Wetenschapsfilosofie (+ practicum)

Question 1

In dit hoorcollege worden 3 filosofische stromingen behandeld die je moet kennen. Welke 3?

Answer 1

Logisch empirisme, kritisch rationalisme en paradigmabenadering

Question 2

Wie kwam met de stroming van het logisch empirisme?

Answer 2

Wiener Kreis

Question 3

Wie kwam met de stroming van het kritisch rationalisme?

Answer 3

Karl Popper

Question 4

Wie kwam met de stroming van de paradigmabenadering?

Answer 4

Thomas Kuhn

Question 5

Wetenschapsfilosofie is een discipline binnen de filosofie die zich richt op het bevragen, onderzoeken en beoordelen van de (veronderstellingen, methoden en techniek van) wetenschap.

Met welke vragen houden zij zich bezig?

Answer 5

Is wetenschap wel zo neutraal als het lijkt? Wat is goede wetenschap? Welk gezag heeft wetenschap? Wat is waar? Wat kan ik zeker weten? Hoe gaat de wetenschap te werk (wetenschapssociologie)?

(ter illustratie!!)

Question 6

In het practicum benadrukte Zuijderland dat we het verschil moeten begrijpen tussen ‘waarheid’ en ‘werkelijkheid’ en dat die termen onterecht door elkaar gebruikt worden. Wat is het verschil?

Answer 6

Werkelijkheid = waar je in leeft
Ideen over werkelijkheid kunnen waar zijn. Kunnen pas waar zijn als ze overeenkomen met de werkelijkheid.

Kijk vooral online zelf mocht je meer interesse hebben 🙃

denk dat hij wilde benadrukken dat de wetenschap streeft dat het de werkelijkheid presenteert (zodat het zoveel mogelijk zekerheid biedt)

Question 7

Er zijn verschillende theorieën over ‘waarheid’ maar wij hoeven alleen de correspondentie-theorie te kennen. Wat zegt deze?

Answer 7

waarheid treedt op zodra ‘denken’ en ‘werkelijkheid’ met elkaar overeenstemen

Question 8

Welke probleem treedt er op bij de correspondentie-theorie over waarheid?

Answer 8

kunt geen positie innemen buiten je eigen denken om vast te stellen of ‘denken’ en ‘werkelijkheid’ ook echt met elkaar overeenstemmen

Question 9

Wat zegt Wiener Kreis met zijn logisch empirisme over de wetenschap?

Answer 9

Wetenschap mag alleen gebasseerd zijn op observeerbare feiten

Question 10

Al eeuwen is er een discussie tussen het empirisme vs rationalisme. Wat betekenen elk?

Answer 10

Volgens het empirisme is de zintuigelijke waarneming de bron van onze kennis. Volgens het rationalisme is ons denk- of redeneervermogen (ratio) de bron van kennis.

Question 11

Rene Descartes was een filosoof die stond voor het rationalisme. Wat was een van zijn uitspraken?

Answer 11

verstand geeft zuivere kennis
‘ik ben in staat om aan alles te twijfelen, of ik wakker ben of niet’. ‘over een ding hoef ik niet te twijfelen, dat is dat ik zeker ben dat ik aan het twijfelen ben’. Er moet eerst een oorzaak zijn (God), ‘iets kan niet uit het niets ontstaan’.

hoef je niet te kennen!

Question 12

Wiener Kreis kwam als tegenpool op Rene Descartes met zijn theorie over de wetenschap met radicaal empirisme. Welke elementen komen hierin terug?

Answer 12

o Niet observeerbaar = betekenisloos
o Zuivere lovica / geen inconsistenties
o Nieuwe zakelijkheid
o Opkomst populisme
o Uitspraak moest volledig neutraal, zonder vooroordelen zijn.
o Ideologieën bepaalden de wereld  wilde ze vanaf  als je de werkelijkheid wilt achterhalen moet je op geen enkele manier ideologieën laten beïnvloeden

Question 13

Wat is het inductie-principe?

Answer 13

soort generalisatie, dat je van singuliere bevindingen een algemene conclusie doet ‘witte zwaan; witte zwaan; witte zwaan –> alle zwanen zijn wit’

Question 14

Wat stelt het demarcatiecriterium?

Answer 14

Als een uitspraak niet toetsbaar is aan aannemelijke feiten kan het niet waar zijn

= falsificatie van Popper

Question 15

Wat is verificatie?

Answer 15

Het moment waarop je een uitspraak doet, die je kan bevestigen met een observatie  geverifieerd

Question 16

Sommigen hadden kritiek op de term verificatie, omdat je niet kon stellen dat alle zwanen wit waren obv meerdere bevindingen. Welke term prefereerden zij?

Answer 16

Confirmatie

‘zeer waarschijnlijk ipv absoluut waar’

Question 17

Wat is waarheidsoptimisme?

