Daxili Sekresiya Vəzlərinin Xəstəlikləri

Question 1

APUD sistem nədir

Answer 1

Müxtəlif üzv və toxumalarda yayılmış neyroendokrin hüceyrəvi vəzli strukturlar

Question 2

Plyriqlandulyar endokrinopatoyalar nədir

Answer 2

Bir çox endokrin vəzin eyni zamanda klinik nəzərəçarpan zədələnməsi

Question 3

Hipoqlikemik sindrom nə zaman üzə çıxa bilər

Answer 3

Beta-hüceyrələrin adenoması zamanı

Question 4

Mədəaltı vəzin G(delta) hüceyrələrindən inkişaf edən adenoma zamanı nə baş verir

Answer 4

Zollinger-Ellison sindromu—mədə şirəsinin hipersekresiyası

Question 5

Şəkərli diabetin növləri

Answer 5

SPONTAN (NOZOLOJİ) ŞƏKƏRLİ DİABET
1. I tip( insulindən asılı)
2. II tip (insulindən asılı olmayan)
İKİNCİLİ ŞƏKƏRLİ DİABET (SİMPTOMATİK)
1.pankreopriv diabet
2.endokrin diabetlər( İtsenko-Kuşinq xəstəliyi, tireotoksiki zob,hiperadrenalinemiya ilə müşahidə edilən feoxromositoma)
3.genetik sindromlar( Lui-Bar sindromu, miotonik distrofiya, lipodistrofiya)
4.medikamentoz diabet ( kortikosteroidlərlə uzunmüddətli müalicə)
5.hestasion diabet

Question 6

Hansı genetik sindromlar ikincili şəkərli diabetə səbəb ola bilər

Answer 6

LUİ-BAR sindromu
Miotonik distrofiya

Question 7

1.tip şəkərli diabet zamanı mədəaltı vəzdə baş verən dəyişiklik

Answer 7

Langerhans adacıqlarında limfo-leykositar infiltrasiya —İnsulit— proqressiv atrofiya—fibroz—Beta- hecyrələrin azlaması
Beta-hüceyrələrin deqranulyasiyası

Question 8

2.tip şəkərli diabet zamanı mədəaltı vəzdə baş verən dəyişikliklər

Answer 8

Vəzin atrofiyası
Lipomatozu
Ocaqlı amiloidoz
Adacıq hüceyrələrinin ilk vaxtlar normaya uyğun olması daha sonra isə azalması
Konsistensiyasının bərkiməsi

Question 9

Şəkərli diabet zamanı qaraciyərə təsiri

Answer 9

Piy distrofiyası —qaz qaraciyəri—həcmcə böyümüş olur
Hepatositlərdə qlikogen olmur (PAS-reaksiyası)

Question 10

Şəkərli diabet zamanı damarlarda gedən dəyişiklik

Answer 10

Diabetik angiopatiyalar

Question 11

Şəkərli diabet zamanı böyrəkdə gedən dəyişikliklər

Answer 11

Diabetik nefropatiya
diabetik mikroangiopatiyanın nəticəsi kimi—qlomerullarda dəyişikliklər—diabetik qlomerulopatiya—diabetik qlomeruloskleroz—diabetik qlomerulonefrit

Question 12

Şəkərli diabet zamanı gözlərdə gedən dəyişiklik

Answer 12

Diabetik mikroangiopatiya ilə əlaqədar—Diabetik retinopatiya—diabetik korluq ( diabetik amavroz)
İltihabi və proliferativ dəyişikliklər
Sarı ləkə ətrafında nöqtəvari qansızma və tutqunlaşma ocaqları
Periretinal qansızmalar—torlu qişanın qopub aralnması hətta cırılması,göz dibinin diabetik və hipertonik xarakterli patologiyaları

