Bijnier endocrinologie Flashcards
(32 cards)
De cortex en het merg van de bijnier maken hormonen. Welke maakt wat?
Cortex: cortisol en aldosteron
Merg: adrenaline e.a.
Feochromocytoom is een …
noem het type zwelling en wat dat betekent
is een Adrenaal paraganglioom (maakt adrenaline-achtige)
Wat zijn typisch feochromocytoom klachten en gevolgen daarvan?
-
aanvallen (=adrenalineshot)
hartkloppingen, angst , bleek/rood, zweten , hypertensie. - spontaan of geluxeerd (ingreep, medicatie, bepaalde voeding).
- complicaties; mogelijk leidend tot MI, CVA, encephalopathie, hartfalen, longoedeem, overlijden.
- op lange termijn verhoogd cardiovasculaire ziekten en diabetes mellitus
Aanhoudende hypertensie bij een feochromocystoom komt voor bij …% van de patienten, bij ..% is dat aanvalsgewijs
Aanhoudend 50%
Aanvalsgewijs 30%
Diagnostiek feochromocystoom bestaat uit
- metanefrines in bloed of 24u urine
(cave afnameconditie) - beeldvorming (hogere HU dan bijnieradenoom)
De perioperatieve zorg rondom excisie feochromocytoom bestaat uit:
Vooraf
- alfablokkade (doxazosine) ter vasodilatatie en
- vullen ter compensatie daarvan
(evt + calciumantagonist)
(evt + betablokker)
- uitsluiten metastasen
Tijdens
- anesthesist heeft het zwaar tijdens
Na
- Postop bewaking op IC
- denk aan mogelijk erfelijk syndroom
- follow-up met metanefrines
Wat zijn de typische uiterlijke kenmerken van een patient met syndroom van Cushing?
- Centrale obesitas
- “Buffalo hump”
- ” Moonface”
- Spierzwakte (dunne ledematen)
- Psychische en psychiatrische klachten
- Hirsutisme
- Hematomen
- Striae
Beschrijf de Hypothalamus - Hypofyse - Bijnier as bij Cushing
Hypothalamus maakt Corticotropine Releasing Hormone (CRH)
Hypofyse maakt AdrenoCorticoTroop Hormoon (ACTH)
Bijnier maakt (te veel) cortisol
Wat zijn de mogelijke oorzaken van een te hoog cortisol (Cushing ziekte/syndroom)?
80% hypofysecushing = meestal benigne = ziekte van Cushing
16% bijniercushing = syndroom van Cushing
- carcinoom
- adenoom
- hyperplasie (kan bdz)
Paar % Ectope Cushing bijv in Long
Wat is de typische medische voorgeschiedenis bij onbehandelde Cushing?
- Diabetes mellitus
- Infecties
- Hypertensie -> HVZ
- Osteoporose
- Trombose/longembolie
- Stoornissen menstruatiecyclus
Wat is de diagnostiek van Cushing?
- Hypercortisolisme vaststellen en kwantificeren
* Dexamethason suppressietest (ook bij incidentaloom)
* Midnight speeksel cortisol
* 24 uurs urine cortisol - ACTH bepalen (onderdrukt bij bijniercushing, normaal of verhoogd bij hypofyse#)
- Beeldvorming (CT/MRI bijnieren | MRI hypofyse, sinus petrosus sampling / CT th/abd)
De peri-operatieve zorg rondom excisie bijnieradenoom/tumor bij Cushing bestaat uit:
Peri-operatief steroïdstress schema ter preventie van Addisonse crisis!
Je voorkomt daarmee dat de patient dood gaat
Van de mensen met hypertensie heeft
…% primair hyperaldosteronisme
en …% een feochromocytoom
Van de mensen met hypertensie heeft
5-10% primair hyperaldosteronisme
en < 0,2% een feochromocytoom
Beschrijf de volgende ziektebeelden in één woord:
Feochromocytoom =
Syndroom van Cushing =
Primair hyperaldosteronisme =
Feochromocytoom = tijdbom (the great mimic)
Syndroom van Cushing = rotziekte
Primair hyperaldosteronisme = prevalent (medicamenteus)
Wat zijn de symptomen van primair hyperaldosteronisme?
* Hypertensie
* Hypokaliëmie (1/3)
* Polyurie, nycturie
* Moeheid
* Spierzwakte
* Concentratiestoornis
* Cardiovasculaire orgaanschade
De taak van aldosteron is:
Wordt aangestuurd door:
taak: Natrium vasthouden, bloeddruk verhogen, Kalium uitscheiden
aansturing: Renine (RAAS)
Wat zijn de mogelijke oorzaken van primair hyperaldosteronisme?
- Bijnieradenoom (ziekte van Conn) ± 40%
- Bilaterale bijnierhyperplasie ± 60%
- Genetisch (GRA) < 1%
- Bijnierschorscarcinoom < 0.1%
Wat is de diagnostiek van primair hyperaldosteronisme?
Screenen op / bevestigen van primair hyperaldosteronisme
* Aldosteron / renine ratio (hoog)
* als positief: Zoutbelastingstest (aldosteron niet supprimeerbaar)
Indien bevestigd, onderscheid adenoom vs bilaterale hyperplasie
* CT / MRI bijnieren
* Veneuze bijniersampling
Behandeling van primair hyperaldosteronisme?
- medicamenteus (spironolacton is aldosteron-receptorblokker)
- operatief (adenoom)
De CT is bij de bijnieraandoeningen wisselend betrouwbaar. Hoe is dat voor feochromocytoom, Cushing en aldosteronisme?
Cushing: CT betrouwbaar voor zijdigheid
Aldosteronisme: CT niet zo betrouwbaar voor onderscheid adenoom/hyperplasie zijdigheid (dus veneuze sampling)
De perioperatieve zorg rondom excisie bijnieradenoom ivm hyperaldosteronisme bestaat uit:
Preoperatief kalium op peil en bloeddruk acceptabel.
Peri-operatieve endocriene controle: m.n. gericht op bloeddruk,
nierfunctie en mineralen
Waarom heeft chirurgie de voorkeur boven medicamenteus behandelen van een bijnieradenoom?
Betere kwaliteit van leven
komt niet in de toest
Welke combinaties van deze bijnieraandoeningen komen voor?
Merg: feochromocytoom
Cortex: combi cortisol (cushing) en aldosteron niet vaak.
Carcinomen: kunnen alles maken, ook androgenen
Feochromocytoom kan wel ACTH maken -> toch cushing
Juist of onjuist:
Bij bijnierschorsinsufficientie kan er een tekort zijn aan cortisol, aldosteron en/of adrenaline.
Onjuist.
Adrenaline wordt zo nodig in zenuwganglionen gemaakt
