EPI: Prevention

Question 1

Wat zijn enkele voorbeelden van preventie?

Answer 1

Vaccinaties/ inentingen
E.g. DKTP, rode hond, etc
Screening
Identificatie asymptomatische ziekte
Levensstijl modificatie
Aanmoedigen matigen alcohol/ snoep verstandig eet een appel, etc
Chemopreventie
Geneesmiddelen ter voorkoming; bv foliumzuur voor zwangerschap

Question 2

Wat is primaire preventie?

Answer 2

Verwijderen risicofactoren
Onset voorkomen

Question 3

Wat is een voorbeeld van uitvoering van primaire preventie?

Answer 3

Vaccineren

Question 4

Wat is secondaire preventie?

Answer 4

Vroege behandeling + voorkomen klinische diagnose

Question 5

Wat is een voorbeeld van uitvoering van secondaire preventie?

Answer 5

Screening

Question 6

Wat is tertiaire preventie?

Answer 6

Voorkomen verdere achteruitgang/ slechte uitkomst

Question 7

Wat is een voorbeeld van uitvoering van tertiaire preventie?

Answer 7

Medicijnen

Question 8

Als we kijken naar het ‘beloop’ van ziekte:
normaal -> onset -> diagnose -> outcome

in welk stadium spreken we van risicofactoren

Answer 8

tijdens/voor de ‘onset’

Question 9

Wanneer spreken we van prognostische factoren?

Answer 9

Tussen diagnose en outcome

Question 10

Screening is lang niet altijd nuttig, de kosten moeten worden afgewogen tegen de baten. Welke aspecten moet je in je afweging meenemen?

Answer 10

1. Ziektelast
   5 D’s: death, disease, disability, discomfort, dissatisfaction
   zeldzaam, maar het moet wel voorkomen
2. Kwaliteit screeningstest
   sens/spec, simplicity, kosten, veiligheid
3. Kwaliteit interventie
   effectiviteit/ veiligheid/ kosteneffectiviteit
   (bij secundaire preventie: vroege behandeling -> betere uitkomst dan latere behandeling?)

Question 11

Wat is lead time bias?

Answer 11

screening lijkt levensduur te verlengen, terwijl dat feitelijk niet zo is

Question 12

Waarom is het ‘erg’ als er lead time bias is?

Answer 12

Screening levert pas gezondheidswinst op als daadwerkelijk meer levensjaren dan zonder screening.
Anders: alleen meer ziektejaren (niet meer levensjaren)

Question 13

Wat is length time bias?

Answer 13

screening lijkt effectief doordat vooral trage (=good outcome) tumoren worden gevonden

Question 14

Waar leidt length time bias toe?

Answer 14

overdiagnostiek

Question 15

Wat is compliance bias?

Answer 15

screening lijkt effectief doordat vooral trouwe en verstandige mensen (=good outcome) deelnemen

-> Ook zonder screening hebben zij betere kans

Kan je ook zien als een soort selectiebias!

Question 16

Kan je in woorden uitdrukken wat de specificiteit betekent?

Answer 16

Proportie niet-zieken die negatief testen

Question 17

Kan je in woorden uitdrukken wat sensitiviteit betekent?

Answer 17

Proportie van zieken die positief testen

Question 18

Wat heb je ‘liever’, veel fout-positieve of veel fout-negatieven bij screening?

Answer 18

Fout-positieven, want dat zorgt voor hoge kosten en onrust

Question 19

Wat is belangrijker bij screening, een hoge sensitiviteit of een hoge specificiteit?

Answer 19

Hoge specificiteit (want dan heb je NIET te veel vals-positieven -> hoge kosten/onrusten)

Question 20

Wat is de negatief voorspellende waarde?

Answer 20

Proportie negatieve testers die daadwerkelijk niet ziek is

Question 21

Wat is de positief voorspellende waarde?

Answer 21

Proportie positieve testers die daadwerkelijk ziek is

Question 22

Wat moet hoog zijn voor een goede screeningstest, een positief of negatief voorspellende waarde?

Answer 22

hoge negatief voorspellende waarde
–> meeste mensen die negatief testen zijn ook niet ziek

lage positief voorspellende waarde
–> Van de mensen die positief testen zijn toch de meesten niet ziek

Question 23

Waar is de positief en negatief voorspellende (naast de test) nog meer afhankelijk van?