Question 13

Şəkərli diabet zamanı sinir sistemində gedən dəyişikliklər

Answer 13

Damar mikroangiopatiyası—Diabetik neyropatiya —periferik və avtonom
Dəri hissiyatı itir, paresteziyalar, polinevritlər, nevralgiyalar, diabetik amiotorfiyalar
Diabetik amiotrofiya—iri proksimal siirlərin zədələnməsi nəticəsində sinir trofikasının pozulması və skelet əzələsinin tədricən atrofiyaya uğraması
Visseral diabetik neyropatiya—həzm və sidik-cinsiyyət sisteminin simpatik və parasimpatik innervasiyasının pozulması—impotensiya,sonsuzluq,cinsi vəzlərin digər pozğunluqları, hamiləlik patologiyaları,işuriya,xroniki qəbzlik, ishal

Question 14

Şəkərli diabet zamanı dəridə gedən dəyişikliklər

Answer 14

Diabetik mikroangiopatiy və Toxumada çoxlu qlikogen və lipid toplanması nəticəsində
Dəri və dərialtı toxumada birləşdirivi toxumada kiçik ocaqlar şəklində nekrobiotik dəyişikliklər —lipoidli nekrobioz ( lipid qarışıq iltihabi hüceyrə rekasiyası da olur )
Vitiliqo
Ksantomatoz
Lipoid nekroz
Piodermiyalar
Baldır nahiyəsində piqmentasiya pozulur,tüklər tökülür, hissəvi atrofiyalaşır, parlaq səthə malik ləkələr və sahələr meydana çıxır—qırmızımtıl-göyümtül rəngli ,oval formalı ,bərk konsistensiyalı ağrısız düyünlər

Question 15

Ağciyərlərdə diabetik dəyişikliklər

Answer 15

Angiopatiya ilə əlaqədar —makrofaq,lipofaq və çoxnüvəli gigant hüceyrələrdən ibarət lipoqranulomalar.

Question 16

APUD-sistemə daxil neyroendokrin hüceyrələrə hansı orqanlarda rast gəlinir

Answer 16

MBT
Tənəffüs yolları
Öd yollarında
Sidik yollarında
Mədəaltı vəz və qalxanabənzər vəzdə

Question 17

MBT-da neyroendokrin hüceyrələr tərəfindən sontez edilən hormonlar

Answer 17

Seratonin—həzm traktı peristaltikasını və ferment sekresiyasını tənzimləyir
Melatonin—günün müxtəlif vaxtları ilə əlaqədar həzm traktının funksional aktivliyini tənzimləyir
Bombezin—HCl,mədəaltı vəz sekresiyasını tənzimləyir və öd kisəsinin peristaltikasını tənzimləyir
VİP—mədəaltı vəz sekresiyasını tənzimləyir,qan damarlarını genişləndirir, arterial təzyiqi aşağı salır
Histamin,qastrin,tetrin,enkefalin,somotostatin,GİP,xolesistokinin

Question 18

sekresiya olunmuş insulinin yarısı hansı orqanda və necə inaktivləşir

Answer 18

Qaraciyərdə insulinaza f təsirindən

Question 19

İnsulinə həssas olmayan hüceyrələr

Answer 19

Sinir toxuması hüceyrələri və eritrositlər

Question 20

Birləşmiş və sərbəst insulinin təsir etdikləri hüceyrələr

Answer 20

Sərbəst insulin —bütün hüceyrələr
Birləşmiş insulin —yalnız piy toxumasına

Question 21

Şəkərli diabet zamanı qlükozanın qanda miqdarı

Answer 21

Stabil olaraq 7.8 mmol/l-dən çox olması

Question 22

1.tip şəkərli diabet

Answer 22

Yuvenil şəkərli diabet ( 30-yaşa qədər başlamış olur)
İrsi meyillilik olur
İnsulinin mütləq çatışmazlığı nəticəsində inkişaf edir
Gündəlik insulin inyeksiyaları mütləqdir

Question 23

2.tip şəkərli diabet

Answer 23

Böyük şəxslərin diabeti və ya stabil şəkərli diabet ( 40-yaşdan yuxarı)
Daha xoşxassəli gedişə malikdir
İnsulinin nisbi çatışmazlığı

