LE6: Het ontstaan van oceanen Flashcards
Wat bestudeert de mariene geologie?
De wetenschap die zich bezig houdt met het onderzoek naar de geologie van de kust- en zeegebieden.
Wat bestudeert de oceanografie?
De wetenschap die de circulatie van zeestromen en de wisselwerking tussen de oceanen als hydrosfeer en het klimaat bestudeert.
Wat bestudeert de mariene biologie?
Bestudeert de diversiteit van mariene planten en dieren en de milieuomstandigheden die de groei, het gedrag en diversiteit van mariene organismen bepalen en beïnvloeden.
Wanneer platen van elaar af bewegen noemen we dit ….
Hierdoor onstaat ruimte tussen de platen en welt magama op door …. dit zijn grotere, in het nevengesteente gevormde structuren.
divergeren en intrusies.
Waar ligt de Oos-Pacifische Rug (ERP) en wat is kenmerkend voor dit geologisch phnomeen?
MOR dat ruwweg van het Zuidoosten van Australië tot aan Californië loopt, snelst spreidende rug ter wereld.
Wat is een Mid-oceanische rug (MOR) en wat gebuert er bij deze plaatsen?
Waar oceanische platen divergeren (ca. 5-10 cm per jaar). Basaltisch magma welt hier op in de ruimte tussen de platen. Na stolling worden intrusies gevormd. Als gevolg ontstaan onderzeese vulkanische gebergteketens met een complexe morfologie.
Wat is de centrale slenk (rift valley) van een MOR?
Een ingezakt gedeelte wat zich vaak in het centrale gedeelte van MOR’s bevindt, meestal met zeer steile wanden.
Hoe kunnen we de snelheid van sea-floor spreading bepalen?
De snelheid van de verplaatsing kan worden bepaald dank zij afstandsbepaling via satellieten. De snelheden in het verleden kan men afleiden uit paleomagnetische patronen van de zeebodem.
Wat zijn magnetische mineralen? En waarom zijn de ze belangrijk voor paleomagnetisch onderzoek?
Mineralen die magnetisch zijn, de meeste gesteenten bevatten hier kleine hoeveelheden van. Op het moment dat ze werden gevormd hebben ze veelal de richting van het magnetisch veld ‘vastgelegd’. Bijv. magnetiet (Fe₃O₄) en hematiet (Fe₂O₃).
Wat is magnetiet?
Sterk natuurlijk magnetisch mineraal die zich veelal bevindt in gangen en basaltische lava’s van basische, magmatisch gesteenten van de oceanische korst. (Fe³⁺₂Fe²⁺O₄)
Wat is de blocking-temperatuur als we het over magnetische gesteenten hebben?
Beneden deze temperatuur, die varieert voor de diverse magnetische mineralen, is de magnetische richting min of meer vastgelegd in het gesteente.
Hoe worden de anomalieënpatronen bestudeert?
De magnetische polariteit van gesteenten op de oceaanbodem. Worden gemeten door met een schip dat is uitgerust met een gevoelige magnetometer, loodrecht op de strekking van de MOR te varen. Gesteenten die een zelfde polariteit hebben als het
huidige magnetische veld, geven een positieve magnetische anomalie.
Wat is de spredingsnelheid van de oceanische lithosfeer?
Snelheid waarmee de oceanische lithosfeer spreidt. Kan gemeten worden door de breedte van ‘magnetische strepen’.
Wat is de normale periode en wat is de omgekeerde periode als we het over de magnetische polen hebben?
De perioden waarin de magnetische noordpool zich in het zuiden bevond. Wanneer de magnetische pool zich in het noorden bevindt, worden het normale perioden genoemd.
Wat is een transfrombreuk?
Type plaatgrens waar platen langs elkaar bewegen. Komen voor als onderbrekingen van mid-oceanische ruggen.
Wat is een subductie-zone?
Oceanische lithosfeer wordt onder een lithosferische plaat geschoven. De wegduikende oceanische lithosfeer wordt in de diepere delen weer opgenomen in de mantel.
Wanneer spreken we van een actieve continent rand?
Wanneer oceanische lithosfeer onder continentale lithosfeer duikt, zoals langs de Westkust van Zuid-Amerika (Nazcaplaat).
Wanneer spreken we van een passieve continentale rand?
Wanneer de oceanische lithosfeer rustig tegen het continentale lithosfeer aan ligt en ze als een eenheid met dezelfde snelheid richting voortbewegen.
Het concept van nieuwvorming van oceanische lithosfeer bij de MOR’s is een basis principe van het
plaattektoniek.
Waar vinden we en wat zijn subductietroggen?
Langgerekte, zeer diepe sleuven langs de actieve continentranden.
Wat kunnen we zeggen over de ouderdom van de oceaanbodem?
Langs MOR’s zitten vaak relatief jonge sedimenten op de vulkanisch gesteente, de sedimenten worden ouder naarmate je verder van de rug bevindt (oudsten ca. 150 miljoen jaar). De datering van sedimenten wordt uitgevoerd met biostratificatie.
Wat is de abyssale vlakte van de oceaan?
