congenitale rubella?

Answer 11

Twee mogelijke mechanismen voor pathogenese:
* directe virale effecten
* schade door de immuunrespons

Het virus stopt het delen van cellen => inhibitie van
organogenese => malformaties

Veranderde organogenese resulteert in malformaties van het
oog en het hart. Een immuunrespons kan cel lysis,
weefseldestructie (incl. vaatwanden) en littekenvorming door
ontsteking veroorzaken.

Weefseldestructie leidt tot gehoorsverlies, hersenafwijkingen,
cataract en arteria pulmonalis stenose

Question 12

vertel wat over thalidomide (softenon)

Answer 12

kwam in 1956 op de markt als mild kalmerend middel tegen zwangerschapsmisselijkheid

bleek teratogeen te zijn en kan het volgende veroorzaken
- ernstige ledemaatsafwijkingen
- afwijkingen van maag/darmstelsel, hart en nieren
- afwezigheid van oren

Question 13

wat is valproaat embryopathie?

Answer 13

valproaat is een anti-epilepticum

Subtiele gelaatsafwijkingen:
* smal voorhoofd
* epicanthi (bovenste ooglid bedekt binnenhoek oog)
* breed/vlak neusbrug
* korte neus
* lang/vlak philtrum
* kleine mond
* dunne lippen

Radiale straalafwijkingen

Hartafwijkingen

Ontwikkelingsachterstand

Lumbosacrale neurale buis defecten

Question 14

zeg wat over de teratogeniteit van vitamine A/ retinoic acid

Answer 14

reeds teratogeen bij zeer lage dosis

gevoelige zwangerschapstermijn: 3e-5e week
- vaak voor de vrouw weet dat zij zwanger is

afwijkingen
* craniofaciale afwijkingen
* palatum schisis
* neuraalbuisdefecten
* cardiovasculaire afwijkingen
* aplasie van de thymus
* psychologische beperkingen
* oorafwijkingen
* kleine kaak
* nierafwijkingen

50% IQ<85

Question 15

wat is TORCHES?

Answer 15

TORCH complex is een groep vergelijkbare aangeboren
afwijkingen die veroozaakt worden door microbiële teratogenen.
Deze micro-organismen zijn:
* Toxoplasma
* Others (HIV, Coxackie, Parvovirus B19, Varicella zoster)
* Rubella
* Cytomeglovirus
* Herpes simplex virus
* Syphilis

1-5% van alle levendgeborenen is geïnfecteerd met deze micro-
organismen. Deze infectie zijn een hoofdoorzaak van neonatale
mobiditeit en mortaliteit.

Question 16

wat zijn overervingspatronen bij monogene aandoeningen?

Answer 16

Autosomaal
* dominant (niet imprinted, imprinted)
* recessief

geslachtsgebonden
* X-linked (dominant, recessief)
* Y-linked

mitochondriëel
* mitochondriëel overervend
* kerngecodeerd overervend

Question 17

wat zijn overervingspatronen bij chromosomale aandoeningen?

Answer 17

numeriek
* autosomaal
* geslachtsgebonden / X-linked

structureel
* autosomen, X en Y (translocaties, deleties, inserties, inversies)
* acrocentrische chromosomen (Robertsoniaanse translocatie)

Question 18

definitie syndroom

Answer 18

Een syndroom is een herkenbaar patroon van aangeboren afwijkingen waarbij de unieke combinatie van kenmerken een onderscheid mogelijk maakt van alle andere patronen.

Question 19

definitie major anomalie?

Answer 19

Een major anomalie is een afwijking die een
nadelig effect heeft op de lichamelijke
gezondheid en zelfs levensbedreigend kan zijn

Question 20

definitie minor anomalie

Answer 20

Een minor anomalie is een kenmerk dat bij
minder dan 4% van de personen in een
bepaalde bevolkingsgroep voorkomt

Een minor anomalie is een afwijking die in
het algemeen geen invloed heeft op de
lichamelijke gezondheid; vaak zijn er wel gevolgen voor het psychisch welbevinden

bv sandal gap, viervingerlijn

71% bij handen, ogen, gezicht en mond

Question 21

als je een bepaald aantal minor anomalies hebt, heb je verhoogde kans op major anomalies. benoem

Answer 21

0 minor anomalies–> 1.5% kans major anomalie

1 minor anomalies–> 3% kans major anomalie

2 minor anomalies–> 7% kans major anomalie

3 minor anomalies–> >25% kans major anomalie

Question 22

wat is een deformatie?

Answer 22

Een deformatie is een afwijkende vorm
of positie als gevolg van mechanische
krachten welke inwerkten op een
aanvankelijk normale structuur.

Wanneer de mechanische krachten
opgeheven worden, kán er een (begin
van) spontane correctie optreden

Question 23

wat is een disruptie?

Answer 23

Een disruptie is een afwijkende vorm
als gevolg van ernstige schade door
extrinsieke factoren aan een aanvankelijk normale structuur.

De schade beperkt zich niet tot de
grenzen welke bij de normale embryonale ontwikkeling gevormd
zijn. Spontane correctie is niet meer
mogelijk.

bijv amniotic bands, fetal brain disruption sequence

Question 24

oorzaken disruptie?

Answer 24

Extrinsieke factoren zoals infectie, ischemie, bloeding,
teratogenen, traumata

Een disruptie is op zich niet erfelijk. Erfelijke factoren
kunnen wel predisponeren tot een disruptie en de
ontwikkeling na de schade beïnvloeden (bv. erfelijke
stollingsproblemen).
Oorzaken disruptie

Question 25

definitie malformatie?

Answer 25

Een malformatie is een afwijking
van een orgaan, deel van een orgaan of lichaamsdeel ten gevolge van een reeds vanaf het begin
afwijkend ontwikkelingsproces

bv split hand, polydactylie

Question 26

oorzaken malformatie?

Answer 26

niet-erfelijke oorzaken (bv. Softenon)

erfelijke oorzaken (bv. genmutatie)

combinatie van erfelijke
en niet-erfelijke factoren

Question 27

wat is een dysplasie?

Answer 27

Een dysplasie is een abnormale histiogenese (organisatie van
cellen naar weefsels) en de morfologische gevolgen daarvan.

Veel dysplasieën uiten zich in meerdere orgaansystemen, zoals
bijvoorbeeld bindweefselaandoeningen, skeletaandoeningen

Question 28

oorzaken dysplasie

Answer 28

niet-erfelijke oorzaken (bv. rachitis)

erfelijke oorzaken

combinatie van erfelijke en niet-erfelijke factoren