Question 24

Klinik gedişinə görə şəkərli diabet

Answer 24

Yüngül
Orta
Ağır

Question 25

Şəkərli diabetin patogenezi

Answer 25

Hiperqlikemiya—hiperlaktasidemiya—qlükozuriya—poliuriya—polidipsiya—polifagiya Qaraciyərdə piy distrofiyası— ketoz—hiperxolesterinemiya, hiperlipidemiya—asidoz—hiperketonemiya—ketonuriya—toxumalarda dehidratasiya dərinləşir—orqanizmin immun sistemi və müdafiə sistemi zəifləyir Kəskin hiperketonemiya—beyin toxumasının fermentativ funksiyası pozulur—koma Zülal mübadiləsi pozulur—qlükoneogenez artır—sidik cövhəri və.s parçalanma məhsullarnın sayı artır—qalıq azot artır—hiperazotemiya—hiperazoturiya

Question 26

Diabetik angiopatiya səbəbi nədir

Answer 26

Damar hüceyrələrində mübadilə pozulması Ballast maddələrin və immun komplekslərin toksiki təsiri

Question 27

Hansı kalibrli dmaarda baş verməsinə görə diabetik angiopatiyanın növləri

Answer 27

Diabetik makroangiopatiya Diabetik mikroangiopatiya

Question 28

Diabetik makroangiopatiyalar

Answer 28

İri kalibrli damarlarda yəni arteriyalarda baş verən aterosklerotik dəyişikliklər

Question 29

Diabetik mikroangiopatiyalar

Answer 29

Xırda kalibrli damarlarda meydana çıxan dəyişikliklər—hialinoz,skleroz,vaskulit Hiperqlikemiya,hiperazotemiya,hiperketonemiya ,asidoz—kapilyar keçiriciliyinin artması—plazmorragiya—mukoid şişmə—fibrinoid şişmə—hialinoz—bütün kapilyarlarda yayılmış şəkildə lipohialin inkişaf edir—anevrizmatik və sklerotik dəyişikliklər—toxumaların qan təchizatının pozulması—xroniki hipoksiya—işemik xəstəliklər

Question 30

Diabet zamanı damarlarda rast gəlinən vaskulit zamanı

Answer 30

Skleroz və hialinozla yanaşı endotel və sdventisiya hüceyrələrinin proliferasiyası,damar divarında limo-letkositar infiltrasiya

Question 31

Diabetik qlomeruloskleroz

Answer 31

Qandakı toksiki ballast maddələrin və immun kompleksləri—yumaqcıq kapilyarına təsir edir—mezangial hüceyrələrin proliferasiyası—çoxlu mezangial maddə əmələ gəlməsi—yumaqcıq kapilyarının hialinozlaşması—FSQH—FSQS—yumaqcıqların total hailinozu və sklerozlaşması—diabetik nefroskleroz—xroniki böyrək çatışmazlığı

Question 32

Diabetik qlomerulonefrit

Answer 32

Qlomeruloskleroz zamanı baş verən morfoloji dəyişiklilərdən əlavə olaraq ,ekssudativ dəyişikliklər—kapilyar ilgəklərin üzərində ekssudativ fibrinoz ərp Proksimal və distal qıvrım kalacıqlarda qlikogen infiltrasiyası

Question 33

Kimmelstil Vilson sindromu

Answer 33

Diabetik nefropatiyadan öncə klinikada meydana çıxan sindrom Proteinuriya,hiperazotemiya,arterial təzyiqin yüksəlməsi, toxumalarda ödem

Question 34

Diabetik nefropatiyanın mərhələləri

Answer 34

Prenefropatik—nefropatik—uremik ( nefrosklerotik)

Question 35

Şəkərli diabetin ağırlaşmaları

Answer 35

Diabetik koma Ayaq baş barmağının və ya ayağın qanqrenası Korluq Kəskin və ya xroniki böyrək çatışmazlığı İnfeksion-septiki proseslər Vərəm

