Kynning og lyfjaviðtakar og verkanir lyfja

Question 1

Hvað er lyf?

Answer 1

• Lyf er efnasamband sem hefur bein og fyrirsjáanleg áhrif á líffræðileg ferli

Question 2

Hvað er frásog (absorption)?

Answer 2

• lyf frásogast frá skömmtunarstað yfir í blóð

Question 3

Hvað er dreifing (distribution)?

Answer 3

• lyf dreifist með blóði um líkama að verkunarstað

Question 4

Hvað er umbrot (biotransformation - drug metabolism)?

Answer 4

• lyf efnabreytist í virkari/óvirkari efni sem geta skilist út

Question 5

Hvað er útskilnaður (elimination)?

Answer 5

• lyf skilst út úr líkamanum

Question 6

Er hraðara frásog í húð eða vöðva?

Answer 6

• Vöðva

Question 7

Hvað er samheiti og sérheiti í tengslum við lyf?

Answer 7

• Samheiti (nafn hins virka efnis lyfsins) vs sérheiti lyfja (nafn sem lyfjafyrirtæki notar)
  – T.d. Penicillín vs Kåvepenin

Question 8

Hvað er ábending í tengslum við lyf?

Answer 8

• það sem lyfið er notað við

Question 9

Hvað er frábending í tengslum við lyf?

Answer 9

• ástand sem leiðir til þess að við getum ekki notað lyf

Question 10

Hvað eru aukaverkanir?

Answer 10

• listi yfir aukaverkanir lyfs

Question 11

Hvað eru lyfjaviðtakar „drug target“?

Answer 11

Lyfjaviðtakar eru mjög stórar starfslega mikilvægar sameindir í frumum t.d:
- Hefðbundnir frumuviðtakar (receptor)
- Jónagöng (ion channels)
- Ensým
- Burðarsameindir (t.d. „transporters“)

Question 12

Agonisti vs Antagonisti

Answer 12

Agonisti -> Binding við viðtaka -> Örvun -> Svörun
Antagonisti -> Binding við viðtaka -> Engin örvun -> Hindrun

Question 13

Hvað er virkni: ED50?

Answer 13

• (Effective dose-50) er sá skammtur sem gefur 1/2 hámarks-verkun

Question 14

Hindrar - Antagonistar =

Answer 14

Hindrar eru allir sk. samkeppnishindrar og er skipt í tvo meginflokka:

Samkeppnishindrar
- Reversible
- Irreversible

Question 15

Agonisti =

Answer 15

• verkar með að örva frumuna (t.d. adrenalín)

Question 16

Antagonisti =

Answer 16

• hindrar eðlilega örvun gegnum viðkomandi viðtaka (beta blokkari (hjarta-/blóðþrýstingsslyf))

Question 17

Flæði beint í gegnum fitulagið er háð hverju og hvernig er flutningurinn?

Answer 17

• háð fituleysanleika og jónun lyfsins
• óvirkur flutningur

Question 18

Flutningur með himnupróteinum

Answer 18

• virkur flutningur
• getur mettast
• samkeppni við önnur efni eða lífefni
• getur verið gegn styrkfallanda

Question 19

Dæmi um jónagöng

Answer 19

Blocker - kalsíum ganga blokkarar (blóðþrýstingslyf)
Modulator - bensódíazepín (róandi lyf - GABA viðtaka)

Question 20

Ensým hindrar

Answer 20

Viðsnúanlegir - reversible (algengt)
- ACE-hindrar (angiotensín converting enzyme)
Ekki-viðsnúanlegir - irreversible (sjaldgæft)
- Aspirín (irreverisbel binding við cycloóxygenasa ensýmið)

False substrate
- Flúroróúracil