Riospráid

Question 1

Céard iad an dhá cinéail riospráid?

Answer 1

inmheanach agus eismheanach

Question 2

Ceard é an difríocht idir riospráid inmheanach agus riospráid eismheanach?

Answer 2

• Riospráid inmheanach: ag fail fuinneamh ó bhia
• Riospráid eismheanach: malartú gais leis an timpeallacht

Question 3

Ceard é an difríocht idir riospráid aeróbach agus riospráid anaeróbach?

Answer 3

Riospráid aerobach: ag briseadh síos glúcós chun fuinneamh a dhéanamh I láthair ocsaigin. Tá O2 de dhith do riospráid aeróbach.

Riospráid anaerobach: ag briseadh síos glúcós chun fuinneamh a dhéanamh gan ocsaigin. Níl O2 de dhith do riospráid anaeróbach

Question 4

Céard é an foirmle ceimiceach do glúcós?

Answer 4

C6H12O6

Question 5

Conas a stórálann muid fuinneamh?

Answer 5

ATP

Question 6

Céard dó a sheasann ATP?

Answer 6

adenosín trí-fosfait

Question 7

Ceard é an foirmle do riospráid i bhfocail?

Answer 7

glúcós (bia) + oscaigin (ionanalú) -> fuinneamh (ATP) + CO2 agus uisce (easanalú)

Question 8

Ceard é an foirmle ceimiceach do riospráid?

Answer 8

C6H12O6 + 6O2 -> Fuinneamh + 6CO2 + 6H2O

Question 9

Ceard iad na céimeanna den riospráid aeróbach?

Answer 9

glicealú
timthriall Krebb
slabhra iompair leictreoin

Question 10

Cén céim den riospráid gur feidir a tharlú i láthair nó gan O2?

Answer 10

glicealú

Question 11

Cén áit sa chill a dtarlaíonn glicealú?

Answer 11

sa chíteaplasma

Question 12

Céard é an tairge den glicealú?

Answer 12

piorúváit

Question 13

Cé mhéad móilíní ATP a scaoiltear ó glicealú?

Answer 13

2

Question 14

Ceard iad na tairgí ón glicealú?

Answer 14

ATP, NADH agus piorúváit

Question 15

Cén móilín a fhaightear nuair a bhristear síos piorúváit?

Answer 15

comheinsím aicéitile A

Question 16

Cén áit sa chill a tharlaíonn an briseadh síos de piorúváit go acéitíle co-A?

Answer 16

sa mhiteachoindre

Question 17

Cén móilín a théann isteach sa Timthriall Krebb?

Answer 17

comheinsím aicéitile A

Question 18

Cén áit sa chill a tharlaíonn an timthriall Krebb?

Answer 18

sa mhiteachoindre

Question 19

Cén cinéal riospráid a tharlaíonn sa mhiteachoindre?

Answer 19

riospráid aeróbach - tá O2 de dhith

Question 20

Cé mhéad moilíní ATP a fhaightear ón dTimthriall Krebb?

Answer 20

2

Question 21

Ceard iad na tairgí a fhaightear ón timthriall Krebb?

Answer 21

ATP, CO2, uisce agus NADH

Question 22

Cén áit sa chill a bhfuil an slabhra iompair leictreoin?

Answer 22

scannán inmhéanach an mhiteachoindre

Question 23

Cén móilín ó dtimthriall Krebb a théann isteach sa slabhra iompair leictreoin?

Answer 23

NADH (mar fhoinse leictroin)

Question 24

Cén móilín a úsáidtear mar fhoinse leictreoin don slabhra iompair leictreoin?

Answer 24

NADH

Question 25

Céard iad na tairgí ón slabhra iompari leictreoin?

Answer 25

ATP, NAD+ agus H2O

Question 26

Cé mhéad móilíní ATP a fhaightear ón slabhra iompair leictreoin?

Answer 26

32

Question 27

Cathain a tharlaíonn riospráid anaeóbach?

Answer 27

nuair nach bhfuil go leor O2 i láthair

Question 28

Déan cur síos ar na céimeanna den riospráid anaeróbach sa duine?

Answer 28

Is é an glicealú an céad céim I ngach cineál riospráid, mar is feidir glúcos a bhriseadh síos go piorúváit gan O2 nó I láthair O2. Muna bhfuil O2 I láthair ní feidir piorúváit a bhriseadh síos chuig comheinsím acéitile A. I gcorp an duine, muna bhfuil go leor O2 ar fáil chun ATP a chruthú bristear piorúváit síos chuig aigead lactach agus scaoiltear píosa beag fuinneamh. ~2ATP

Question 29

Cathain go coiteanta i gcorp an duine a tharlaíonn riospráid anaeróbach?

Answer 29

le linn aclaíocht nuair nach bhfuil go leor O2 ar fail do na matáin, tosaíonn siad ag déanamh riospráid anaeróbach agus tarláionn crampa.

Question 30

Céard é an tairge de riospráid anaeróbach i gcorp an duine?

Answer 30

aigead lactach 2x ATP

Question 31

Cén fáth a fhaightear crampla le linn aclaíochta?

Answer 31

nuair nach bhfuil go leor O2 ar fail do na matáin, tosaíonn siad ag déanamh riospráid anaeróbach agus tarláionn crampa.

Question 32

Sainmhínigh cóipeadh

Answer 32

riospráid anaeróbach i bplandaí

Question 33

Tairgí riospráid anaeróbach i bplandaí (giosta)

Answer 33

etanól agus CO2

Question 34

Sainmhínigh bithteicneolaíocht

Answer 34

ag úsáid rudaí beo (organáidí) chun tairgí a dhéanamh nó chun imoirbrithe a dhéanamh.

Question 35

Tabhair sampla d'úsáid an bithteicneolaíocht a rinne tú staidear air

Answer 35

déantús alcól ó cóipeadh giosta