Answer 17

Er zal altijd een kloof zijn tussen denken en werkelijkheid, we tasten altijd in het duister, maar als je maar vaak genoeg het bevestigd dan kan/mag je optimistisch zijn over de ‘waarheid’

Question 18

Wat is waarheidspessimisme?

Answer 18

Die stroming hadden kritiek op het inductieprincipe, uitspraak kan altijd worden weerlegd. Nooit absolute zekerheid. (er kan altijd nog een zwarte zwaan zijn)

Question 19

Wie kan worden gezien als waarheidsoptimist? en wie als waarheidspessimist?

Answer 19

Waarheidsoptimist = Wiener Kreis
Waarheidspessimist = Karl Popper

Question 20

Karl Popper had kritiek op het logisch empirisme van Wiener Kreis. Welke principes had hij kritiek op?

Answer 20

Inductieprincipe -> uitspraak kan altijd worden weerlegd
Verificatie/confirmatieprincipe –> ook onzin kan geverifieerd worden
Ideaal van zuivere waarneming –> is er niet je bent altijd bevooroordeeld

Question 21

Hoe noemde popper een theorie die ‘nog niet weerlegd’ is (tov verificatie/confirmatie)?

Answer 21

dan is het ‘voorlopig waar’ (= Fallibilisme)

Question 22

Wat is in de geneeskunde een vorm van falsificatie experiment?

Answer 22

Randomized Controlled Trias

Question 23

Wat is in de geneeskunde een vorm van falsificatie experiment?

Answer 23

Randomized Controlled Trias

Question 24

Wat was volgens Popper een sterke theorie?

Answer 24

Hoge corroboratiegraad: veel potentiele falsificatoren, veel testen succesvol doorstaan.
Theorie over universum heeft veel testen moeten doorstaan en daardoor het het een hoge corroboratiegraad. Hij wordt nog sterker als het aan falsificatie-experimenten onderworpen en heeft doorstaan.

Question 25

Thomas Kuhn was een natuurkundige-socioloog die kwam met de paradigma-benadering. Wat is een paradigma?

Answer 25

‘wereldbeeld’ of ‘denkraam’. Cluster van fundamentele/filosofische vooronderstellingen, modellen, theorien, waarden, methoden van onderzoek en onderwijs
o Elke devisie werkt met zijn eigen paradigma.
o Paradigma wordt verwezenlijkt door centrale figuren
o Wetenschappelijk gemeenschap = geloofgemeenschap

Question 26

Wat is een anomalie?

Answer 26

fenomenen die niet binnen het heersende paradigma zijn te verklaren
o Kuhn kwam erachter dat wetenschappers een anomalie wegdrukken/negeren (tov dat Popper zou staan springen)

Question 27

Wat gebeurd er tijdens crisis en revolutie met een anomalie/paradigma?

Answer 27

door anomalie is er een ‘breuk’ in een paradigma en wordt de paradigma/grondvooronderstelling in twijfel getrokken. Meestal staan erna een reeks aan nieuwe paradigma’s die wel de anomalie kunnen verklaring, waarbij 1 daaruit gaat overheersen. Dan begint de cyclus weer opnieuw

Question 28

Kuhn gebruikte bij zijn idee over paradigma’s de term incommensurabiliteit. Wat houdt dit in?

Answer 28

nieuw paradigma is nooit een ‘beter’ paradigma die de waarheid beter benaderd dan de ander, ze zijn namelijk nooit vergelijkbaar!
a. De ene manier van kijken laat de andere manier niet toe (je kan niet een konijn en eend tegelijkertijd zien)

persoonlijke opvatting van Zuijderland: sommige paradigma’s kunnen ook anderen includeren

Question 29

Wat zijn enkele voorbeelden van verschuivingen/veranderingen van paradigma’s in de geneeskunde?

Answer 29

• Dokter als Heelmeester – geneeskunde als objectieve wetenschap
• Paternalisme – Shared Decision Making
• Palliatief vs Therapeutisch
• Reguliere vs alternatieve geneeskunde

Question 30

Ter samenvatting, hoe kijken de stromingen logisch empirisme, kritisch rationalisme, paradigma benadering naar het demarcatiecriterium?

Answer 30

• Logisch empirisme - verifiëren of confirmeren door observaties
• Kritisch rationalisme - falsificeren door experiment
• Paradigma benadering - past theorie binnen heersende paradigma

Question 31

Ter samenvatting, hoe kijken de stromingen logisch empirisme, kritisch rationalisme, paradigma benadering naar wetenschappelijke groei?

Answer 31

• Logisch empirisme – waarheidsoptimisme, groei naar de waarheid
• Kritisch rationalisme – waarheidspessimisme, alleen voorlopige waarheden
• Paradigma benadering – waarheids-scepticisme, waarheden zijn onvergelijkbaar