Answer 23

De prevalentie

Question 24

Om te berekenen hoe goed een screeningstest was heb je een gouden standaard nodig. Wat is deze?

Answer 24

De follow-up

Question 25

Wat is het nadeel van ‘follow-up’ gebruiken als gouden standaard voor de beoordeling van een screeningstest?

Answer 25

• hoe lang moet je follow-up zijn?  wat is length time?
• Wordt wel iedere screen-positieve test daadwerkelijk ziek?

Question 26

D.m.v. de follow-up kan worden berekend hoe effectief een screening was. Welke twee rekenmethodes zijn er om te berekenen hoe veel zieken er in TOTAAL waren?

Answer 26

Detectiemethode en incidentiemethode

Question 27

Hoe wordt met de detectiemethode het totaal aantal zieken berekend?

Answer 27

alle gescreenden + alle gemiste diagnoses

Question 28

Hoe wordt met de incidentiemethode het totaal aantal zieken berekend?

Answer 28

Incidentiemethode gebruikt omweg:
- aparte controlegroep geeft schatting totaal aantal zieken (a+c)
- tel in gescreende groep mensen die gemist zijn (c)
- Maak berekening van proportie gemiste zieken: c/(a+c)
- Sensitiviteit = 1 – gemiste zieken

(DURF TE WEDDEN DAT HIER TENTAMENVRAAG OVER KOMT)

Question 29

In wat opzicht verschilt de incidentiemethode met de detectiemethode?

Answer 29

Mensen die “benigne” kanker hebben die tellen zo niet mee
Maar… Niet-benigne, toch hele langzame tumor telt ook niet mee.

Question 30

Stel je voor:
Gescreende groep: 200 tumoren
In het volgende jaar: nog 50 extra (waren niet gevonden met screen).
Losse controlegroep: 150 tumoren in de loop van een jaar.

Hoe ziet de berekening van de detectiemethode eruit en wat is het ‘nadeel’?

Answer 30

Detectiemethode: alle gescreenden + alle gemiste diagnoses
200/(200+50) = 0.80

–> overschatting, want vindt ook tumoren die asymptomatisch blijven

Question 31

Stel je voor:
Gescreende groep: 200 tumoren
In het volgende jaar: nog 50 extra (waren niet gevonden met screen).
Losse controlegroep: 150 tumoren in de loop van een jaar.

Hoe ziet de berekening van de incidentiemethode eruit en wat is het ‘nadeel’?

Answer 31

controlegroep geeft schatting totaal aantal zieken (a+c): 150
tel in gescreende groep mensen die gemist zijn (c): 50
Maak berekening van proportie gemiste zieken: c/(a+c): 50/150 = 0.33
Sensitiviteit = 1 – gemiste zieken: 1-0.33 = 0.67

–> onderschatting, want vindt niet de tumoren die nog niet symptomatisch zijn

Question 32

Bij welke testeigenschap verwacht je vaak een vals-positief resultaat

(sens/spec/PVW/NVW)

Answer 32

lage PVW

(altijd bij screeningstest, door lage prevalentie ziekte).
# tests ↑, kans vals-positief ↑.

Question 33

Wat is het negative labeling effect?

Answer 33

psychologisch effect slechte uitslag. Screening leidt tot minder ervaren gezondheid..

Question 34

Wat is het risico van overdiagnose/pseudoziekte?

Answer 34

ziekte zou nooit symptomatisch geworden zijn (extreem geval length time bias)

Question 35

Of we wel of niet screenen wordt o.a. berekend a.d.h.v. de kosten-effectiviteit analyse. Welke onderdelen worden meegenomen in deze analyse?

Answer 35

Afwegen kosten / baten (vgl met en zonder screening):
Kosten ziekte, behandeling
Kosten preventieve activiteit
Gewonnen gezondheid

Question 36

Wat is gewonnen gezondheid?

Welke vragen kan je stellen om deze vraag te beantwoorden

Answer 36

Aantal geleefde jaren?
Aantal jaren zonder ziekte?
Wat is een geleefd jaar waard?
Tot elke prijs?
-> Quality Adjusted Life Years (QALY’s).