Question 36

Zob digər adları

Answer 36

Ur Struma

Question 37

Zob baş verməsində iştirak edən patogen amillər

Answer 37

Qida maddələrində J çatışmazlığı—endemik ur Tireoid hormonların sintezinin anadangəlmə pozulması Zobogen amillərin təsiri Genetik pozğunluq—tireotoksikoz

Question 38

Lokalizasiyasından asılı olaraq Zob növləri

Answer 38

Retrosternal və ya döş sümüyü arxası zob Hissəvi retrosternal zob Sirkulyar zob Distopik zob—qalxanabənzər vəzin əlavə payının və ya dil kökünün zobu

Question 39

Klinik əlamətlərin təzahürünə görə Zob növləri

Answer 39

Yüngül Orta Ağır

Question 40

Qalxanabənzər vəzin böyüməsinə görə klinikada zobların neçə dərəcəsi var

Answer 40

6

Question 41

Morfoloji xüsusiyyətlərinə görə Zobun növləri

Answer 41

Diffuz Düyünlü—adenomatoz zob Diffuz-düyünlü (QARIŞIQ)

Question 42

Histoloji (MİKROSKOPİK) xüsusiyyətlərinə görə zobun formaları

Answer 42

Kolloid zob Parenximatoz zob Qarışıq zob

Question 43

Kolloid zob

Answer 43

Follikulda çoxlu miqdarda kolloid maddənin toplanması—tireositlərin hiperfunksiyası Follikulyar həcmcə böyüyür *bəzən kiçik həcmdə də qala bilər və ya follikulların mənfəzinə doğru proliferativ məməciklər yarana bilər 3 növü ayırd edilir Uzunmüddət davam etdikdə—qan təchizatının pozulması ilə əlaqədar nekroz ocaqları, xroniki hipoksiya—skleroz və petrifikasiya (distrofik kalsinoz)

Question 44

Kolloid zobun follikulların ölçüsünə görə növləri

Answer 44

Makeofollikulyar kolloid zob—kistayabənzər iri follikullar—prizmatik epitellər yastılaşmış olur Mikrofollikulyar kolloid zob Qarışıq—

Question 45

Parenximatoz zob

Answer 45

Follikulyar epitellərin (tireositlərin) hiperplaziyası hesabına —diffuz şəkildə Follikulların mənfəzinə doğru məməcik çıxıntıları Stroma da genişlənmiş olur Kolloid miqdarı ya dəyişmiş ya da cuzi artmış olur

Question 46

Epidemioloji xüsusiyyətlərinə görə zobun növləri

Answer 46

Endemik Sporadik

Question 47

Endemik zob

Answer 47

Kolloid zob sayılır Uşaq yaşlarda baş verdikdıə—əqli və fiziki gerilik—endemik kretinizm

Question 48

Endemik zob

Answer 48

Kolloid zob sayılır Uşaq yaşlarda baş verdikdıə—əqli və fiziki gerilik—endemik kretinizm

Question 49

Sporadik zob

Answer 49

Tireotoksikoz ( Bazedov zobu) Strumogen amillərin təsirindən

Question 50

Etio-patogenetik və Klinik-morfoloji zob növləri

Answer 50

Tireotoksikoz Xaşimato zobu Ridel zobu

Question 51

Tireotoksikoz digər adları

Answer 51

Bazedov Diffuz toksiki zob Diffuz toksiki hiperplaziya—Qreyvs xəstəliyi

Question 52

Tireotoksikoz ümumi məlumat

Answer 52

Ən çox rast gəlinən zob Cavan və orta yaşlı qadınlarda daha çox rast gəlinir—qadınlarda hormonal distoniya Genetik—resessiv (X ) Psixi travma və əsəbi gərginliklər,qapalı kəllə-beyin travması,ensefalit ,kəskin və xroniki infeksion xəstəliklər ,hamiləlik —resessiv gen dominant genə çevirə bilən amillər

