Lyf við flogaveiki Flashcards
Hvað er flog?
Flog eru venjulega skamvinnt ástand, sem stafar af háttbundinni, samtaka útleysingu taugaboða í heilanum.
Taugaboðin geta ýmist verið staðbundin (hlutaflog) eða náð til alls heilans að meira eða minna leyti (alflog).
- Ýmsar furður virðast framkalla flog - DejaVU (lykt, tónlist, tilfinning)
Almennt um flogaveiki
- Orsakir - höfuðhögg, bólgur ofl, á sér í flestum tilvikum engar þekktar ytri orsakir
- Algengi hér á landi er 4-10/1000 íbúa
- Lyfjameðferð er í flestum tilvikum eina meðferðarúrræðið
- Lyfjameðferð gagnast um 70-80% sjúklinga að fullu
- Endurtekin flog geta valdið taugaskemmdum
- Lyfjameðferð miðar að því að fyribyggja flog en meðhöndla ekki undirliggjandi orsök
Hvað er hlutaflog?
Annað heilahvelið
- Staðbundið, partial, með meðvitund
- Viðtækt, complex, meðvitundarleysi
Hvað er Alflog?
Bæði heilahvel
1. Tonic-clonic (krampi - slökun, meðvitundarleysi)
2. Absence (störuflog)
3. Status epilepticus (endurtekin flog, hættulegt)
Hvað er Alflog?
Bæði heilahvel
1. Tonic-clonic (krampi - slökun, meðvitundarleysi)
2. Absence (störuflog)
3. Status epilepticus (endurtekin flog, hættulegt)
Hvernig virkar lyfjameðferð við flogaveiki?
- Lyfjameðferð getur fyrst hafist að lokinni nákvæmri greiningu með EEG
- Takmark meðferðarinnar er að koma í veg fyrir flog með eins litlum aukaverkunum og mögulegt er
- Meðferðin er því oftast mjög einstaklingsbundin
- Byrjað með eitt lyf og lága skammta. Skammtar síðan auknir þar til árangur næst. Ef fullnægjandi árangur næst ekki –> skipta um lyf
- leitast er við að ná árangri með 1 lyfi áður en fleiri lyfjum er bætt við
- oft getur verið nauðsynlegtt að fylgjast með styrk lyfjanna í blóði
Strategía A: að auka áhrif hindrans
- Aukin GABA verkun
- Bein áhrif á GABAa stýrð Ca-jónagöng: Barbitsýrur og benzódíazepínsambönd
Áhrif á myndun, umbrot og endurupptöku GABA: Vigabatrín, valpróínsýra-valproate, (tíagabín) - að hætta á lyfjum / EtOH, sem hvata GABAa getur valdið flogum
Strategía B og C: að minnka boðin
- Hömlun á spennustýrðum Na+ jónagöngum, sérstaklega meðan óvirk
- Mikilvægt fyrir taugafrumur sem senda endurtekin hröð boð (Fenýtóín, karbamazepín, lamotrigín ,valpróínsýra)
- Hömlun á Ca2+ jónagöngum
- Göngin eru mikilvægt til að viðhalda sveifluhegðun tauganets (Gabapentin, pregabalin (viðbótameðferð ))
Hvernig virka flogaveikilyf og getnaðarvarnarpillan saman?
Flogaveikilyf geta haft áhrif á pilluna, dregið úr verkun
Hver eru tengsl flogaveikilyfja og fæðingagalla?
Vart hefur orðið aukinnar tíðni vanskapana (handa, fóta, kúpu, andlits, hjarta) í tengslum við notkun sumra flogaveikilyfja á fyrsta þriðjungi meðgöngu.
Aukin hætta ef notuð eru fleiri en eitt lyf.
- Valpróínsýra hefur verið sett í samband við klofinn hrygg, eins og carbamazepín en mun sjaldnar
Hver eru helstu flogaveikilyfin?
- Carbamazepine (Tegretol Retard)
- Levetiracetamum (Keppra)
- Valproate (Orfiril Retard)
- Lamotriginum
Carbamazepine (Tegretol Retard)
- Verkunarháttur
- Aukaverkanir
- Meðganga
Verkunarháttur:
- áhrif á Na+ göng (kemur jafnvægi á yfirörvaðar taugafrumuhimnur, hamlar endurteknum taugaboðum og dregur úr útbreiðslu taugaboða yfir taugamót) = að minnka boðin leið B
- Hefur áhrif á niðurbrot annarra lyfja vegna aukningar á niðurbrotsensímum
- Notað í öðrum sjúkdómum (geðklofa, geðhvörfum-bipolar)
Aukaverkanir:
- syfja, hvítkornafæð, ofnæmi, bjúgur
Meðganga:
- sérstök varúð, minnsta skammt, mæla blóðþéttni, upplýsa um hættu á vansköpun.
- ATH ekki má rjúfa meðferð á meðgöngu vegna hættu fyrir móður og fóstur (gildir almennt)
Levetiracetamum (Keppra)
- Verkunarháttur
- Ábendingar
- Aukaverkanir
- Meðganga
Verkunarháttur:
- Eykur verkun GABA og blokkar Na+ og Ca+ jónagöng og hemur þannig hrifspennu (strategía a,b,c)
Ábendingar:
- einlyfjameðferð við hlutaflogum með eða án síðkominna alfloga, hjá fullorðnum og unglingum frá 16 ára aldri, með nýgreinda flogaveiki
Aukaverkanir: mjög algengar
- nefkoksbólga, svefnjöfgi, höfuðverkur
Meðganga:
- Má nota ef klínísk þörf, nota alltaf lægsta klíníska skammt
Valproate (Orfiril Retard)
- Verkunarháttur
- Ábendingar
- Aukaverkanir
Verkunarháttur:
- fjölbreytt virkni, hægir á spennustýrðum Na+ göngum.
- Eykur verkun GABA => meiri bremsa / hömlun á glútamatkerfið (strategía a og b)
Ábendingar:
- alflog (grand mal), t.d þankippaflog (tonic-clonic, líka nefnd krampaflog), störuflog ogvöðvakippaflog. Hlutaflog
Aukaverkanir:
- skjálfti, verkir, ógleði, niðurgangur og blóðflögur
Lamotriginum (Lamictal)
- Verkunarháttur
- Ábendingar
- Aukaverkanir
Verkunarháttur:
- notkunar- og spennuháður hemill á spennustýrð natríumgöng.
- það hamlar viðvarandi, endurteknum taugaboðum o hamlar losun glútamats (taugaboðefnisins sem gegnir lykilhlutverki við myndun flogakast) (strategía b)
Ábendingar
- við hlutaflogum og alflogum, þ.á.m krampaflgoum (tonic clonic).
- Að auki við störuflogum hjá börnum
Aukaverkanir:
- skjálfti, verkir, ógleði, niðurgangur, blóðflögur