Diepe gedeelten van de oceaan, bestaande uit afgekoelde oceanische korst met een aantal lagen sediment erop.
In de oceanische korst onderscheiden we…
diepe oceanische korst en een ondiepe eenheid bestaande uit intrusieve gesteenten.
Hoe ziet de ondiepe oceanische kortst eruit?
Het spreidingsproces in de korst veroorzaakt intrusies (gangen) en extrusies, waarlangs basisch uitvloeiingsgesteente ontstaat. De basalten vormen de toplaag van de oceanische platen.
Wat is opductie (denk aan subductie).
Tegenstelling van het subductieproces, hierbij worden grote plakken op het continent geschoven, in plaats van eronder. Kan gebeuren wanneer zeer jonge oceanisch lithosfeer in botsing komt met een continent.
Hoe noemen we de stukken oceanische lithosfeer die boven op een contint komen door obductie?
Ofiolietcomplexen.
Wat is, en hoe ontstaat vulkanisch glas?
Type glas dat wordt gevormd wanneer magma’s (+1100°C) die onderzees uitvloeien in aanraking komen met koud zeewater, waardoor het ‘bevroren’ wordt.
Hoe ontstaat kussen-lava (pillow-lave)?
Uitvloeiingsgesteente wat wordt gevormd wanneer magma in zeewater uitvloeit en opbreekt in losse bolvormige structuren van enkele cm’s. Het interne gedeelte koelt veel langzamer af, hierdoor kan er een kristallijne kern ontstaan.
Waarom kan vulkanisch (basalt) glas iets ons vertellen over over het oorspronkelijke gasgehalte van magma’s?
De meeste MORB’s zijn uitgevloeid op grote diepte (+2 km). Door de hoge druk van het bovenliggende water kunnen de in het magma opgeloste gassen nauwelijks ontsnappen. Aan het aardoppervlak zijn ze vaak wel ontgast.
Waarom kan het lastig zijn om vulkanisch glas te onderzoeken?
Omdat het gas dat in het glas zit ‘‘ingevroren’’ onder hoge druk staat ind e zeebodem. Door het omhoog halen is de druk aanzienlijk lager en zorgt voor kleine ‘‘explosies’’ in het glas dat bartsen achterlaat. Zogenaamde popping bubbles.
Waarom is chloorgas in basalten van belang?
(Cl₂) ontsnapt gedeeltelijk uit MORB’s tijdens uitvloeiing op geringe diepte. Vorming van oceaanbodem draagt dus bij aan de zoutgehalte van oceaanwater.
Is de aarde een gesloten warmte cyclus?
Nee, de aarde verliest voortdurend warmte die uitgestraald wordt naar de atmosfeer en de ruimte.
Wat is convectief warmtetransport van de aarde?
Warmte wordt vervoerd in een vloeiende massa. Warme oceanische korst is indirect het gevolg van deze warmtetransport (door het magma) op MOR’s.
Hoe vindt conductief warmte transport plaats in de aarde?
Warmte wordt via geleiding getransporteerd, zoals plaatsvindt van het binnenste van de aarde naar buiten. (langzaam proces; gesteenten zijn slechte warmtegeleiders)
Hoe ontstaan krimpscheuren in gesteenten?
Barsten in gesteenten die kunnen ontstaan bij de uitvloeiing van hete lava’s in koud water. (verhogen permeabiliteit gesteente)
Wat zijn rekscheuren in gesteenten?
Spleten in gesteente die ontstaan door grote krachten die erop werken. (verhogen permeabiliteit gesteente)
Wanneer is een systeem in thermisch evenwicht?
Systeem dat op lange termijn een constante temperatuur bezit.
Wanneer is isostatisch evenwicht in de oceaan bereikt?
De opwaartse druk van de mantel en de neerwaartse druk zijn in evenwicht.
Rechts bevindt zich een MOR. Gedurende een bepaald tijdsinterval wordt er op de oceaanbodem naast de MOR een aantal sedimentlagen afgezet. Deze zijn aangeduid met de letters A t/m D. In dezelfde periode wordt er nieuwe oceanische lithosfeer gevormd die, samen met het al afgezette sediment, van de MOR wegschuift. Ook vindt er gedurende dezelfde periode een aantal omkeringen van de polariteit plaats.
In leerkern 5, paragraaf Paleomagnetisme, werd dieper ingegaan op deze omkeringen.
Welke relaties kunt u nu leggen tussen de sedimenten, de magmatische korst en de polaire omkeringen?
We kunnen de magmatische korst correleren met de daarop afgezette sedimenten.
Zo weten we dat bijvoorbeeld de sedimentlaag B op de figuur dezelfde ouderdom heeft als het stukje magmatische korst dat aangegeven is met B en dat de magmatische korst met dat stukje is gegroeid in de tijd die nodig was om sedimentlaag B te vormen. Via de ouderdom van de sedimenten (te bepalen met bijvoorbeeld fossielen) kunnen we dus de snelheid van de desbetreffende seafloor spreading te weten komen en kunnen we de diverse omkeringen van het aardmagnetische veld dateren.