Question 53

Tireotoksikoz əlamətlər

Answer 53

Ekzoftalm Taxikardiya Nevrozluq Emosional oyanıqlıq Əzələ zəifliyi, yorğunluq Arıqlama Diareya Periferik damarların genişlənməsi—tərləmə Dəridə nəmlik,istilik,qızartı

Question 54

Tireotoksikoz patogenezi

Answer 54

Antitireoid autoantitellər yaranır—autoimmunizasiya—tireotrop reseptorların stimulyasiyası—zob Reseptorların antitel xəstəliyi kimi də baxılır Hipertireodizm—hiperkatexolanemiya—zülal,piy və su-duz mübadiləsinin pozulması—hiperazotemiya—kreatinuriya—hiperhidroz—arıqlama—ekzoftalmiya,miokardda degenerativ dəyişikliklər

Question 55

Tireotoksiki zob zamanı qalxanabənzər vəzdə baş verən patomorfoloji dəyişikliklər

Answer 55

Parenximatoz zob Follikullar kiçilir—epitel hüceyrələri hündürləşir—həddən artıq proliferasiya—follikulların mənfəzinə doğru məməciyəbənzər çıxıntılar Follikul daxilindəki kolloid maddənin tinktorial xüsusiyyətləri dəyişir—preparatlarda q.bərabər rənglənmə Vəzin stromasında diffuz və ocaqlı şəkildə limfo-leykositar infiltrasiya, damarların əmələ gəlməsi—doluqanlılıq—ödem—stroma qalınlaşır

Question 56

Tireotoksikozla əlaqədar miokardda gedən dəyişiklik

Answer 56

Miokard stromasının doluqanlılığı, ödemi, diffuz limfo-leykositar infiltrasiya, hüceyrə daxili ödem—seroz miokardit—diffuz interstial kardioskleroz

Question 57

Xaşimato zobu ümumi məlumat

Answer 57

Xroniki tireoidit, xaşimati tireoiditi, limfomatoz struma da adlanır Tireoidspesifik T-supressorlarda irsi defekt fonunda 1.tip həqiqi autoimmun xəstəlik Autosom dominant ötürülür Ən çox qadınlarda

Question 58

Xaşimato zamanı hazırlanan autoantitellərin hədəfləri

Answer 58

Tireositlərin mikrosomların antigen quruluşlarına Membran re Tireoqlobulinlərə

Question 59

Xaşimato zobu zamanı qalxanabənzər vəzdə gedən dəyişikliklər

Answer 59

Spesifik plazmositlər və effektor T-killerlər vəz toxumasının stromasında toplanır —ya diffuz ya da ocaqlar şəklində limfoidfollikullar şəklində Follikullar kiçilir, atrofiyalaşır Kolloid maddə olmur və ya azalır Eozinofil metaxromaziya Qalxanabənzər vəz həcmcə böyüyür / konsistensiyası bərkiyir / kəsikdə paycıqlı görünüş Vəz toxumasında destruktiv dəyişiklik—diffuz sklerozlaşma—büzüşmə—həcmcə kiçilmə (sonralarrr) Hipotireodizm ilə müşahidə edilir—idiopatik miksedema,yuxusuzluq, soyuğa həsasslıq, hipotermiya,bradikardiya,dərinin qalınlaşması

Question 60

Ridel zobu digər adları

Answer 60

Ridel xəstəliyi Ridelin fibroz tireoiditi Fibrozlaşan zob

Question 61

Ridel zobu

Answer 61

Bütün tireoiditlərin və zobların, Xaşimato zobunun ağırlaşmış son halı Vəz parenximası atrofiyalaşır Storema sklerozlaşır-büzüşür Konsistensiya bərkiyir—dəmir zob Fibroz toxuma elementlərinin arasında gigant hüceyrələr Göz yuvasında da, divararalığında və müsariqəarxası sahədədə sklerozlaşma Sistem kollagenozların bir növü kimi də baxılır